Şukin adına teatr məktəbində təhsil alan gənc qızın aktrisa kar



Yüklə 2,76 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə13/16
tarix28.04.2017
ölçüsü2,76 Kb.
#16010
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
du. Ayağını uzatmamışdı, əksinə onları masanın arxasında 
yöndəmsizcəsinə bir-birinin  üzərinə aşırmışdı. Çıxışına bu 
sözlərlə  başladı:  “Seçicilərimlə  görüşlərdən  birində  mənə 
beş  yaşlı  balaca  qız  yaxınlaşdı.  Mənə  ciddi-ciddi  baxdıq-

213
dan sonra, soruşdu: 
- Sənin neçə yaşın var?
- Qırx yeddi, - mən cavab verdim.
- Bu ki, lap çoxdur.
“Doğrudan da çoxdur”, - ilk dəfə olaraq ağlıma gəldi. 
Forumun auditoriyası bir qayda olaraq, hətta ən adi zara-
fatlara  da  dərhal  reaksiya  göstərir  –  hamı  gülür,  alqışlayır. 
Amma bu dəfə insanlar donub qaldılar, sanki sadə həqiqəti 
dərk etdilər.
Prezident Klinton isə çıxışını davam etdirdi, həyatı ərzin-
də nələri edə bildiyinə yekun vurmağa çalışırdı.  Onun söz-
lərində prezidentə uyğun olmayan çox şey vardı. Özünü çox 
təbii aparan bu adam, bütün dinləyicilərini ələ almışdı.
Onun Davosa son səfərlərindən birində, Vladimir Putin də 
orada olan zaman (Klintondan fərqli olaraq Putin yalnız bir 
dəfə - 2009-cu ildə Davosda olub), biz ərimlə Rusiya preziden-
tinin təşkil etdiyi axşam qəbuluna dəvət olunmuşduq. Mən 
ərimdən aralıda, tək dayanmışdım, Aleksey bu zaman Ana-
toli Çubaysla danışırdı (onların münasibətləri çox mürəkkəb 
idi,  amma  Davosda  ünsiyyətdə  olurdular).  Birdən  Klinton 
zala daxil olur və birbaşa mənə tərəf yönəlir. 
O, tək gəlmişdi, mühafizəsiz. Cangüdənlər girişdə dayan-
mışdılar.  Gülümsəyərək  zala  nəzər  saldı,  məni  gördükdə, 
kreyser arzusunda olduğu sahilə yan alan kimi, inamla mənə 
doğru yönəldi. Mən hətta ətrafa boylandım ki, arxamda onun 
yaxşı tanıdığı kiminsə olub-olmadığını dəqiqləşdirim. Amma 
yox. Arxamda kimsə dayanmamışdı. Və o, cəlbedici təbəssü-
mü  ilə  mənə  tərəf  gəlirdi.  “Səhv  salıb,  -  ikinci  versiya  ağlı-
ma gəldi, - tanış olmayan qadına necə belə gülümsəmək olar, 
sanki bizi yalnız özümüzə aid olan məlum əhvalat bağlayır”. 
Bu anda o, əlini mənə uzatdı və dedi:
- Axşamınız xeyir! Sizi görməyimə şadam!
Bilmirdim ki, özümü necə aparım. O, mənimlə köhnə tanış 
kimi danışırdı, buna görə də ehtiyatla cavab verdim:
- Axşamınız xeyir, cənab prezident. Düşünürsünüz ki, biz 
əvvəllər görüşmüşük?
O, Hollivud aktyoru kimi müəmmalı tərzdə mənə göz vur-

214
du. Bu anda böyrümdə ərimin fiquru peyda oldu. Arvadının 
Amerikanın bir nömrəli yoldan çıxaranı ilə həvəslə söhbətləş-
diyini görüb, Çubaysla söhbətini kəsərək bizə yaxınlaşmışdı. 
Klinton  onu  görə  bilməzdi,  çünki  Aleksey  arxa  tərəfdən 
gəlmişdi.  O,  sadəcə  olaraq,  yüngül  hərəkətliliyi  hiss  etmiş-
di. Budur, Klinton geriyə dönür, həyat yoldaşımla görüşərək, 
onu salmlayır:
- İşləriniz necədir? Necəsiniz?
- Çox yaxşı, - Aleksey cavab verdi. – Mən Aleksey Puşko-
vam. Biz bir neçə il öncə, sizin radiomüraciətiniz zamanı gö-
rüşmüşdük. 
- Əlbəttə, əlbəttə! Mən sizi xatırlayıram! – Onun həqiqəti 
söyləmədiyinə necə inanmamaq olar.
- Bu isə mənim həyat yoldaşımdır, - Aleksey davam etdi.
- Bəli-bəli. Biz artıq tanış olmuşuq. Mən yalnız salamlamaq 
üçün yaxınlaşmışdım. Sizə xoş axşam arzulayıram!
O, dərhal döndü və Rusiya prezidentinin dayandığı yerə 
getdi.
- Nədir, Klinton özünü sənə calayırdı? - ərim şən halda za-
rafat etdi.
-  Calayırdı  da,  -  mən  baş  verən  hadisədən  sarsılmaya 
bilməzdim.  – Alyoşa,  təsəvvür  edirsən,  bu,  necə  ola  bilər?.. 
Onun  yaşadığı  bütün  qalmaqallardan  sonra!  Bütün  ifşalar-
dan sonra! Axı istənilən başqa bir adamın libidosu nəinki əzi-
lib, boğulmalı idi, iltihablı kor bağırsaq kimi kəsilib atılmalı 
idi də! Onun əvəzinə istənilən başqa biri hicab geyinərdi ki, 
öz reaksiyasını gizləsin və dünyaya xırda bir dəlikdən baxsın. 
O, isə Alyoşa, başa düşürsən, yoldan çıxarmaqda davam edir. 
Elə-belə! Sadəcə olaraq tonusda qalmaq üçün, hər saniyə və 
hər dəqiqə! Mən sarsılmışam! Bax, bu, instinktdir!
- Basic instinct, - daha inandırıcı olmaq üçün əlavə etdim. 
–  Və  bu  qadınların  xoşuna  gəlir!  Onlar,  xüsusilə  də  ameri-
kalı  qadınlar,  öz  hüquq  bərabərliklərindən,  azadlıqlarından 
möhkəm  yorulublar.  Qadınlar  əsgər  Ceyn  ola  bilməzlər  və 
olmamalıdırlar.  Qadın  biləndə  ki,  onların  yanlarında  güclü 
cinsdən adam var, çox sevinirlər. Qadın zəifliyini, zərifliyini 
və müdafiəsizliyini hiss edəndə bu çox yaxşıdır. Əgər bu, “Bir 

215
Xanaan torpağının müdrik siyasətçisi. İsrail Prezidenti Şimon 
Peres 

216
nömrəli kişi” prezidentdirsə, inan ki, belə prezident ancaq si-
yasi mətnlər söyləyən hansısa plastik zəhlətökəndən dəfələr-
lə yaxşıdır.
* * *
P.S.  Gecənin  sonunda  biz  şəkil  çəkdirdik.  Hafizəm  onun 
qıyqacı  baxışlarını,  göz  vurmasını  və  qızlara  məhəbbət  se-
renadası  oxuyan  şuluq  saksofonçu-oğlan  uşağını  xatırladan 
görkəmini qoruyub saxlayıb.

217
BÖYÜK PYOTRUN KİÇİK HOLLANDİYASI
İnsan həyatı – romandır. Hər kəsin müstəqil olaraq yaz-
dığı roman. Bu roman avantüralarla zənginləşdirilə bilər, ya 
da şit təsir bağışlayar. Macəralı və ya həddindən artıq darıx-
dırıcı ola bilər. Roman məhəbbət haqqında, kədərli və qəmli, 
həyatımızı təşkil edən hər şey barəsində ola bilər. Hər bir ro-
manda olduğu kimi, orada da baş personajlar və ikinci dərə-
cəlilər, qəhrəmanlar və anti-qəhrəmanlar var. 
Əgər tale mənə teatr, kino aləmində qalmağı qismət etsə 
idi, istisna etmirəm ki, həyatım başdan-başa “ekşn”ə çevrilə-
cəkdi. Amma evlilik başqa bir mühitin sakini olmağıma gəti-
rib çıxardı, ünsiyyət dairəm də tədricən dəyişdi. Bu dairədə 
qalmaq  asan  deyil,  ora  daxil  olmaqsa  daha  çətindir.  Mənə 
bunu özüm üçün kəşf etmək çox maraqlı idi. Bütün bunlar 
həyat təcrübəmi, belə deyək, həyat ehtiyatımı təşkil etdi. 
Həm  xarici  ölkələrdəki  təcrübəm,  həm  ssenari  müəllifi 
olduğum  sənədli  filmlərin  çəkilişi,  həm  də  ərimi  müxtəlif 
ölkələrə səfərləri zamanı müşayiət etməyim sayəsində xeyli 
təəssürat toplamışdım. Bu təəssüratlar yalnız turist kimi de-
yil, həm də sosializm dövründə deyildiyi kimi, başqa dünya-
dan olan insanları psixoloji cəhətdən müşahidə nəticəsində 
əldə edilmişdi. 
Bu başqa dünya fövqəladə insanlardan və xüsusi müna-
sibətlərdən ibarət deyil. Oranın öz problemləri, öz tapmaca-
ları və öz parazitləri var.
Mənə  onların  gündəlik  həyatını,  bir-biri  ilə  söhbət 
edərkən ünsiyyət maneralarını, problem və məzəmmətləri-
ni anlamaq çətin deyildi. Bütün bunlara müxtəlif qitələrdəki 
dostlarımızın evlərində və mənzillərində yaşamaq təcrübə-
sini də əlavə etsək, diqqətli müşahidəçi həyatı olduğu kimi 
– bəzək-düzəksiz və parıltısız görə bilir. 
Yeri gəlmişkən, bu faydalı təcrübə Rusiya həyatında gün-
dəlik hadisə və adi hal hesab etdiklərimizi qiymətləndirmə-

218
yi öyrətdi. Sizə sadə bir misal çəkim: “Böyük Pyotrun kiçik 
Hollandiyası”  filmim  çəkilərkən,  çəkiliş  qrupumla  Nider-
landın  yarısını  gəzmişdim.  Leyden  universitetindən  olan 
professor-slavistlə söhbət edəndə, onun Rusiyada insanların 
necə  dostluq  etmələri  barəsində  həsədlə  danışmasına  çox 
heyrətləndim.  Hərçənd  mən  bunu  xüsusi  nailiyyət  hesab 
etmirdim.  Lakin  Harri  Peynenburq  gözlərini  parıldadaraq 
üzümə baxır, sanki İsa peyğəmbərdən hansısa vəhy və məs-
ləhət gözləyirmiş kimi, təkrarlayırdı:
- Bizdə zəng etmədən heç vaxt dostunun yanına proble-
minlə bağlı gedə bilməzsən. Bu, mümkün deyil. Hətta sən 
keflənib  ən  yaxın  dostuna  ürəyini  açmaq,  arvadından,  rəi-
sindən,  pulun  yoxluğundan,  yaxud  sağalmaz  xəstəlikdən 
şikayətlənsən,  əmin  ola  bilərsən  ki,  o,  yuxuya  getməzdən 
öncə  daha  səninlə  dostluq  edə  bilməyəcəyinə  dair  qərar 
verəcək. Sən sadəcə olaraq onun dostluğuna layiq deyilsən! 
Axı, “okeylik” prinsipi həyatımızın başlıca prinsipidir. Sən-
də hər şey yaxşı olmalıdır. Sən məhz bununla insanları cəlb 
edirsən. Əgər pis hadisə baş veribsə, psixoloqa, ya da psixo-
terapevtə  müraciət  et.  Orada  psixoloji  yardım  al.  Nə  üçün 
mən  sənə  peşəkar  köməyi  pulsuz  etməliyəm?  Belə  deyək, 
dostcasına?  Sən  mənim  vaxtımı  alırsan,  şikayətlənirsən. 
Ümumiyyətlə,  bu  mənim  əhvalımı  korlayır.  Mən  isə  bun-
dan sonra səninlə dostluq edəcəm? Buna görə də, - Harri 
Peynenburq  yekunlaşdırdı,  -  əgər  mənim  problemim  var-
sa, mən dost hesab etdiklərimin yanına yox, instansiyala-
ra getməyə üstünlük verirəm. İnstansiyalara mən həm də 
ona görə gedirəm ki, orada anonim qalacağam. Öz dostum 
üçün isə mən şən, həyatsevər olacağam. Mənimlə istirahət 
etmək, pivə içmək, dəniz sahilində gəzmək və tennis oyna-
maq xoşdur. 
Yaxud başqa bir şey: sizdə dostlardan borc pul götürmək 
qəbul olunub. Bizdə bu barədə hətta soruşmaq da ədəbsiz-
likdir.  Bu  pula  dostun  faiz  götürə,  yaxud  onu  hansısa  işə 
qoya, özünə nəsə ala bilər. Mən onun büdcəsinə müdaxilə 
etmək hüququna malik deyiləm. Axı, bizim pullarımız  pla-
na əsasən bölünüb. 

219
Kino aləmindən ayrılaraq, 
mən televiziya filmləri 
çəkməyə başladım

220
Qeyd etmək lazımdır ki, bu məntiqin hardan gəldiyi mənə dər-
hal aydın oldu. Hollandiya protestant etikalı protestant ölkəsidir. 
Protestantlığın  əsas  postulatı  ondan  ibarətdir  ki,  cənnətə  yalnız 
işləyən və zəngin insanlar düşəcəklər. Çünki məhsuldar iş insanı 
daim zənginləşdirir. Buna görə də sərvət toplamaq, qənaətcillik, 
ciddilik və səliqəlilik ideologiyası ana südü ilə hopdurulur. Ailə-
də böyüməkdə olan körpə öz ovcuna maraqla baxdıqda, ana və 
yaxud nənə hökmən ona ovucdakı xətlərin “M” hərfini, holland 
dilində Man-insan sözünü yaratdığını göstərəcəklər.  Ovucu tər-
sinə çevirdikdə isə “M” hərfi asanlıqla “W” hərfinə çevrilir ki, bu 
da Work-iş sözünə işarə edir. Yəni insan iş üçün doğulub.
Onlar üçün pul əməyin  meyarı hesab edilir. Bəzən isə hətta ağır 
əməyin. Buna görə də hollandiyalının restoranda pul səpələmək, 
yaxud baha qiymətə paltar və ya maşın almaq heç ağlına da gəlmir. 
Orada hətta zadəganlar da işləyirlər.
Bu, məni baronessa de Vas fon Steynveykin evində təəccüb-
ləndirdi. Öz qədim ata-baba malikanəsində o, atlara qulluq edir, 
şetland yunundan daha yaxşı yun verən qoyunlar yetişdirmək 
istədiyindən, qoyunların doğuşlarını şəxsən qəbul edirdi. 
Onların evlərinin divarlarında başlanğıcını XII əsrdən götürən 
nəsillərinə mənsub şəxslərin - ulu babalarının şəkilləri asılmışdı. 
Birinci Steynveyk qətiyyən zadəgana oxşamırdı: kürənsaqqallı, 
az qala quldur görkəmli. Mən bu barədə Klaraya demək fürsəti-
ni qaçırmadım:
- Sizin əcdadınız bizim “Quldurların Peterburqu” filminə çə-
kilə bilərdi.
Klara gülümsəyərək, cavab verdi:
-  O,  elə  quldur  olub.  XII  əsrdə  yollarda  soyğunçuluq  edib. 
Həbsxanaya  düşəndən  sonra  işləyib,  torpaq  alıb  və  çoxlu  pul 
toplayıb. Ağlı başına gəlib.
Klara evi mənə göstərərək, qürurla danışdı:
- Bizim əcdadlarımız çox işləyiblər. Və bizdə zadəgan titulu o 
qədər də əhəmiyyət daşımır. Daha əhəmiyyətlisi odur ki, sən özün 
kimsən.  Bax,  deyək  ki,  mənim  atam  hələ  Stalinin  dövründə  Ni-
derland Krallığının Sovet İttifaqında səfiri vəzifəsində işləyib. Mə-
nim ərim də səfirdir, Moskvada işləyir. Qardaşım isə musiqiçidir, 
musiqi yazır və bu pulla dolanır. Qohumlarımdan biri kəndlilərə 

221
icarəyə torpaq vermişdi, onlar isə həmin torpağı qaytarmaq istəmə-
diklərindən, uzun müddət məhkəmə çəkişmələrinə girişməli oldu. 
Xalam oğlu məhkəmədə sübut etməli oldu ki, o, öz torpaqlarında 
daha çox pul qazanar və fayda gətirər, nəinki icarəçi – kəndlilər. İşə 
uzun müddət baxdılar, baronu isə məcbur etdilər ki, öz torpaqların-
dan istifadə ilə bağlı biznes-planını təqdim etsin. 
Ümumiyyətlə, Hollandiya maraqlı ölkədir. Deyilənə görə, on-
ların  Nassau  sülaləsinə  mənsub  kraliçası  Beatriksin  mağazada 
alış-veriş  üçün  kassa  önündə  növbəyə  durduğunu  görmək  olar. 
Və heç kim onu irəliyə buraxmır. Ona hörmət edirlər, görüşürlər, 
amma hollandiyalının hətta kraliçanı özündən irəli buraxmaq ağlı-
na da gəlmir: axı, o, daha əvvəl gəlib və növbə tutub. Onlar vaxtları-
nı yüksək qiymətləndirirlər, buna görə də hər şeyi bloknotlarına ya-
zırlar. Hərənin öz bloknotu var. Bir dəfə dilənçinin bloknotuna nəsə 
yazdığını gördüm. Bilmirəm, bəlkə də telefon nömrəsini, yaxud gün 
ərzindəki qazancını yazırdı, amma o, hər halda nəsə qeyd edirdi. 
Təsadüfən kafedə gördüyüm, beş yaşlı nəvəsini kapuçinoya qo-
naq edən mühacir qadınla bloknotlar barəsində danışarkən, maraq-
lı bir əhvalatla tanış oldum. 
O, Ukraynadan olan mühacir idi, səsini qısmırdı və onun qırtlaq 
“qe”si sakit səslənən musiqini eşitməyə qoymurdu. Kök Qalya şən 
halda mənə danışırdı:
- Onlar öz bloknotları ilə hamını bezdiriblər! Bax, bizdə necədir? 
Götürək, mənim qızımı. O, birbaşa qapının zəngini çalır: “Ana, Ro-
manı götür, gəzməyə apar”.
Onu  maraqlandırmır,  mən  nə  edirdim,  nə  etmək  istəyirdim, 
planlarım  necədir.  Heç  nə  vacib  deyil!  Romanı  götür  –  gəzməyə 
get. Qanundur! Amma onlarda hər şey başqa cürdür. O, bloknotu 
götürür, zəng edir:
- Ana, cərşənbə günü sənin yanına gəlmək olar?
- Nə? Nə vaxt? Çərşənbə günü? Saat neçədə?
- Beşdə.
- Oy, qızım, dayan, bu dəqiqə baxıram.
Bloknotu götürür.
-  Yox,  bilirsən,  çərşənbə  günü  olmaz.  Mən  məşğul  olacağam. 
Yaxşısı budur, bir həftə sonra, bazar ertəsi.
- Oy, ana, bazar ertəsi mən gələ bilməyəcəyəm.

222
Onlar razılığa gələnə kimi, xeyli vaxt vaxt keçə bilər. Və blok-
notlar, bloknotlar, razılaşdırmalar. Mənimkinə isə pul lazımdırsa, 
dolabçanı açıb, götürür. “Ana, sonra qaytararam”. Nə vaxt qayta-
racaq, və ümumiyytələ qaytaracaqmı, mən ona nə deyəcəm? Qı-
zımdır axı. Onlarda isə yox! Onlarda hər şey başqa cürdür...
Yenidən təxəyyülündəki hollandiyalı qadını yamsılayır:
- Kristina, sən nə vaxt yeddi quldeni mənə qaytaracaqsan?
Yadındadır! Hamısını bloknota yazıb.
Yaxud  başqa  misal.  Mənim  qızım  soyuducunu  açır:  “Ana, 
necə də dadlıdır”. Özü də yeyir, Romanı da yedirdir, özü ilə də 
götürür. Nə etsin? Restoran borşu, ya da ki, qutudakı Çin əriştəsi 
deyil. Özümündür. Necə verməyə bilərsən? Onlarda isə hesabla-
yırlar, hesablayırlar və hesablayırlar.
Doğrudan da hər şeyi xatırlayırlar, mən özüm də buna əmin 
oldum. Hər yerdə, hər şeyi yazırlar. Amma biz ruslar üçün ən hey-
rətamizi bu deyil. Məni xüsusilə heyrətləndirən odur ki, 18 yaşlı 
gənc hollandiyalı oğlana və ya qıza ailəsində “Xudahafiz” deyir-
lər. Qanuna görə, valideynlər övladlarını 18 yaşına kimi saxlama-
lıdırlar. Bu yaşdan sonra uşaq həyatını özü təmin etməli, özü qa-
zanmalıdır. Uşağın böyüdüyü ata evi və ya mənzil valideynlərinə 
məxsusdur. Yalnız onlara. Bu, onların zəhmətinin məhsuludur. Və 
ondan məhz necə faydalanmağı yalnız özləri müəyyənləşdirirlər. 
Bir  çox  hollandiyalılar  öz  mülkiyyətlərindən  belə  istifadə 
edirlər: onu satırlar və əldə etdikləri pulla xospislərə, yəni qoca-
lar evinə köçürlər. 
Mən xospisə baxanda, elə bildim ki, dəbdəbəli sanatoriyaya 
gəlmişəm. Yay və qış bağçaları, qırmızı balıqlı gölməçələr, lom-
ber masaları arxasında oturub bric oynayan qarılar. Onları qarı 
da adlandırmaq olmaz – sadəcə olaraq Amsterdamdan olan qa-
dınlar. Mirvarilərlə, manikürlü və makiyajlı. Bəzi dəstələrdə yaş-
lı centlmenlər də olduğundan, makiyaj yerinə düşürdü. Bunlar 
məhz evlərini və mənzillərini satıb, xospisdə bir neçə otaq tutan, 
doğma əşyaları ora daşıyanlar idi. Onlar öz pullarından həmçi-
nin, xəstə baxıcılarının, tibb bacılarının və həkimlərin haqlarını 
ödəyirlər. Turist agentlərini yanlarına çağırıb, səyahətə də yolla-
na bilərlər. Ölkə içərisində və yaxın ölkələrə səyahət üçün avto-
buslar holland təqaüdçülərinin ixtiyarındadır. 

223
Baron və baronessa de Vas fon Steynveyk (sağda) bizim 
qonağımız olarkən

224
O  ki,  qaldı  uşaqlara    və  nəvələrə,  onlar  əlbəttə  ki,  bay-
ramlarda görüşməyə gəlirlər. Qarşılıqlı ittihamlar səslənmir. 
Hər kəsin öz həyatı var – məgər bu normal deyil? Özünüz 
nəticə çıxarın. 
Hollandiyalılar  gözəl  millətdir.  Onlar  qətiyyən  Breygelin 
əsərlərində olan insanlara bənzəmirlər. Ucaboydurlar, Avro-
pada ən ucaboy millət onlardır. Orta boyları – bir metr səksən 
üç santimetrdir. Kişilər üçün bir metr doxsan santimetr norma 
sayılır. 
Mənim bir tanışım, orada görüşdüyüm mühacir yazıçı da-
nışırdı ki, o, bura gələndə və bu sayda hündürboy, uzunayaq-
lı qızları görəndə, cənnətə düşdüyünü fikirləşib. Onun boyu 
iki  metr  bir  santimetrdir.  Rusiyada  özünə  qız  tapmaqda  çə-
tinlik çəkirmiş. Onların hamısı ona alçaqboylu görünürmüş. 
Nəhayət, Hollandiyada özünə uyğun gözəlliyi tapıb. Görüşə 
çağırıb, restorana dəvət edib. Qız razılaşıb. O, ən yaxşı kost-
yumunu geyinib, çiçək alıb və səadətini gözləməyə başlayıb.
- Təsəvvür edirsən, o, içəri girəndə, şok keçirdim. Gözlə-
rimə inana bilmədim. Mən hətta onu tanımadım. Hər halda 
restorana gedən adamlar başqa cür geyinir. O isə bel çanta-
sı ilə, dizə qədər şalvarda gəldi. Qaməti qətiyyən hiss olun-
mur! Ayaqında isə “zibiltapdalayan” var idi. Yadındadır, So-
vet  İttifaqında  üçqat  altı  olan,  palçığı  “üzüb”  keçmək  lazım 
olan  ayaqqabıları  belə  adlandırırdılar?  Hardan  tapmışdı  bu 
ayaqqabıları? Başa düşə bilmədim. Amma restorana məhz bu 
geyimdə gəldi. Şok keçdikdən sonra biz birtəhər yedik, içdik. 
Hesabı ödəmək üçün pul qabımı çıxaranda, o da məcmeyiyə 
öz bank kartını atdı. Mənim hesabı bütünlüklə ödəmək istə-
yimə o, qəribə cavablar quraşdırdı:
-  Mənim  əvəzimə  pul  ödəməyini,  sənə  borclu  qalmağımı 
istəmirəm. Ümumiyyətlə, bizdə belə qəbul edilməyib. 
Mən qərara gəldim ki, bu, sonrakı münasibətlərdən imtina-
dır. Məni  yüngül ümidsizlik bürüdü. Amma biz küçəyə çıxan-
da şadlıqla soruşdu:
- Belə, hara gedirik: sənin evinə, yoxsa mənimkinə?
- Gəl, mənim evimə gedək, - inamsızlıqla təklif etdim. Fürsə-
ti əldən verməyəcəkdim ki. 

225
Biz taksiyə mindik və qəfildən yeni sual:
- Səndə prezervativ var? 
Mən bir anlıq düşündüm ki, bu cür açıq-saçıqlıqdan sonra ona 
bəlkə də ehtiyac yoxdur. Birdən o, sevincək var gücü ilə çiynimə 
vuraraq, çığırdı:
- Bax, görürsən, yaxşı ki, məndə var imiş.
Öz  bel  çantasında  eşələnərək,  təcili  əmin  olmaq  istəyirdi  ki, 
problem olmayacaq. Ümumiyyətlə, onlar zərif deyillər. Burada 
bir az çox yaşasan, geylərə qoşula bilərsən, - Feliks şikayətləndi.
Geylər üçün Hollandiyada həyat cənnətdir. Onların hətta öz 
bayramları var. Adətən, sentyabrda, suyun içində keçirilir. Hə-
min  vaxt  bütün  ölkənin  geyləri  Amsterdama  yığışır  –  kimisi 
bərədə,  kimisi  qayıqda,  kimisi  də  motorlu  qayıqda  gəlir. Ams-
terdamın çoxsaylı kanalları ilə demək olar ki, bütün gün ərzində 
kişi tənasül orqanı ilə bəzədilmiş, müxtəlif şəkillər çəkilmiş, rəqs 
edən, sevinən, mahnı oxuyanlarla dolu, çılpaq və yarıçılpaq sər-
bəst hollandiyalılar qayıq və gəmilərdə gəzirlər.   Kanallarla qır-
mızı fonarlar məhəlləsindən keçəndə, işsiz və darıxan “məhəbbət 
pəriləri” onlara təkəbbürlə, mənasız insan materiallarına baxır-
mış kimi baxırlar.
Çar  Pyotr  haqqında  öz  filmimi  çəkəndə,  mən  Hollandiyada 
uzun müddət qalmalı oldum. Gənc çar bura çox gənc oğlan olan-
da  gəlibmiş.  Onun  yaşı  hələ  heç  iyirmiyə  çatmayıbmış. Amma 
o,  təcrübəli  və  zəhmətkeş  hollandiyalılardan  gəmi  düzəltməyi 
öyrənmək istəyirdi. O, hər yeri gəzə bilmək, dəniz gözəlliklərini 
görmək və Rusiyaya dəniz bağışlamağı arzulayırdı. 
Çar  Rusiyadan  dəbdəbəsiz  gəlmişdi,  onu  şagird  kimi  Zaan-
dam  yaşayış  məntəqəsində,  dəmirçi  Qeret  Kvistin  daxmasında 
yerləşdirmişdilər. Onun əslində kim olması heç kəsə məlum de-
yildi, amma zəhmətsevər hollandiyalılar tez bir zamanda anladı-
lar ki, yaliki dörd yüz əlli quldenə alan bu adam sadəcə dülgər 
deyil. 
İndi  Zaandamda  çar  Pyotrun,  daha  doğrusu,  dülgər  Pyotr 
Mixayloviçin balaca muzeyi var. Ziyarətçiləri ən çox heyrətlən-
dirən isə iki metr boyu olan gənc Romanovun yatdığı çarpayıdır. 
Əslində bu çarpayı qapaqlı yeşikdir. Uzunluğu bir metr alt-
mış beş santimetrdir. Yeşiyin ensiz qapağının üstündə gənc, iki 

226
metr boyu olan Pyotr yatmalı və hərarətli, cavan bədəni ilə döşə-
yin altında saxlanılan kartofu qızdırmalı idi. Evləri o vaxt yaxşı 
qızdırmırdılar və kartofu donmaması üçün sandığa oxşar qapaqlı 
yeşiklərə doldurur və onun üstündə yatırdılar.
Hollandlardan öyrəniləsi çox şey vardı. XVI-XVII əsrlərdə on-
ların donanması dünyada ən güclü donanma idi. Onlar hamıdan 
əvvəl  gəmilərə  topların  qoyulmasını  düşündülər  və  dünyanın 
yarısını fəth etdilər. İndoneziya, Surinam, Seylon, Avstraliya, An-
til adaları, Yeni Zelandiya – bütün bunlar keçmiş koloniyalardır. 
Hətta Nyu-York o vaxt “Yeni Amsterdam” adlandırılırdı. Bütün 
Avropa Hollandiyanı o vaxt “böyük ağızlı kiçik ölkə” sayırdı.
Pyotrdan  başlayaraq  bütün  rus  çarları  Vətənə  yeni  dəniz 
çıxışları,  başqa  aləmə  çıxışlar  verməyi  öz  borcları  hesab  edir-
dilər. 
Yalnız sonralar, onu “çar Boris” adlandıranda xoşallanan pre-
zident Yeltsin rus silahının gücü ilə əldə edilən həmin çıxışları 
bir saatın içində payladı. Nə qədər apara bilirsinizsə, suverenlik 
götürün – onun əsas şüarı belə idi. 
Çəkilişlərdən  sonra  bəzən  hollandiyalı  dostlarımın  müşa-
yiəti ilə, bəzən isə operator və çəkiliş kamerası ilə Amsterdam 
küçələrini  gəzəndə  hollandların  pəncərələrinin  necə  təmiz  ol-
duğunu görməyə bilməzdik. Bir qayda olaraq onları pərdə ilə 
örtmürdülər. Ev həyatı küçədən görünürdü. Budur, ailə çay içir, 
indi ailə başçısı qəzet oxuyur, kimsə televizora baxır, hardasa 
tort və yanan şamlarla ailə bayramını qeyd edirlər. Belə “açıq-
lıq” bizi çox təəccübləndirirdi. Mən hətta həmin slavist tanışım 
Harri Peynenburqdan soruşdum:
-  Harri,  pərdə  asılmayan  pəncərələr  sizdə  adətdir?  Bir  ailə 

Yüklə 2,76 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin