Statistikaning paydo bólishi va rivojlanishi Reja

Miqdoriy ma’lumotlar – bu tabiiy raqamli shkalada qayd etilgan
o’lchovlardir.
Ma’lumotlarni yig’ish
Mazkur masalani yechish uchun to’g’ri keladigan tegishli ma’lumotlar turiga, miqdoriy yoki sifatli, aniqlik
kiritganingizdan so’ng ma’lumotlarni yig’ish lozim bo’ladi. Qoida tariqasida, ma’lumotlarni uch xil yo’l bilan olishingiz
mumkin:
1. Chop etilgan manbalardan;
2. Ishlab chiqilgan eksperimentdan;
3. Kuzatish tadqiqotlardan (masalan, so’rovnomadan).
Ishlab chiqilgan eksperiment ma’lumotlarni yig’ish usuli hisoblanib,
Bunda tadqiqotchi tanlanmaning eksperimental birliklarining xususiyatlari
Ustidan to’la nazorat o’rnatadi. Bu eksperimentlar odatda eksperimental
Birliklari, davolash guruhi va nazorat guruhi kabi, guruhlarini o’z ichiga oladi
Kuzatish tadqiqoti ma’lumotlarni yig’ish usuli hisoblanib, bunda o’z tabiiy muhitda tanlab olingan eksperimental
birliklar kuzatiladi. Tanlanma eksperimental birliklarining xususiyatlarini nazorat qilish uchun hech qanday harakatlar
qilinmaydi (Misollar ijtimoiy fikr va so’rovni qamrab oladi).
Ma’lumotlarni yig’ish qaysi usuli ishlatilayotgandan qat’iy nazar, ehtimoldan yiroqki, ushbu ma’lumotlar ayrim
bosh to’plam orasidan tanlab olinadi. Biz analitik statistikani qo’llashni xohlasak, biz reprezentativ tanlanmani
olishimiz kerak.
Reprezentativ tanlanma bosh to’plamning maqsadli guruhi ega bo’lgan o’ziga xos xususiyatlarini ko’rsatadi.
Masalan, prezidentlik saylovlari yili davomida amalga oshirilgan siyosiy so’rovnomani ko’rib chiqamiz. Faraz qilaylik,
sotsiolog barcha 145 million ro’yxatdan o’tgan saylovchilardan amaldagi AQSh prezidentini qo’llab-
quvvatlaydiganlarning foizini baholashni istaydi.
Ilmiy hodisalar, iqtisodiy faoliyat va davlat faoliyati (sifat nazorati, statistik audit, prognozlash va boshqalar) bilan
Bog’liq ma’lumotlarni yig’ishda o’sishi so’nggi bir necha o’n yilliklarda sezilarli bo’ldi. Har kuni ommaviy axborot
Vositalari siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy tadqiqotlar e’lon natijalarini bizga taqdim etmoqda. Hukumatning e’tibori ortishi
Bilan, masalan, narkotik yoki mahsulotlar ustidan, biz miqdoriy savodxonligi (ya’ni, ma’lumotlarni savodli tahlil qilish
Qobiliyati) ga muhtojligimizni aniq dalilini ko’rishimiz mumkin. Shuning uchun, har birimiz ziyrak mag’izni –
Ma’lumotlarni talqin va ma’nosini tushunish uchun oqilona fikrlashni foydalanish qobiliyatni – rivojlantirish kerak.
Miqdoriy savodxonlik bizga oqilona qaror, xulosa va umumlashmalarni qabul qilishda yordam berishi mumkin; ya’ni,
Statistikadan foydalanib, tanqidiy fikrlashimizga yordam beradi.

Statistik tafakkur ma’lumotlar va xulosalarni tanqidiy baholash uchun o’z ichiga oqilona fikrlash va statistika

Fanini qo’llashni oladi. Ma’lumotlarning bosh to’plamida farqlar borligi fikrlash jarayoni uchun asos hisoblanadi.
Tanqidiy fikrlashda statistikaning roli to’g’risida bor qadar tassavurga ega bo’lish uchun ba’zi bir
Yanglishliklarga yoki xatolik so’rovlarga olib keladigan ikkita misolni keltiramiz.