Tajriba birliklari bu- natijaviy o’zgaruvchilar va omillar kuzatilishi yoki o’lchanishi mumkin bo’lgan birliklardir.
Munosabatlarni taqsimlaganda va tahlilchi tomonidan tajriba metodlari nazorat qilinganda bu mashgulot loyihalashgan hisoblanadi, shuningdek tahlilchi shunchaki tajriba birliklarini kuzatsa va kuzatuv mashguloti hisoblanadi. Masalan GPA va jins hisobini SAT bahosida aniqlasak va yuqori maktaba yol va erkak sonini hisoblasak bu loyiha tajribasidir. Boshqa tarafdan otgan oydagi yuqori maktab SAT hisobini GPA va jinslarni organsak bu kuzatuv tajribasi hisoblanadi.
Loyihaviy mashg’ulot bu belgilangan mashgulotlarni har bir tajriba qismida nazorat qilinishidir. Kuzatuv loyihasi va kuzatuvchi munosabatlarini kuzatsa va har bir tajriba qism namunasini hisoblasa yuzaga keladi.
5.7.-rasm ushbu qismdagi terminlarni va tajriba jarayonlarni xulosalaydi. Tajriba birliklarini jarayonning asosidir.Tajriba turi sifatida, tajribaviy qism metoditanla bolindi.Har bir tajribaviy qismda omilning darajasi va hisob ozgarishi olchab boriladi.
5.7.-rasm. Tanlanmani shakllantirish jarayoni va terminologiya To’la tasodifiy qator tuzish eng sodda tajriba ko’rinishi bo’lib, o’z tarkibiga har bir variantga moslashtirilgan tajriba guruhlarining alohida tasodifiy to’plamlarini qamrab oladi. Masalan, yuqori maktab o’quvchilarining asosiy o’zlashtirish ko’rsatkichlari bo’yicha taqqoslash uchun 20ta o’g’il bola va 20ta qiz boladan tasodifiy tanlanma jins omili bo’yicha tajribada mustaqil ravishda tanlanishi mumkin. Yoki boshqa misolda qaraylik, 3ta qiymatli tajribada saraton bo’yicha tajriba o’tkazilsa, bunda kasallik aniqlanishi bir omilli bo’lsin. Uchta variantdan bitta kasallikka chalingan bemorni tasodifiy tanlaymiz va keyin variantlar guruhida kasallarningo’rtacha holatini taqqoslaymiz. Har ikkala misolda ham maqsad har bir variant uchun tasodifiy tanlanmalarni tanlash orqali variant o’rtachalarini taqqoslashdir.
K variantli bir omillili tajriba o’ylang. To’la tasodifiy qator tuzish bu har bir variant uchun tanlangan tajriba guruhlarining alohida tasodifiy k sonli namunalari yoki tajriba guruhlariga tasodifiy kiritilgan k sonli variantlari bo’lgan qator tuzish.*
