5.5 Muqobil belgilar dispersiyasi
Bir-birini taqozo qilmaydigan belgilar muqobil belgilar deyiladi. Muqobil belgi to’plamning bir birligida uchrasa, ikkinchi birligida uchramaydi. Masalan, student a’lochi bo’lishi mumkin yoki yo’q. Bizni qiziqtiradigan belgini 1 bilan, bu belgiga ega bo’lmaganni O bilan, mavjud belgi salmog’i R, bo’lmagan belgi – q bilan belgilasak:
P+q=1 bu erdan q=1-p
Muqobil belgi bo’yicha o’rtacha qiymat quyidagicha hisoblaniladi:
0•q hamma vaqt 0 ga teng, P+q esa 1 ga teng.
Muqobil belgi bo’yicha o’rtacha kvadrat chetlanishni quyidagi formula bilan aniqlaymiz:
Masalan, zavodda 10000 kishi ishlaydi. Shundan 6000 ayollar, 4000 erkaklar. Bu erdan:
;
Demak, p+q birdan, p•q – esa 0,25 dan katta bo’lishi mumkin emas:
5.6 Dispersion tahlil (ANOVA)asoslari*
O’tgan mavzularda tahlil qilingan ko’plab malumotlar dizaynlashgan tanlanma tajribalariga nisbatan ko’proq kuzatuv tanlanma tajribalarida, tahlil qiluvchi tomonidan o’rganayotgan narsalari va uning qiymati ustida birozgina nazorat boladi yoki umuman bolmaydi. Farqli ravishda dizaynlashgan tajribalarda tahlilchi bir yoki ko’plab turlarning darajalarini nazorat qilishga, ularning, turlarga tasirini o’rganishga harakat qiladi. Ushbu tajribalar togri yo’lga qo’yilsa tahlil qiluvchi nazoratdagi o’zgaruvchanlikning javobiy o’zgaruvchanlikka sabab bo’lishini bilamiz, yani tahlil qiluvchi sabab va tasir degan xulosaga keladi. Bu kabi nazoratni koplab tajriba holatlari namoyish qilish imkonini bermasada, kuzatuv tajribalari, ish davomida toplangan bilimlar imkoniyati ortganda, tajribalarni qanday yolga solishi izohlab ko’rsatadi.
Muayyan elemetlar barcha moljallangan tajribalar uchun umumiy bolgan ayrim elementlarni qollash oziga xosdir. Misol uchun natijaviy miqdor tajribani qiziqtirayotgan miqdor hisoblanadi. Natijaviy miqdor - oily maktab SAT baholari, firmaning otgan yilgi umumiy savdosi yoki alohida tashkilotning jami daromadlari bolishi mumkin. Biz shunungdek, bog’langan o’zgaruvchilarga murojat qilamiz.
Dostları ilə paylaş: |
