Stiven Kinq Yaşıl Mil

www.vivo-book.com 

 

424 

–    Onda  o  Ģansdan  istifadə  edin,  –  o  mənim  yeni  payız 

gödəkcəmin  önünü  düymələyə-düymələyə  dedi.  O,  sentyabrın 

əvvəlində mənim ad günümdən bəri dolabdan asılmıĢdı və onu üçüncü 

ya da dördüncü dəfə idi ki, geyinirdim. – O, Ģansdan istifadə et.  

Arvadım məni, demək olar ki, qapıdan çölə itələdi. 

 

 

4 

 

 

Həmin  gecə  –  bir  çox  mənalarda  həyatımın  ən  qəribə  gecəsi  – 

mən iĢə saat yeddiyə iyirmi dəqiqə iĢləmiĢ çatdım. Mənə elə gəlirdi ki, 

hələ  də  yanmıĢ  ətin  zəif  iyini  havada  hiss  edə  bilirdim.  Yəqin  bu, 

yalnız  mənə  elə  gəlirdi,  çünki  həm  blokun,  həm  də  anbar  otağının 

bayıra çıxan qapıları, demək olar ki, bütün günü açıq saxlanılmıĢdı və 

bizdən  əvvəlki  iki  növbə  ərzində  həmin  otaq  tər-təmiz  yuyularaq 

təmizlənmiĢdi,  amma  bütün  bu  sadaladıqlarım  burnumun  mənə 

dediklərini  dəyiĢdirə  bilmirdi.  QarĢıda  məni  gözləyən  gecədən 

ölümünə  qorxmasaydım  belə,  nəsə  bir  Ģey  yeyə  biləcəyimi 

düĢünmürdüm.  

Brutus iĢə saat yeddiyə on beĢ dəqiqə qalmıĢ gəlib çıxdı, Din isə 

on  dəqiqə  qalmıĢ.  Mən  Dindən  soruĢdum  ki,  lazaretə  gedib  mənim 

belim üçün qızdırıcı plastır gətirə bilərmi, çünki Delakruanın cəsədini 

www.vivo-book.com 

 

425 

tunelə  düĢürəndən  sonra  bütün  günü  belim  bərk  ağrıyırdı.  Din 

sevincək  razılaĢdı.  Məncə,  o,  lazaretə  gedərkən  mənə  göz  də  vurmaq 

istədi? amma özünü saxladı. 

Harri saat yeddiyə üç dəqiqə qalmıĢ gəlib çıxdı.  

–  Yük maĢınını gətirdinmi – deyə mən ondan soruĢdum. 

–  Hə, danıĢdığımız yerdədir. 

Hələlik  hər  Ģey  qaydasında  gedirdi.  Sonra  bir  müddət  növbətçi 

masasının  yanında  dayanıb  qəhvə  içə-içə  hamının  ümid  etdiyi  və 

düĢündüyü  Ģey  haqqında  söhbət  etməkdən  cidd-cəhdlə  yayınmağa 

çalıĢırdıq:  Persi  iĢə  gecikirdi  və  bəlkə  də  heç  gəlməyəcəkdi.  Onun 

edam  prosesini  necə  idarə  etdiyi  haqqında  söylənən  rəyləri  nəzərə 

alsaq, bu heç də qeyri-mümkün bir Ģey kimi görünmürdü.  

Amma  Persi,  deyəsən,  “səni  belindən  yerə  atanın  belinə  dərhal 

yenidən  minməlisən”  deyilən  məĢhur  prinsipə  əməl  etmək  fikrində 

imiĢ,  çünki  o,  əyninə  əla  oturan  mavi  uniforması  –  bir  yanında  tabel 

silahı, o biri yanında isə içində ağac dəyəniyi olan əldəqayırma gülünc 

qoburu – ilə düz səkkizə altı dəqiqə iĢləmiĢ qapıdan içəri daxil oldu. O 

öz  tabel  uçot  kartını  komposterdə  dəldi  və  sonra  ehtiyatla  ətrafına 

baxaraq  bizləri  (Dindən  baĢqa  hamımızı,  o,  hələ  lazaretdən  geri 

qayıtmamıĢdı) süzdü.  

–  Avtomobilimin starteri xarab olmuĢdu, – o dedi. – Ona görə 

də əyri dəmir dəstəyini fırlatmalı oldum.  

–  Ah, ah, – Harri dedi, – zavallı körpə. 

www.vivo-book.com 

 

426 

–  Evdə qalıb lənətə gəlmiĢ xarab Ģeyi təmir elətdirmək lazım idi, 

– Brutus yumĢaq bir tərzdə dedi. Biz sənin ağır iĢlə öz qolunu yormanı 

heç istəməzdik, elə deyilmi, uĢaqlar? 

–  Bu  sizin  lap ürəyinizdən olardı,  düz söyləmirəmmi?  – deyə 

Persi istehza ilə gülümsədi. Amma mənə elə gəldi ki, Brutusun onunla 

belə  mülayim  rəftar  etməsi,  deyəsən,  onu  bir  qədər  sakitləĢdirmiĢdi. 

Bu  yaxĢı  idi.  Çünki  hələ  bir  neçə  saat  onunla  necəsə  ünsiyyətdə 

olmalıydıq  –  nə  həddən  artıq  düĢməncəsinə,  nə  də  həddən  artıq 

dostcasına. Keçən gecə baĢ verənlərdən sonra, dostcasına münasibətə 

bənzər  hər  Ģey  onda  Ģübhə  oyadacaqdı.  Biz  onun  sayıqlılığını 

tamamilə kütləĢdirə bilməyəcəyimizi yaxĢı baĢa düĢürdük, amma mən 

düĢünürdüm ki, əgər biz hər Ģeyi lazım olduğu kimi edə bilsəydik, onu 

gözləmədiyi an, qəfildən yaxalaya bilərdik. Ən vacibi, həmin an bizim 

çox çevik hərəkət etməmiz idi, lakin bu zaman heç kimin, hətta Persi 

Uetmorun  belə  xəsarət  almaması  da  eyni  dərəcədə  vacib  idi,  ən 

azından mənim üçün.  

Din geri qayıtdı və baĢı ilə mənə yüngülcə iĢarə elədi.  

–    Persi,  –  mən  dedim,  –  sən  gərək  gedib  anbar  otağının 

döĢəməsini  yaxĢıca  yuyub  təmizləyəsən.  Həmçinin  tunelə  enən 

pilləkənləri də. Sonra isə keçən gecə haqqında öz hesabatını yazarsan. 

–    Çox  yaradıcı  bir  iĢ  olacaq,  –  deyə  Brutus  barmaqlarını  bel 

qayıĢına keçirərək və baĢını qaldırıb tavana baxaraq qeyd etdi.  

www.vivo-book.com 

 

427 

–    Çox  məzəli  uĢaqlarsınız,  –  Persi  dedi,  amma  etiraz  etmədi. 

Hətta  həmin  gün  döĢəmənin  ən  azı  iki  dəfə  yuyulması  faktını  belə 

qeyd  etmədi.  Məncə,  o  bizdən  uzaq  durmaq  üçün  əlinə  düĢən  bu 

fürsətə hətta sevinirdi də.  

Mən  bizdən  əvvəlki  növbənin  hesabatını  gözdən  keçirdim  və 

bizim  üçün  maraqlı  ola  biləcək  heç  nə  tapmayaraq  Uortonun 

kamerasına  tərəf  getdim.  O,  dizlərini  qucaqlayaraq  öz  çarpayısında 

oturmuĢdu  və  gülümsəyərək  üzündə  ədavətli  bir  ifadə  ilə  mənə 

baxırdı. 

–  Görün bizə kim təĢrif gətirib – böyük boss gəlib, – o dedi, – 

həyatın  özü  qədər  böyük  və  ondan  iki  dəfə  iyrənc.  Sən  dizə  qədər 

donuz peyinin içində olsaydın, daha xoĢbəxt görünərdin, boss Eckum. 

Hə, nədi, evdən çıxanda, arvadın sənin Ģeyini yaxĢıca dartıĢdırıb? Hə? 

–  Hə, iĢlər necədi, körpə bala? – mən tərzimi pozmadan ondan 

soruĢdum və bunu görəndə onun üzü həqiqətən iĢıqlandı. O, ayaqlarını 

uzadıb  ayağa  qalxdı  və  gərnəĢdi.  Onun  üzündəki  təbəssüm  bir  az  da 

geniĢləndi, sifətindəki kin və ədavət ifadəsi isə harasa yox olub getdi.  

–  Lənətə gələsən, bax belə, – o dedi. – Nəhayət ki, sən mənim 

adımı  bir  dəfə  olsun  düz  söylədin.  Sənə  nə  olub,  boss  Eckum? 

Xəstələnib eləməmisən ki? 

Yox,  mən xəstə  deyildim.  Mən  xəstə  olanda,  Con  Koffi  mənim 

qayğıma  qalmıĢdı.  Onun  əlləri  ayaqqabı  qaytanını  necə  bağlamaq 

www.vivo-book.com 

 

428 

lazım olduğunu daha bilməsə də, əgər nə vaxtsa bilibsə, çoxlu  baĢqa 

Ģeyləri bilir. Əlbəttə, o əllər baĢqa Ģeyləri bilir.  

–    Bura  bax,  dostum,  mən  ona  dedim.  –  Əgər  sən  Azğın  Billi 

əvəzinə,  Körpə  Billi  olmaq  istəyirsənsə,  mənim  üçün  bunun  heç  bir 

fərqi yoxdur.  

O,  təkəbbürlə  dodaqlarını  ĢiĢirərək  fısıldadı,  lap  elə  Cənubi 

Amerikanın çaylarında  yaĢayan,  belindəki və bədəninin yanlarındakı 

tikanları ilə insanı sancaraq ölümcül yaralaya bilən o iyrənc balıq kimi. 

YaĢıl Mildə iĢlədiyim bu müddət ərzində, mən çox təhlükəli insanlarla 

üzləĢməli olmuĢam, amma Billi Uorton kimi iyrəncləri çox az rastıma 

çıxıb. Billi Uorton özünü böyük bir cinayətkar hesab edir, amma onun 

həbsxanadakı  davranıĢı  kameranın  dəmir  barmaqlıqlarının  arasında 

kiminsə  üstünə  tüpürmək  və  iĢəmək  kimi  xırda  dəcəlliklərdən  kənara 

çıxmırdı.  Ona  görə  də,  o  bizdən  gözlədiyi  və  layiq  olduğunu 

düĢündüyü  hörməti  görmürdü.  Lakin  həmin  gecə  mən  onun  itaətkar 

olmasını  istəyirdim.  Hətta  bunun  üçün  onu  yumĢaq  sabunla  yumalı 

olsaydım belə, bunu böyük həvəs və sevinclə edərdim.  

–    Mənimlə  Körpə  arasında  ortaq  cəhətlərimiz  həddən  artıq 

çoxdur,  yaxĢı  olar ki,  mənim dediklərimə inanasan,  – Uorton dedi.  – 

Mən  ucuz  mallar  dükanından  nabat  oğurladığıma  görə  buraya 

salınmamıĢam.  –  Sonra  elə  bil,  onun  arxasından  tutub  elektrik 

stulundan  cəmi  yetmiĢ  addım  aralı  olan  kameralardan  birinə 

salmamıĢdılar,  əksinə  Fransız  Əcnəbi  legionunun  qəhrəman 

www.vivo-book.com 

 

429 

briqadasının tərkibinə alınmıĢ bir adam kimi təkəbbürlə dedi: – Mənim 

Ģam yeməyim hanı? 

–    Bəsdi,  Körpə,  raportda  qeyd  edilib  ki,  sən  öz  Ģam  yeməyini 

saat altıya on dəqiqə qalmıĢ yemisən. Ət ruleti ilə püre və noxud. Məni 

belə asanlıqla aldada bilməzsən. 

O, bərkdən gülərək yenidən çarpayısına oturdu.  

–  Onda radionu  qoĢ.  –  O, “radio” sözünü elə söylədi  ki,  lap o 

keçmiĢ illərdə insanlar zarafat edərkən söylədikləri kimi, əllinci illərin 

jarqonu  olan  “rəddi-o”  (qəĢəng,  ciddi  və  hər  Ģeyi  baĢa  düĢən  kiĢiyə 

edilən emosional müraciət forması – tərcüməçidən) sözü ilə həmqafiyə 

səsləndi. Ən təəccüblüsü odur ki, əsəbləri simli alət kimi səs çıxaracaq 

qədər tarıma çəkildiyi bir dövr haqqında insan bu qədər Ģeyi xatırlaya 

bilər. 

–    Bəlkə  bir  az  sonra,  dostum,  –  mən  dedim  və  onun 

kamerasından aralanaraq dəhlizə baxdım. Brutus dəhlizin o biri baĢına 

gedib  karser  kamerasının  qapısının  iki  kilid  əvəzinə  bir  kilidlə  bağlı 

olduğuna  əmin  olmaq  üçün  qapını  yoxlayırdı.  Qapının  bir  kilidinin 

bağlı  olduğunu  mən  də  bilirdim,  çünki  bir  az  əvvəl  onu  özüm 

yoxlamıĢdım.  Bir  qədər  sonra  biz  bu  qapını,  mümkün  olduqca,  tez 

açmalı  olacaqdıq.  Uzun  illər  ərzində  bu  otaqda  yığılmıĢ  köhnə-

kürüĢləri  də  ora-bura  daĢımağa  vaxt  sərf  etməli  olmayacaqdıq,  çünki 

Uorton  bizim  Ģən  dəstəmizə  qoĢulandan  sonra  biz  karser  otağındakı 

zir-zibili  bayıra  daĢıyaraq  onları  çeĢidləmiĢ  və  baĢqa  yerlərə 

www.vivo-book.com 

 

430 

yığmıĢdıq. Bizə elə gəlmiĢdi ki, divarları yumĢaq olan bu otaqdan biz 

hələ  çox  istifadə  etməli  olacaqdıq,  ən  azından  “Körpə  Billi”  YaĢıl 

Mildə öz son səfərinə çıxana qədər.  

Adətən, belə vaxtlar uzun və yoğun ayaqlarını çarpayısının ayaq 

tərəfindən  aĢağı  salladaraq  üzü  divara  uzanan  Con  Koffi,  çarpayının 

kənarında  oturub  onun  üçün  normal  olmayan  sayıqlıq  və  bəsirətlə 

Brutusa  baxırdı.  Onun  gözlərindən  həmiĢə  axan  göz  yaĢları  da 

görünmürdü.  

Brutus  karser  kamerasının  qapısını  yoxlayandan  sonra  dəhlizlə 

geri  qayıtdı.  Koffinin  kamerasının  önündən  keçərkən,  Brutus  baĢını 

döndərib ona baxdı və bu an Koffi çox maraqlı bir Ģey dedi: “Əlbəttə, 

mən sizinlə gedərəm”. Elə bil Brutusun ondan soruĢduğu suala cavab 

verdi.  

Brutusla  mənim  baxıĢlarımız  qarĢılaĢdı.  “O  bilir,  –  Brutus  az 

qala  bərkdən  dedi.  –  bunu  necə  öyrəndiyini  bilmirəm,  amma  o,  hər 

Ģeyi bilir”. 

Mən  çiyinlərimi  çəkib  əllərimi  yana  açdım,  sanki  ona  cavab 

verdim: “Əlbəttə, o, hər Ģeyi bilir”  

 

 

 

5 

 

www.vivo-book.com 

 

431 

 

Həmin gecə qoca Tut-Tut öz arabası ilə “E” blokuna son səfərini 

axĢam  saat  doqquza  on beĢ  dəqiqə  qalmıĢ  elədi.  Biz  Tut-Tutdan  onu 

gülümsətməyə yetəcək qədər azuqə aldıq. 

–  Hə, uçaqlar, deyin görüm siçanı görəniniz olubmu? – deyə o 

,bizdən soruĢdu.  

Biz baĢımızı buladıq. 

–    Bəlkə,  bizim  qəĢəng  oğlan  görüb,  –  deyə  Tut  baĢı  ilə  anbar 

otağına  tərəf  iĢarə  elədi.  Orada  Persi  ya  döĢəməsini  yumaqla,  ya  da 

raport yazmaqla və yaxud da öz dalındakı tükləri didməklə məĢğul idi.  

–  Bu sənin nəyinə lazımdı? Harasından baxsan, bunun sənə heç 

bir dəxli yoxdu, – Brutus dedi. – Hə, ləngimə, təkərlərini diyirlət, Tut. 

Sənin üfunətin hər yanı basdı.  

Tut  öz  iyrənc  diĢlərini  göstərərək  batıq  ovurdları  ilə  gülümsədi 

və sonra boynunu irəli uzadıb havanı iynəyirmiĢ kimi hərəkət elədi.  

–    Bu  mənim  iyim  deyil,  –  o  dedi.  Bu,  Delin  sizinlə  son 

“vidalaĢma” iyi olmalıdır. 

O,  qaqqıldaya-qaqqıldaya  arabasını  dəhlizin  qapısından  gəzinti 

həyətinə  çıxardı.  O,  mən  öz  iĢimi  tərk  edəndən  sonra  da,  mənim 

gediĢim  nədi,  hətta  Kold  Mauntin  bağlanandan  sonra  da  onun 

satdıqlarını almaq imkanı olan nəzarətçilərə və məhbuslara Ģirin Ģeylər 

və  spirtsiz  qazlı  içkilər  sata-sata  öz  arabasını  təxminən  on  il  də  ora-

bura diyirlətdi. Mən hələ indi də öz yuxularımda onun: “mən yanıram, 

www.vivo-book.com 

 

432 

mən yanıram, mən yanıram, mən qızardılmıĢ hind xoruzuyam” – deyə 

qıĢqırmasını eĢidirəm.  

Tut  gedəndən  sonra  vaxt  uzanmağa  baĢladı,  saatın  əqrəbləri  elə 

bil  hərəkət  etmir,  sürünürdü.  Biz  təxminən  bir  saat  yarım  radioya 

qulaq  asdıq  və  Uorton  “Allenin  Alleyası”  proqramında  Fred  Allenin 

etdiyi  zarafatlara  ucadan  gülərək  az  qala  qəĢĢ  edirdi,  amma  bu 

zarafatların çoxusunu onun baĢa düĢdüyünə mən Ģübhə eləyirəm. Con 

Koffi  isə  əllərini  dizlərinin  üstündə  bir-birinə  çarpazlayaraq  öz 

çarpayısında  oturub,  gözlərini  növbətçi  masasının  arxasında 

oturanlardan  çəkmirdi.  Mən  bir  çox  insanın  avtobus  dayanacağında 

oturub  öz  avtobuslarının  elan  edilməsini  bu  tərzdə  gözlədiyini 

görmüĢdüm.  

Persi  anbar  otağından  təxminən  saat  on  birə  on  beĢ  dəqiqə 

qalmıĢ  qayıtdı  və  qələmlə  səliqə  ilə  yazılmıĢ  raportu  mənə  verdi. 

Kağızın  hər  tərəfində  pozanın  izləri  gözə  dəyirdi.  Mənim  barmağımı 

bu izlərdən birinin üstündə durduğunu görəndə, Persi tez dedi: 

–  Bu, sadəcə, qaralamadır. Sonra onun üzünü köçürəcəyəm. Nə 

düĢünürsən, belə yarıyar? 

Mən  düĢünürdüm  ki,  bu  həyatımda  indiyədək  oxuduğum  ən 

həyasız gözdən pərdə asma və özünü təmizə çıxarma cəhdi idi. Amma 

ona  hər  Ģeyin  qaydasında  olduğunu  dedim  və  o  da  eĢitdiklərindən 

məmnun qalaraq uzaqlaĢdı.  

www.vivo-book.com 

 

433 

Din  ilə  Harri  kribbic  oynayırdılar,  həddən  çox  yüksək  səslə 

söhbət  edir  və  hesab  üstündə  tez-tez  səs-küy  salaraq  mübahisə 

edirdilər. Bununla belə, az qala hər beĢ saniyədən bir gözlərinin ucu ilə 

oğrun-oğrun  saatın  ağır-ağır  sürünən  əqrəblərinə  də  baxmağı 

unutmurdular.  Nəhayət  ki,  həmin  gecə  oyunların  birində  onlar 

lövhənin ətrafında iki dövrə əvəzinə üçünü vurmağa müvəffəq oldular. 

Ġçəridəki  psixoloji  abı-hava  o  qədər  gərgin  və  qatı  idi  ki,  sanki  onun 

üstündə  barmağımla izlər çəkə biləcəyimi düĢünürdüm. Bu psixoloji 

gərginliyi hiss etməyən yalnız iki nəfər vardı: Persi və Azğın Billi.  

Saatın əqrəbləri on bir əllini göstərəndə, mən daha səbrimi basa 

bilmədim  və  gizlincə  baĢımla  Dinə  iĢarə  etdim.  O,  Tutdan  aldığımız 

“kola” ĢüĢəsini də götürüb sakitcə mənim kabinetimə keçdi və bir-iki 

dəqiqədən sonra geri döndü. Ġndi onun əlindəki “kola” metal fincanda 

idi, çünki məhbuslar bu fincanı sındırıb onun qırıqları ilə özlərini kəsib 

doğraya bilməzdilər.  

Mən  fincanı  ondan  alıb  ətrafıma  göz  gəzdirdim.  Harri,  Din  və 

Brutus  isə  mənə  göz  qoyurdular.  Con  Koffi  də  gözlərini  mənə 

zilləmiĢdi.  Amma  Persi  mən  tərəfə  baxmırdı.  Persi  yenidən  anbar 

otağına  qayıtmıĢdı,  bəlkə  də  həmin  gecə  məhz  orada  o  özünü  daha 

rahat  hiss  edirdi.  Mən  fincanı  burnuma  yaxınlaĢdırıb  onun  içindəkini 

iynədim  və  “kola  R.  C.”dən  baĢqa,  iy  hiss  eləmədim.  O  vaxtlar 

“kola”dan qəribə, amma xoĢ darçın iyi gəlirdi.  

www.vivo-book.com 

 

434 

Mən  əlimdə  fincanla  Uortonun  kamerasına  yaxınlaĢdım.  O  öz 

çarpayısında uzanmıĢdı və onanizmlə məĢğul deyildi, baxmayaraq ki, 

onun  qısa  tumanının  qabağı  əməlli-baĢlı  qabarmıĢdı.  O,  nəĢələnmiĢ 

kontrabasçının  ən  qalın  sımı  dartdığı  kimi,  ara-sıra  həmin  yeri  bərk-

bərk dartıĢdırırdı.  

–  Körpə, – deyə mən onu səslədim. 

–  Məni narahat etmə, – deyə o cavab verdi. 

–    YaxĢı,  –  deyə  mən  razılaĢdım.  –  Bütün  gecəni  özünü  insan 

kimi  aparasan  deyə,  mən  sənə  “kola”  gətirmiĢdim,  çünki  sənin  də 

növbənə az qalıb. Əgər istəmirsənsə, onda özüm içərəm.  

Mən  metal  fincanı  (kameraların  dəmir  barmaqlarına  qəzəblə 

vurularaq  hər  tərəfi  əzilmiĢdi)  dodaqlarıma  yaxınlaĢdırıb  özümü  elə 

göstərdi  ki,  guya  içirəm.  Uorton  bir  göz  qırpımında  sıçrayaraq 

çarpayısından  qalxdı  və  mən  buna  heç  də  təəccüblənmədim.  Mənim 

etdiyim kələk elə də  riskli deyildi, çünki məhbusların – Old Sparkidə 

edam edilməyə məhkum edilmiĢ qatillərin, qadın zorlayanların böyük 

əksəriyyəti  Ģirin  Ģeylər  üçün  əldən-ayaqdan  gedirdilər,  Uorton  da 

istisna deyildi.  

–  Onu mənə ver görüm, əbləhin biri əbləh, – deyə Uorton elə bir 

tərzdə  qıĢqırdı  ki,  elə  bil  o,  usta,  mən  isə  onun  günəmuzd  iĢləyən 

köməkçisi idim. – Ver onu Körpəyə. 

Mən  əlimdəki  fincanı  dəmir  barmaqlıqlardan  elə  məsafədə 

tutmuĢdum  ki,  o  özü  əlini  uzadıb  onu  götürə  bilsin.  Bunun  tərsini 

www.vivo-book.com 

 

435 

etmək fəlakətlə nəticələnə bilərdi. Bunu sizə həbsxanada kifayət qədər 

uzun müddət iĢləmiĢ hər bir nəzarətçi deyə bilər. Belə Ģeylər haqqında 

biz,  bunun  fərqində  belə  olmadan,  qeyri-Ģüuri  surətdə  düĢünürdük  – 

məhbuslara bizi  adımızla çağırmağa icazə  verməmək kimi  ya da  əgər 

qulağımıza  açarların  bərk  cingiltisi  dəyirsə,  deməli,  blokda  problem 

var, çünki bu səs qaçan nəzarətçinin açarlarından gəlir, nəzarətçilər isə 

həbsxanada  heç  vaxt  qaçmırlar,  bircə  problem  yarandığı,  aranın 

qarıĢdığı  vaxtlar  istisna  olmaqla.  Persi  kimi  adamların  bu  hikmətləri 

anlaması mümkün deyil.  

Amma  bu  gecə  Uorton,  deyəsən,  heç  kimi  qamarlamaq,  ya  da 

boğmaq ovqatında deyildi. O mənim əlimdən fincanı qapıb üç böyük 

qurtuma onu boĢaltdı və bərkdən gəyirdi.  

–  Əla, – deyə o, razılıqla baĢını yırğaladı.  

Mən əlimi irəli uzadaraq dedim: 

–  Fincan. 

O,  fincanı  bir  anlıq  əlində  saxlayıb,  gözləri  ilə  mənə  meydan 

oxuyaraq qıcıqlandırmağa çalıĢdı. 

–  DüĢünürsən ki, özümdə saxlamaq istəyirəm? 

Mən çiyinlərimi çəkdim.  

–    Biz  kameraya  girib  onu  geri  alarıq.  Sən  isə  yenə  o  balaca 

otağa getməli olarsan. Bu da sənin içdiyin sonuncu “kola” olar, əlbəttə, 

əgər cəhənnəmdə “kola” vermirlərsə. 

Onun üzündəki təbəssüm bir anda yox oldu. 

www.vivo-book.com 

 

436 

–  Cəhənnəm haqqında zarafatlardan xoĢum gəlmir, əbləhin biri 

əbləh.  –  deyərək  o,  fincanı  dəmir  barmaqlıqların  arasından  dəhlizə 

fırıldatdı. – Al. Götür. 

Mən əyilib fincanı götürdüm. Arxadan Persinin səsini eĢitdim: 

–    Nə  xəbərdi,  Allah  xatirinə,  de  görüm,  niyə  bu  kəlpeysərə 

siroplu içki verirsən? 

“Çünki onun içində lazaretdən gətirilmiĢ o qədər uyuĢdurucu var 

ki, bu əbləhi özündən bixəbər iki sutka ayılmadan yatızdırmaq olar” – 

deyə mən düĢündüm. 

–    Polun  ürəyindəki,  –  deyə  Brutus  söhbətə  müdaxilə  elədi,  – 

mərhəmətin  hədd-hüdudu  yoxdur  və  bu  mərhəmət  cənnətdən  yağan 

yağıĢ kimi yerə səpələnir.  

–  Hə? – deyə Persi qaĢlarını çatdı.  

–  Demək istəyirəm ki, onun ürəyi yumĢaqdır. HəmiĢə belə olub 

və  həmiĢə  də  belə  olacaq.  Bəlkə  “Dəli  Səkkizliklər”  oynamaq 

istəmirsən, Persi? 

 Persi hiddətlə fınxırdı: 

–    Bircə  “Balıq”  və  “QarımıĢ  Qız”  olmasın,  çünki  bunlar  ən 

axmaq kart oyunlarıdır.  

–  Mən elə məhz bu səbəbdən düĢündüm ki, bəlkə sən bir-iki əl 

oynamaq istəyərsən, – deyərək Brutus Ģirin-Ģirin gülümsədi. 

–    Görürəm  hamınız  yaman  ağıl  dəryasısınız,  –  Persi  qaĢlarını 

çataraq  mənim  kabinetimə  getdi.  Bu  balaca  siçovulun  öz  arxasını 

www.vivo-book.com 

 

437 

mənim stuluma qoyması mənim çox xoĢuma gəlməsə də, mən bir söz 

demədim.  

Vaxt keçmək bilmirdi. On iki iyirmi, on iki otuz. Saat on iki qırx 

olanda, Con Koffi çarpayıdan qalxıb kameranın qapısına yaxınlaĢdı və 

əlləri  ilə  dəmir  barmaqlıqlardan  tutaraq  dayandı.  Brutusla  mən 

Uortonun  kamerasına  yaxınlaĢıb  içəri  baxdıq.  O  öz  çarpayısında 

uzanıb tavana gülümsəyirdi. Onun gözləri açıq olsa da, iri ĢüĢə Ģarlara 

bənzəyirdi.  Onun  bir  əli  sinəsində,  çarpayıdan  aĢağı  sallanmıĢ  o  biri 

əlinin barmaqları isə döĢəməyə toxunurdu.  

–  Aman  Allah!  –  deyə  Brutus  öz-özünə  mırıldandı,  –  cəmi  bir 

saat  ərzində  Körpə  Billidən  Ağlağan  Billiyə  çevrilib.  Maraqlıdır, 

görəsən Din onun içkisinə necə morfin həbi atıb? 

–  Kifayət qədər, – deyə mən cavab verdim. Mən bunu deyəndə, 

səsim  yüngülcə  titrədi.  Səsimdəki  bu  titrəyiĢi  Brutusun  eĢidib-

eĢitmədiyini  bilmirəm,  amma  mən  özüm  eĢitmiĢdim.  –  Hə,  tərpənin. 

Biz bunu indi etməliyik. 

–  Sən bu gözəlçənin tamam sönməsini gözləmək istəmirsən? 

–  O, artıq sönüb, Brutus. O, elə keflənib ki, gözlərini yummağa 

da taqəti qalmayıb. 

–  Rəis sənsən, sən bilərsən, – deyə o, ətrafına baxaraq gözləri ilə 

Harrini  axtardı,  amma  Harri  artıq  bizim  yanımızda  idi.  Din  növbətçi 

masasının  arxasında  mıx  kimi  dimdik  oturmuĢdu  və  əlindəki  kart 

dəstini elə bərk-bərk və sürətlə qarıĢdırırdı ki, onların alıĢıb yanmadığı 

www.vivo-book.com 

 

438 

mənə təəccüblü gəldi. O, hər dəfə dəsti ayırıb qarıĢdıranda, gözləri ilə 

sola,  mənim  kabinetimə  tərəf  baxırdı,  çünki  onun  bütün  diqqəti 

Persinin üstündə idi.  

–  Vaxt gəlib çatıbmı? – deyə Harri soruĢdu. Onun at kimi uzun 

sifəti mavi köynəyinin fonunda daha avazımıĢ görünürdü, amma onun 

bütün görkəmindən qətiyyət yağırdı.  

–    Hə  vaxtdır,  –  deyə  mən  cavab  verdim,  –  əgər  vaxtında 

yetiĢmək istəyiriksə, vaxt tamamdır.  

Harri  xaç  çevirəndən  sonra,  baĢ  barmağını  öpdü.  Sonra  karser 

kamerasına tərəf getdi, qapının kilidini açıb içəri daxil oldu və oradan 

əlində  dəli  köynəyi  ilə  geri  qayıtdı.  Harri  əlindəki  dəli  köynəyini 

Brutusa verdi və biz üçümüz də YaĢıl Mil ilə addımladıq. Kameranın 

qapısının yanında dayanmıĢ Con Koffi bizi nəzərləri ilə müĢayiət eləsə 

də,  biz  söz  demədi.  Biz  növbətçi  masasına  yetiĢəndə,  Brutus  dəli 

köynəyini öz arxasında  gizlətdi, onun iri gövdəsi  ilə bunu etmək heç 

də çətin deyildi.  

–    Uğurlar,  –  deyə  Din  astadan  dilləndi.  Onun  da  rəngi  lap 

Harrininki kimi qaçmıĢdı və elə Harri kimi o da qətiyyətli görünürdü.  

Persi  mənim  masamın  arxasında  oturmuĢdu.  Hə,  məhz  mənim 

stulumda  oturub  qaĢlarını  çataraq  əlində  tutduğu  kitaba  baxırdı.  Bu 

kitabı bir neçə gün idi ki, hər yana özü ilə daĢıyırdı: bu, “Xəzinə”, ya 

da “Subay KiĢilər” kitabı deyil, “Xəstəxanalarda ruhi xəstələrə qayğı” 

kitabı  idi. Lakin  onun narahat və  günahkar  görkəmilə bizə tərəf necə