Strateji TƏHLİL

STRATEJİ TƏHLİL | Say 1-2 (23-24) • 2018

342 

mi qərargahın (Главный штаб) üzərində idi. Ümumi qərargah eyni za-

manda qoşun xidməti, təsərrüfat məsələləri, təminat-təchizat və s. kimi 

məsələlərin həlli ilə də məşğul olmalı idi. Bu isə ordunun döyüş hazırlığı-

na ciddi diqqətin ayrılmasına mane olurdu. Ona görə də S.Mehmandarov 

ordunun  döyüş  hazırlığının  aparılması  və  ordunun  müharibəyə  hazır-

laşdırılması məsələlərinin səmərəli həllinə nail olmaq üçün Baş Ərkani-

rəhbin yaradılmasını məqsəduyğun saydı. Onun bu məsələ ilə bağlı təklifi 

Nazirlər Şurası tərəfindən qəbul edildi [4, 12]. Hərbi nazirin təklifi ilə ordu 

quruculuğunda və döyüşlərin aparılmasında zəngin təcrübəsi olan gene-

ral-leytenant Məmməd bəy Sulkeviç Baş Ərkani-hərbin rəisi təyin edildi.

General-leytenant  M.Sulkeviçin  Baş  Ərkani-hərbin  rəisi  təyin 

edilməsindən  sonra  ordu  hissələrinin  formalaşdırılması  daha  ahəngdar 

xarakter aldı – 2-ci Bakı piyada alayının təşkilatlandırılması sürətləndirildi, 

3-cü Şəki süvari alayının təşkili isə tez bir zamanda başa çatdırıldı.

Cümhuriyyət hökumətinin Azərbaycan xalqının iradəsini əks etdirdiyinə 

əmin  olan  müttəfiq  dövlətlərin  hərbi  komandanlığı  1919-cu  ilin  aprel 

ayında milli ordu hissələrinin azsaylı kontingentinin Bakıya buraxılması-

na icazə verdi. Mart ayının 31-də hərbi nazirin əmri ilə Bakı şəhərində 

yerləşdiriləcək hissə və bölmələr müəyyənləşdirildi. Həmin qüvvələrə bir 

piyada taboru, 400 nəfərlik süvari dəstəsi və bir topçu batareyası daxil 

idi.  Bütün  bu  qüvvələrin  Bakıya  gətirilməsi  və  Bakıda  onlara  rəhbərlik 

edilməsi 1-ci Tatar süvari alayının komandiri polkovnik Ağalarova həvalə 

edildi. Aprel ayının 5-də həmin bölmələr qatar vasitəsilə Bakıya çatdırıldı. 

Şəhər  əhalisinin  böyük  marağını  və  sevincini  nəzərə  alaraq  milli  ordu-

nun süvari dəstəsi dəmir yolu vağzalından dənizkənarı bulvara, oradan da 

dövrə vurub Nikolayevski (indiki İstiqlaliyyət) küçəsinə qalxdı və  Salyan 

kazarmalarına  yollandı.  Cümhuriyyət  ordusu  bölmələrinin  şəhərə  daxil 

olması  ilə  bağlı    hərbi  nazir  S.Mehmandarov  da  Bakıya  gəldi  və  şəhər 

şənliklərində iştirak etdi [4, 25].

1919-cu ilin yayında və payızında Cümhuriyyət ordusunun formalaşdı-

rılması böyük sürətlə davam etdirildi. Bu dövr milli hərbi hissələrin forma-

laşdırılmasının və təşkilatlandırılmasının ən məhsuldar dövrü sayıla bilər. 

İngilis hərbi qüvvələrinin Azərbaycan ərazisini tərk etməyə başlaması ilə 

Hərbi Nazirliyin aparatının da Bakıya dönməsinə imkan yarandı. Hərbi na-

zirin əmri ilə 1919-cu il iyun ayının son günləri və iyul ayının ilk günlərində 

Hərbi  Nazirliyin  aparatının  Bakıya  daşınmasına  başlandı.  Azərbaycan 

hökumətinin qərarı ilə Hərbi Nazirlik, habelə onun strukturuna daxil olan 

Baş Ərkani-hərblə Ümumi qərargah Bakıda Krasnovodsk küçəsi ilə Merku-

ri küçələrinin (indiki Səməd Vurğun küçəsi ilə Zərifə Əliyeva prospektinin 

kəsişməsinin sağ tinində) kəsişməsindəki binada yerləşdirildi [17, 20a].

---