Sual dünyanın siyasi xəritəsinin formalaşması Si­ya­si xə­ri­tə

İc­rae­di­ci ha­ki­miy­yət Baş na­zir baş­da ol­maq­la Na­zir­lər Ka­bi­ne­ti tə­rə­fin­dən hə­ya­ta ke­çi­ri­lir. Baş na­zir pre­zi­den­tin tək­li­fi­lə par­la­ment tə­rə­fin­dən 4 tur­dan iba­rət səs­ver­mə yo­lu ilə se­çi­lir. İn­zi­ba­ti cə­hət­dən öl­kə 80 ilə (vi­la­yə­tə) bö­lü­nür.

Mü­hüm par­ti­ya­la­rı: Əda­lət və İn­ki­şaf par­ti­ya­sı, Cum­hu­riy­yət Xalq Par­ti­ya­sı, Mil­liy­yət­çi Hə­rə­kat Par­ti­ya­sı­, De­mok­ra­tik par­ti­ya.

AR müs­tə­qil­li­yi­ni ilk də­fə Tür­ki­yə Res­pub­li­ka­sı ta­nı­mış­dır (14 yan­var 1992-ci il). BMT, Av­ro­pa Şu­ra­sı, ATƏT, İs­lam Kon­f­ran­sı Təş­ki­la­tı, İq­ti­sa­di Əmək­daş­lıq və İn­ki­şaf Təş­ki­la­tı, EKO, Av­ro­pa Ye­ni­dən­qur­ma və İn­ki­şaf ban­kı Təş­ki­lat­­la­rın üz­vü­dür.

Əha­li. Tür­ki­yə­də əha­li­nin ilk si­ya­hı­ya alın­ma­sı 1927-ci il­də apa­rıl­mış­dır. 1927 və 2007-ci il­lər­də­ki si­ya­hı­ya alın­ma­- öl­kə əha­li­si 80 il ər­zin­də 5 də­fə­dən çox art­mış­dır. 2019-cu il­də əha­li­nin sa­yı 83,9 mln.cat­mış­dır. (2050 il­də 96,6 mln.nə­fə­r).

Tür­ki­yə üçün yük­sək tə­bii ar­tım (2%) sə­ciy­yə­vi­dir. Öl­kə­də or­ta sıx­lıq 1 kv. km-100 nə­fər­dən çox. Şər­qi Fra­ki­ya, Ana­do­lu­ də­niz sa­hil­lə­ri sıx, Mər­kə­zi və Şər­qi Ana­do­lu isə sey­rək məs­kun­laş­mış­dır.

Döv­lə­tin iş­siz­li­yə qar­şı mü­ba­ri­zə si­ya­sə­ti­ əmək eh­ti­yat­la­rı­nın xa­ri­ci döv­lət­lə­rə gön­də­ril­mə­si təş­kil edir. XX əs­rin 70-ci il­lə­ri­nə­dək türk və­tən­­daş­la­rı Qər­bi Av­ro­pa­ya (AFR) gön­də­ri­lir­di. La­kin Qər­bi Av­ro­pa­da iq­ti­sa­di və struk­tur böh­ran­lar­la əla­qə­dar Tür­ki­yə fəh­lə qüv­və­si Ya­xın və Or­ta Şər­qin neft çı­xa­ran öl­kə­lə­ri­nə is­ti­qa­mət­lən­di­ri­lir. 80-ci il­lə­rin or­ta­la­rın­da bu re­gi­on da im­miq­rant iş­çi­lə­rin sa­yı­nı azal­dır. Əha­li­nin 2,5 mln. AFR, Av­ro­pa İt­ti­fa­qı­ öl­kə­lə­ri, Ya­xın Şərq döv­lət­lə­ri, Azər­bay­canda ça­lı­şır.

Öl­kə əha­li­si­nin 87 %-i türk­lər­dir. Türk­lər ara­sın­da ki­çik et­nik qrup – yür­yük və təx­tac­lar- Ana­do­lu­nun Cə­nub-Şərq və qər­bin­də ya­şa­yır­lar.