- Əla. Amma gecə saat bir olduğundan, mən sabah gələcəyəm.
Mənim ancaq bir sualım var: necə düşünürsünüz, içində çiyinlik
olduğundan, qolunu geyinmək mümkün olmayan kürkü qarı-
şıq salmaq olar? –Təkidlə irəli sürülən və həqiqətə qətiyyən bən-
zəməyən versiyanı qəbul etmək xoşuma gəlmirdi.
Mən xudahafizləşdim.
154
Ertəsi gün səhər səfirliyə getdikdə, iqamətgahı qoruyan rus
milis nəfərinə içəri keçmək üçün soyadımı dedikdə, o, ucadan
soruşdu:
- Demək, sizin kürkünüz itibmiş?
- Bəli. Siz bilirsiniz, o necə itib və kim qaytarıb?
- Yox, bizə demirlər, - o, cavab verdi. Amma qadının gözündə
mebelin yanında qoyulmuş müqəvva kimi görünməmək üçün
əlavə etdi: - Ümumiyyətlə, bilirsiniz, bu Yeltsinin deputatları
əliəyri camaatdır: gah tualetdə kağızı oğurlayırlar, gah da nəyisə
burub açıb aparırlar. Hərdən eşidəndə hətta utanırsan. Mən belə
bilirəm ki, - o, mövzunu inkişaf etdirdi, - kiminsə arvadı, axmaq,
qərara gəlib ki, guya dəyişik salaraq, başqasının kürkündə get-
sin. Əri isə yəqin görən kimi ona deyib: “Nə etmisən, gicbəsər!
Geri qaytar, çalış, nə isə uydurasan. Onlarda kamera var...” Və
sizin kürkünüzü tez bir zamanda qaytarıblar, - o, özünün de-
duktiv təhlilini başa çatdırdı.
Mən iddia edə bilmərəm ki, məhz belə olub. Amma mənə də
maraqlı idi ki, kürkü kim gətirib. Artıq orada, içəridə bu barədə
səfirliyin əməkdaşından soruşdum:
- Kürkü geri qaytaran kim idi?
Mənə belə cavab verdilər:
- Missis Puşkova, mən sizə ancaq onu deyə bilərəm ki, bu, si-
zin kürkünüzdür. Biz hadisəyə görə sizdən çox-çox üzr istəyirik.
Başqa bir izahım olmadığından, mən asanlıqla milis nəfərinin
versiyasına inandım.
Bilirsiniz, hələ hakimiyyət dəyişikliyi zamanı, Yeltsin Qor-
baçovu əvəzləyəndə, ac insanlar hakimiyyəti ələ alarkən, sakit
soyğunçuluq var idi. Həmin insanlar qısa müddətdə varlanmaq
istəyirdilər. Varlanmaq üçün bəziləri hətta 1-ci poliklinikanın tu-
alet kağızı rulonundan da vaz keçmirdilər.
Qorbaçov dövründə ərim MK-nın beynəlxalq şöbəsinin məs-
ləhətçisi olduğundan, biz SSRİ Səhiyyə Nazirliyi yanında dör-
düncü baş idarənin 1-ci poliklinikasına gedib-gəlirdik. Rusiya
Federasiyası Ali Sovetinin ilk deputatları ora gələndə mən tez-
tez orada işləyən xadimələrin, sanitarların replikalarını eşidir-
dim:
- Bu oğru-əyrilik necə artıb! Necə əliəyrilikdir? Bax, yenə qul-
155
Prezident Yeltsinin administrasiyasının rəhbəri Yuri Petrovla
156
pu burub, açıb aparıblar! Get, baş tibb bacısını çağır! Kimsə yenə
dəstəyi burub, açıb aparıb!
Növbəti gün isə başqa bir fəryad eşidilirdi:
- Bu nə əliəyrilikdir, necə insanlar var! Bir baxın: burada dəs-
mal üçün latun qarmaqlar vardı – hamısını burub, açıb aparıblar!
Onlar dırnaqları ilə açıblar?! Bunu axı təsəvvür etmək belə çətin-
dir ki, insanlar poliklinikaya vintaçanla gəliblər...
Bəli, biz ərimlə bir çox hadisə və proseslərin təfərrüatının as-
tar üzünü çox tez gördük. İslahatçılar və tarixi yaradanların isla-
hatlarının füsunkarlığına inamı qorumaq mümkün deyildi. Yeri
gəlmişkən, baş verənlərin əsil qiymətini yalnız biz görmürdük.
Yeltsinin yaxın ətrafındakı namuslu insanlar daxildə baş verən-
lərdən dəhşət hissi ilə uzaqlaşırdılar.
Yaltaq ətrafının “çar Boris” adlandırdığı Yeltsinin administ-
rasiyasının rəhbəri vəzifəsində Yuri Petrov çalışırdı. Yeltsin onu
hələ Sverdlovskdan tanıyırdı. Prezident olanda isə onu Mosk-
vaya “dartıb gətirdi”. Görünür, çox namuslu və vicdanlı insan
olan Yuri Vladimiroviç üçün Boris Nikolayeviçlə Moskvada gö-
rüşmək və işləmək gözlənilməz və ağır sınaq idi.
Biz Zalsburqda regional iqtisadi forumda cənab Petrovla və
onun həyat yoldaşı ilə tanış olanda, söhbət qarşıdakı prezident
seçkilərindən düşdü. Onun arvadı emosionallıqla ucadan söylə-
di:
- İlahi, hərdən küçəyə çıxmaq və qışqırmaq istəyirsən – insan-
lar, insanlar! – Bir bilsəydiniz, kimi seçirsiniz!
Əri onun sözünü ağzında qoydu:
- Lazım deyil, Lida, bu, yaxşı deyil!
- Nə yaxşı deyil? Onsuz da hamı nə vaxtsa həqiqəti biləndə
dəhşətə gəlir!
- Qoy bilsinlər, amma bizdən yox, - Yuri Vladimiroviç təkid
edirdi.
Tezliklə Petrov istefa ərizəsi yazdı və Yeltsin qəbul etdi. Sonra-
lar onun neçə-neçə silahdaşı və tərəfdarı onların gözləri qarşısın-
da baş verənlərə laqeyd qala bilmədilər. Amma mənim kitabım
siyasət haqqında olmadığından, həyatdan əhvalatlar danışacam.
Biz uzun illər ərzində “Qırmızı daşlar” sanatoriyasında dincəl-
mişik. Bu sanatoriyanı bolşeviklər tikmişdilər. Onların əksəriyyəti
157
sağlamlığı korlanmış insanlar idi. İnqilabi mübarizə bu adamları
üzmüşdü. Buna görə də “Qırmızı daşlar” sanatoriyasını tikmiş-
dilər. Kislovodskda, öz sanatoriyalarını. Çar imperiyası dövrün-
dən insanlar ora dincəlməyə və müalicə olunmağa gedirdilər. Rus
zadəganlarının orada tikdirdikləri mülklər hələ də durur. Onlar
şəhərə yaraşıq verir. Dağların yaxınlığı, zəngin və gözəl park bü-
tün Rusiyadan insanların bu şəhərə axınını təmin edir. Rusiyanın
birinci prezidenti də bu sanatoriyanı seçmişdi. O, tez-tez sağlamlı-
ğını bərpa etmək və tennis oynamaq üçün oraya gəlirdi.
“Qırmızı daşlar” sanatoriyasında Yeltsinin həkimi mənə da-
nışırdı ki, həkimlərə, şaxtaçılara maaşlarını verməyəndə və tətil-
lər başlayanda, xalq və demokratiya oyunu oynamağı sevən Bo-
ris Nikolayeviç bir dəfə ondan soruşur: “Lüdmila Nikolayevna,
siz burada necə yaşayırsınız? Maaşınız nə qədərdir?” – “Belə də
Boris Nikolayeviç, bütün əlavələrlə, mənim baş həkim vəzifəm,
35 illik iş təcrübəmlə dörd min beş yüz rubl alıram. Onu da qey-
ri-müntəzəm”, - o, kədərlə cavab verib. O isə cavabında: “Çox pul
sizin nəyinizə lazımdır? Sizin ki, burada bostanınız var, əyalətdə
yaşayırsınız. Sizə çox pul heç lazım da deyil. Torpaqdan, yerdən
ayrılmamağı öyrənin. Sizi burada torpaq yedizdirməlidir. Dörd
min beş yüz rubl! Gör nə qədər çox puldur!”
Aradan xeyli müddət keçməyinə baxmayaraq, o, göz yaşlarını
boğaraq, mənə deyirdi:
- O vaxt ona hər şeyi deyə bilməməyim, indiyə kimi məni ağrı-
dır. Mən bütün sanatoriyaya cavabdeh olan həkiməm. Siz bütün
sutka boyu buradasınızsa, mən də sutka boyu burada olmalıyam.
Mən bostana qaçıb, orada özümə ərzaq yetişdirə bilmərəm.
Yəni mən kartof yetişdirməli, onu belləməli, cərgələr arasında
alağını çıxartmalıyam ki, öz ərazimdə bitən məhsulla ərzağa olan
tələbatımı ödəyim? Onun insanların həyatından xəbəri yoxdur.
Mənə toxunan odur ki, bu adam dörd min beş yüzü az pul hesab
etdiyimə görə məni məzəmmət edir. Həm də ona görə acıyıram
ki, ümid edirdim: indi şikayət edərəm, o da maaşları qaldırmağı
tapşırar. Ya da təəccüblənər: belə ola bilməz! Nə danışırsınız! Nə
dörd min beş yüz! – Heç nə, bir az qaşqabağını tökdü və heç bir
söz demədi.
158
* * *
P.S. Həmin kürk əhvalatını mən sonralar Albert Qora danış-
dım. Biz onunla kifayət qədər tez-tez görüşürdük: həm Davos-
da, həm də Moskvada. Bir dəfə Amerikada, məşhur Amerika
konqresmeni və onun dostu, Qorun şərəfinə təşkil etdiyi qə-
bulda mən vitse-prezidenti kürkün itməsi ilə bağlı əhvalatla
şənləndirdim. O isə cavabında mənə xatırlatdı ki, 2000-ci ildə
prezident kürsüsü uğrunda Corc Buşla mübarizə aparıb:
- Orada heç olmasa, oğurlananı qaytardılar. Mənim isə
yaxınlarda seçicilərimin səslərini oğurladılar və elə görüntü
yaratdılar ki, belə də olub. Nəticədə mən ABŞ prezidenti seç-
kilərini uduzdum...
159
ABŞ vitse-prezidenti Albert Qorla. 2003-cü ildə Qor seçicilərin
səs çoxluğu ilə Buşa qalib gəldi, amma prezident ola bilmədi.
Demokratiya bax, belədir
160
YENİ ZƏNGİNLƏR VƏ YENİ SƏFİLLƏR
Amma məhz bu zəmanə üçün yaranmış adamlar da az
deyildi. Onlar bir göz qırpımında uğur mücəssəməsinə çev-
rildilər, üstəlik hamıya həyat dərsi keçməyə başladılar. İndi
dəbdə olan tərzdə desək yeni trend belə yarandı. “Pulun
yoxdur – oğurla!” – oliqarxlardan birinin bütün ölkəyə ya-
yımlanan müsahibəsində səsləndirdiyi “məsləhət” belə idi.
Üstəlik, bu heyranlıqla göstərilirdi: öyrənin avamlar, həyatın
yeni qanunu budur! Öyrən, “dünyadan baş çıxara bilməyən
kütbeyinlər ölkəsi!” “Həyat müəllimləri” öz aralarında həm-
vətənlərini belə adlandırırdılar.
Bizə o vaxt elə gəlirdi ki, tezliklə bu əxlaqsızlıq məzhəkəsi
dayandırılacaq, əliəyrilər isə həbs ediləcəklər.
- Nina, sən nə danışırsan? Doğrudan? Kimi həbs edəcəklər?
Sən axı həyatı bilmirsən... Bu, həmişə belə olacaq, - Kamil zə-
manəyə hökm çıxarırdı.
Kamil bizim qonşumuz idi. O, həyatı yaxşı başa düşür-
dü və pərakəndə ticarətlə məşğul ola-ola kəşflərini hər gün
həvəslə nümayiş etdirirdi. Qapıbir qonşularını harasa köçür-
düb, mənzilləri birləşdirmişdi. Mənzilində memarlıq inciləri
yaradırdı. Bu səsli-küylü prosesin bütün qonşuların gününün
göy əskiyə bükülməsi demək olduğunu xüsusi qeyd etməyə
dəyərmi?
- Qulaq as, Kamil, - bir dəfə onu saxladım, - sənin mağa-
zandan aldığım bu şokolad İsveçrənin deyil, hərçənd ki, üzə-
rində “Tobleron” yazılıb! Şampun da Almaniyanın deyil...
- Nina, nə danışırsan? Əlbəttə, İsveçrənin deyil, əlbəttə, Al-
maniyanın deyil, - Kamil özünü o yerə qoymadan dedi. – Biz
ancaq qabları onlardan alırıq. İçindəki isə polyak, ya çex malı
olsa, yaxşıdır. Əslində isə hər şey sexlərdə istehsal olunur.
Heç kəsin başı çıxmır axı. Camaat razıdır, - o, məmnun halda
əlavə etdi.
- Bəs məhkəmələr? Axı həmin “Prokter ənd Gembl” sizi
161
məhkəməyə verə bilər. Siz onun brendindən istifadə edirsiniz,
içində isə zir-zibil satırsınız.
- Yox, heç nə olmaz. Bu axı bizim biznesimizdir, biz fikir-
ləşmişik.
Məni heyrətləndirən bu adamların həmişə bütün təhlükələ-
rin sovuşacağına inanmaları idi. Onların belə tostu da vardı:
“Bizim hər şeyimiz olsun, amma buna görə başımız ağrıma-
sın”.
Bir dəfə Davos forumunda bizim oliqarxlardan birinə,
məncə, Oleq Potaninə xarici jurnalistlərdən biri tənə etmişdi:
- Siz ki, soyğunçu-baronlarsınız... – Potanin gülümsəyərək,
demək olar ki, Kamil kimi cavab vermişdi:
- Bəli, belə də demək olar. Amma axı bizi heç kəs tutmur.
Bu arada Kamilin xarici görünüşü sürətlə dəyişilirdi. O
varlandıqca üzündən məyus ifadə əksik olmurdu: gözlərinin
altında göyərtilər, şişkinlik vardı, hətta sıx və qara saçları da
tökülməyə başlamışdı.
- Sən saçlarını öz şampunlarınla yuyursan? Ümumiyyətlə,
özünü necə hiss edirsən? – növbəti dəfə alaqapıda onunla qar-
şılaşanda maraqlandım.
- Pis deyiləm. Həyat yoldaşım oğlumla İsveçrəyə gediblər.
Həmişəlik. Arxalarınca qaynanam getdi. Öz xromosomumu
yeddi arxa dönəninə kimi təmin etmişəm.
- Bəs niyə sevinmirsən?
- İndi sevinc hardadır? Kim sevinir?
- Kamil, gəl bir az aralanaq. Sənə vəd edirəm – on dəqiqə
sonra sevinc də olmasa, normal insan hissləri sənə qayıdacaq.
Mən onu küçəyə çıxartdım.
- Mənimlə olacaqsan? – nəhəng cipinin qapısını nəzakətlə
açaraq, zarafat etdi.
- Əyləş, testosteron. – Mənim başımda artıq hazır plan var
idi.
İki dəqiqə sonra biz artıq metro dayanacağının yanında
idik.
- Sənin nəğd pulun var? – gedə-gedə maraqlandım.
- Metronu alacağıq? – Gördüm ki, Kamil mənim ona nə tək-
lif edəcəyimi maraqla gözləyir.
162
Kaş ki, yeraltı keçiddəki qoca nənə yerində olaydı. Adətən
mənə lazım olmayan əldə tikilmə salfetləri aldığım nənə.
Uzaqdan gördüm – dayanmışdı.
- Bax, Kamil, o qarını görürsən? Ağ yaxalıqlı qoca nənəni
deyirəm. Get, onun bütün salfetlərini al.
- Nina, nə danışırsan, onlar mənim nəyimə lazımdır?
- Al, Kamil, sənin biznesin daha yaxşı gedəcək! - əminliklə
söylədim.
O, nənəyə yaxınlaşdı. Onun qarşısındakı çamadanın üstünə
ağ parça salınmış, müxtəlif ölçüdə tikilmiş salfetlər qoyulmuşdu.
Tikişlər bərabər deyildi, şəkillər bəzi yerlərdə itirdi, ümu-
miyyətlə, bu salfetlər kimə lazım ola bilərdi?
Amma qarının siması!..
İnqilab dövründə zadəganlar nəsildən-nəslə keçən əşyala-
rını küçədə satırdılar. Bu nənəni gördükdə, gözlərim önündə
məhz həmin obraz yaranırdı. Onun qırışlı, xəstəhal siması, də-
rinliyə batmış, yaşaran gözləri ləyaqət hissi ilə dop-dolu idi.
O, heç kimi səsləmir, heç kimi çağırmırdı. Başdan-başa qara
geyinmişdi. Bu sadəcə kədər və əlacsızlıq rəmzi idi. Sanki ar-
tıq başqa dünyadandı. Yalnız qara paltarda kəskin seçilən qar
kimi ağ yaxalığı onu bu günə bağlayırdı. O, tamamilə fərqli
bir adam idi və heç kimdən heç nə xahiş etmirdi.
Görünür, bunu Kamil də hiss etdi. O, artıq ciblərindəki
pulu axtarırdı.
- Anacan, bütün malı mənə ver, - o, pulu uzadaraq, ko-
budvari dedi. Pul kifayət qədər idi. – Taranı da götürürəm,
- deyərək, çamadanı göstərdi.
- Yox, cavan oğlan. Əgər salfetlərə görədirsə, siz çox verir-
siniz. Əgər sakvoyaja görədirsə, o satılmır.
- Əlavə etsək, onda necə? – Yəqin Kamilin rublları qurtar-
dığından o, yüz dollarlıq əskinası çıxartdı.
Nənə qətiyyən karıxmadan, əminliklə təkrar etdi:
- Lazım deyil, cavan oğlan. Sövdələşməyə ehtiyac yoxdur.
Mən sakvoyajı sata bilmərəm.
- Nənəcan, axı hər şey satılır. Hər şeyin qiyməti var, - Kamil
əminliklə başladı. – Yaxşı, beş yüzə. Mən bu pullara sənə beş
yeni təptəzə sakvoyaj ala bilərəm.
163
Mitropolit Kiril “Postskriptum” müəllifinə rus pravoslav kilsəsinin
fəxri fərmanını təqdim edir
164
- Xahiş edirəm, özünüzü qızışdırmayın. Bu tibbi sakvo-
yajdır. O sizin nəyinizə lazımdır axı, - o, mülayimliklə izah
etdi.
- Mən həkiməm, lazımım olar, - Kamil artıq qızışaraq,
nənəni sıxışdırmağa başlamışdı.
- Əgər həkimsinizsə, asanlıqla başa düşərsiniz, nə üçün
heç vaxt bu portfeli satmayacam. Hətta ancaq çörək və su
ilə dolansam da. Hətta müalicəyə pul tapmasam da. – Onun
səsi həyəcandan titrədi və yüngülcə qırıldı, amma özünü tez
ələ aldı.
- Bu sakvoyaj akademik Amosov Nikolay Mixayloviçin
idi. Siz əlbəttə, bu dahi həkimi tanıyırsınız. Belələri daha
uzun müddət olmayacaq. O, minlərlə insanı xilas edib. Mən
isə onun baş cərrahiyyə tibb bacısı idim. Bu, mənə onun bəx-
şişi... mükafatı... və xatirəsidir...
Onun “bəxşiş” (hədiyyə yox, məhz bəxşiş) söyləməsi ay-
rıca hisslərini, xüsusi iftixarını göstərirdi.
- Hə, yaxşı, ana. Bax, veteranlar öz medallarını satırlar,
elə bilirsən onların heyifləri gəlmir? Satırlar ki. Al, sənə min
dollar, mən artıq getməliyəm. – O, beş yüz dollara beş yüz
də əlavə edərək, onları yaşlı qadına uzatdı. Min dollar cəlbe-
dici yaşıl yelpik kimi Kamilin əlində açılır, bağlanırdı. Mən
əmin idim ki, bu zənginlik qarşısında qadın təslim olacaq.
Amma baş cərrahiyyə tibb bacısı hətta əlini də uzatmadı,
yalnız astadan dedi:
- Onlar medallarını yaxşı yaşadıqlarına görə satmırlar ki.
Çox vaxt bundan sonra özləri də tezliklə ölürlər... Çünki ya-
şamaq... Çünki yaşamaq istəmirlər. Sən get, oğlum. Axı mən
görürəm ki, sənə heç nə lazım deyil. Amma məncə sən çox-
dandır ev yeməyi yeməmisən. Yola götür.
O, sakvoyajdan ağappaq parça salfetə bükülmüş nəsə
çıxardı.
- Bu ev piroqudur, yumurta və kələmlə.
Amma iştah açan iydən onsuz salfetin içindəkinin əsl ku-
linariya incisi olduğu sezilirdi.
- Təmizliyinə şübhə etmə. Məndə hər şey sterildir, avtok-
lavdan sonrakı kimi. Ye, nuş olsun.
165
Kamil gözlənilməz hadisədən donub qalmışdı. Amma
özünü ələ ala bildi. Üstəlik, pis də alınmadı.
- Qonaq etdiyinizə görə, sağ olun. Amma işiniz mənim
xoşuma gəldi, ona görə də salfetləri mən götürürəm, alıram,
- o, dəqiqləşdirdi. – Əl işini necə qiymətləndirmək isə mə-
nim işimdir. Bu pulları götürün, siz onları qazanmısınız. Xa-
hiş edirəm, bu dəfə imtina etməyin.
- Sağ ol, oğlum, - o, qıyıqgöz Kamilin əlinə toxunaraq
təşəkkür etdi. – İmtina etmərəm. Sən mənə çox kömək etdin,
bunu bil. Mən sənin üçün dua edəcəyəm.
- Yaxşı, ana. Sən də sağ ol. Sən də mənə kömək etdin. Mə-
nim üçün dua et. Deyirlər, tanrı birdir.
166
PREZİDENT MÖHÜRÜ AYAQLAR ALTINDA
(FORDUN EVİNDƏ)
Təxminən iki il öncə, qarlı meşədə, Qayalıq dağların
əhatəsində, Koloradoda bütün dünyaya səpələnmiş həmkar-
ları kimi çox işgüzar olan amerikalı rieltorlar min kvadrat
metrlik evlə tanış olurdular. Ev satışa çıxarılmışdı. Və sahib-
ləri evi 13 milyon dollara satmaq istəyirdilər. Bu köhnə ev
Hollivud ulduzlarının imarətlərinə baxanda kiçik görünür-
dü. Əlbəttə, xüsusi tarixçəyə malik olmasaydı, bu tikilini heç
kim belə baha qiymətə satmaq fikrinə düşə bilməzdi. Amma
Amerika prezidenti tərəfindən inşa edilmiş bina ucuz qiy-
mətə satıla bilməz. Üstəlik, elə həmin prezident bu evin ilk
sakini olubsa.
Rieltorlar yataq otaqlarına (evdə yeddi yataq otağı vardı),
yemək otağına, kitabxanaya, basseynə baxdıqdan sonra çıxıb
getdilər. Əlbəttə, evi əhatə edən qeyri-adi gözəllik onların
yaddaşına həmişəlik həkk olunmuşdu... Evə daxil olursan,
insanı heyrətə salan mənzərə arxada qalır. Bayıra çıxdıqda
isə möcüzə təkrarlanır. Təbiət – dağlıq ərazinin təkrarsızlığı
səni ağuşuna alır, ruhunu fəth edir. Hər halda mən orada
olanda bu hisləri keçirdim. ABŞ-ın 38-ci prezidenti Cerald
Rudolf Fordun ölümünə on iki il qalmış. Biz onda tamamilə
gözlənilmədən Fordun qonağı olmuşduq. Yaxşısı budur, hər
şey barədə ardıcıllıqla danışım.
Bu, 1994-cü ildə baş vermişdi. Həmin il Alekseyin say-
sız-hesabsız səfərləri, ən müxtəlif beynəlxalq forumlarda
çıxışları olmuşdu. İyunda, məzuniyyətlər başlananda, o,
Amerika Sahibkarlıq İnstitutunun təşkil etdiyi Ümumdün-
ya forumuna dəvət edildi. Bu, bir çox tanınmış siyasətçilə-
rin, iqtisadçıların, maliyyəçi və bankirlərin çalışdığı böyük
intellektual mərkəz idi. Bu mərkəzdə işlənib hazırlanan
sənədlər bir çox hallarda ABŞ prezidentinin qərarlarını
müəyyənləşdirirdi. Keçmiş Amerika prezidenti Ford isə
167
Prezident Fordun qonağı olarkən. Ərim və qızım Daşa ilə onun
rançosunda
168
İnstitutun hamilər şurasının rəhbəri idi.
Yeri gəlmişkən, Amerika elə bir ölkədir ki, burada “keçmiş”
müraciəti qəbul olunmur. Hər halda təqaüdə çıxmış səfirlərə,
siyasi karyerasını başa vurmuş prezidentlərə, artıq çoxdan na-
zir olmayan şəxslərə yenə də “cənab səfir”, “cənab prezident”,
“cənab nazir” deyə müraciət edirlər. O zaman bu məni çox hey-
rətləndirmişdi. Yəni millət öz seçimini təsdiq edir və xatırlayır.
Prezident Cerald Ford 90-cı illərdə öz rançosunun yaxınlı-
ğındakı kiçik, füsunkar Biver-Krik şəhərciyində məşhur Avro-
pa Davosunun Amerika variantını yaratmaq fikrinə düşdü.
Birinci foruma hazırki və sabiq hökumət rəhbərləri, nazir-
lər, böyük biznes kapitanları, ekspertlər və analitiklər dəvət
olunmuşdular. “New York Times”, “Wall Street Journal”dakı
məqalələri, NATO üçün məruzələri ilə ABŞ-da analitik kimi
yaxşı tanınan Aleksey Puşkov bu tədbirdə faktiki olaraq Rusi-
yadan yeganə nümayəndə idi.
Həmin ilədək biz Avropanın hər yerində olmuşduq. Amma
Pan American transatlantik reysi ilə ilk dəfə uçurdum! Bizi
Amerika gözləyirdi... Yeni dünya ilə görüş gözləntisinin həyə-
canını hələ də unutmamışam.
Dəvət kifayət qədər gözlənilməz oldu. Hər halda mənimlə
qızım üçün. Biz çox tez hazırlaşmalı olduq. Vizalar bir günə
alındı və dərhal da biletləri əldə etdik.
Elə həmin gün mən qızımın ardınca getdim. Həmin axşam
tətildə olan Daşa babasının bağının hasarını rəngləyirdi, səhər
isə biz hamımız birlikdə o vaxt məşhur olan Pan American təy-
yarəsində oturmuşduq.
Nyu-Yorka biz gecə endik. Mehmanxanada yerləşdik, əşya-
larımızı qoyan kimi, mən səbirsizliklə Alekseyi gəzintiyə çıx-
mağa səslədim:
- Gedək! Şəhər bizi gözləyir! Gedək! Bu, Amerikadır! Get-
mək lazımdır!
Üçümüz də işıqların parladığı küçəyə çıxdıq. Təxminən bir
neçə addım atandan sonra başa düşdüm ki, küçədə hərəkət et-
mək çox çətindir. Gecə Nyu-Yorku bizi dənizdən əsən çox şid-
dətli küləklə qarşıladı. Külək adamı yıxırdı. Bizə doğru han-
sısa plakatlar, paketlər, ayaqqabı qutuları, сır-cındır uçurdu:
169
yaxınlıqdakı zibil qutusu aşmışdı. Biz qızımla hər iki tərəfdən
Alekseydən yapışaraq, kürəyimizi küləyə tərəf çevirdik. Bizim
dəstədən yalnız o, irəli baxırdı.
Alyoşa! – küləyin səsini batırmaq üçün qışqırdım, ərimin
biləyindən tutdum. – Bu dəhşətdir! Biz axı güclə hərəkət edi-
rik! Burada nədənsə yapışmalısan! Mən elə bilirdim ki, onlar
öz tufanları, tornadoları, öz yolundakı hər şeyi yuyub aparan
leysanları haqqında danışanda mübaliğəyə varırlar. Heç demə
belə deyilmiş.
Həqiqətən də bütün bunlar Hollivudun fəlakət filmlərində-
ki kadrları xatırladırdı. Təcili bu pis havadan gizlənmək, hətta
mehmanxanaya qayıtmaq istəyirdim.
Biz küləyin o qədər də güclü olmadığı küçəyə dönmək qə-
rarına gəldik və təxminən yüz metr aralıdakı işıqları sayrışan
yapon restoranını gördük. Demək olar ki, girişə çatanda, başına
plaş bürüyərək tələsik yolu keçən tənha kişini gördük.
- Alyoşa, bir bax, Aksyonov gəlir! – öz gözlərimə inanmadan
çığırdım.
- Aksyonov burada hardandır? Biz ki, Moskvada deyilik,
- ərim etiraz etdi. Biz onda hələ bilmirdik ki, o vaxt populyar
olan yazıçı artıq Amerikaya köçüb.
Lakin bu, doğrudan da Vasili Aksyonov idi. Və o da bizim
kimi, yapon restoranına tərəf gedirdi.
Şiddətli küləkdən restoranda gizləndikdən sonra, küçədə-
ki dəhşəti xatırlamaq çox əyləncəli gəlirdi. Aksyonov da həm-
Dostları ilə paylaş: |