Suleyman-m teze qxd

7Z 

---

bayıra"; "baş" əvəzinə "kəllə" və s. ifadələri disfemizmlərdir və 
qeyri-mədəni nitq nümunələri sayılır. 
Sual 
və 
tapşırıqlar 
1.
Mədəni nitq nədir və onun qeyri-mədəni nitqdən fərqi 
nədədir? 
2.
Daxili nitqin əsas xüsusiyyətləri hansılardır? 
3.
Ədəbi dilə yiyələnməyin yüksək mərhələsi hansı nitqdir? Nə 
üçün? 
4.
Daxili nitqdə bütün cümlə üzvləri yerli-yerində işlənirmi? 
Fikrinizi nümunələr əsasında izah edin. 
5.
Nitq mədəniyyətinin əsasını nələr təşkil edir? 
6.
Qeyri-mədəni nitq dedikdə nə başa düşülür? 
7.
Savad mədəni və qeyri-mədəni nitqdə nə kimi rol oynayır? 
8.
Mədəni nitqi müəyyənləşdirən keyfiyyətlər hansılardır? 
9.
Məktəbdə Azərbaycan dili fənninin öyrənilməsində vəzifə 
nədən ibarətdir? 
10.
Savadlı yazmaq şifahi, yoxsa yazılı nitqlə ilə əlaqədardır? 
Nümunələr gətirməklə fikrinzi əsaslandmn. 
Çalışma 
43. Verilmiş sözlərin hər birinə əvvəlcə kəmiyyət, sonra 
mənsubiyyət, daha sonra müxtəlif hal, ardınca xəbərlik (şəxs) 
şəkilçilərini artmb sıra ilə yazın: 
stadion, meydança, matç, cığır, məşqçi, prezident, federasiya 
Çalışma 44. 
Sözlərdən cümlələr düzəldib yazın: 
1)
idman, zəngin, var, Azərbaycan, qədim, tarix, və 
2)
müharibə, ölkəmiz, on minlər, gətirmək, insan, fəlakət, 
Qarabağ 
3)
Laçın, faciə, ictimaiyyət, də, çatmamaq, dünya, hələ, Kəlbəcər 
4)
intizamh, vəzifə, borc, hər, olmaq, bir, və, deyirlər, tələbə 
5)
sonra, dincəlmək, bir, qəbul, çox, və, faydalı, etmək, duş, az, 
məşq 
Çalışma 45. 
ağn, al, at, bel, boğaz, burun, dolu, düz, dil, inci, kök, 
qaş, qol, quru sözləri həm çoxmənalı, həm də omonim ola bilir. 
Əvvəlcə omonim, sonra da çoxmənalı söz kimi cümlələrdə işlədin. 
73 

---

Çalışma 46. Səslərin sayı hərflərin sayından çox olan sözləri seçib 
transkripsiyada yazın: 
Aynurə, cəmiyyət, çiçək, dostluq, ailə, xasiyyət, hökmdar, hovuz, 
hövsələ, müasir, neftçi, polad, Faiq, şlüz, şeir, qulaq, tövbə, üzrlü 
Çalışma 47. Vurğusu son hecaya düşən sözləri göstərin: 
kamera, Nəzirə, gümüş, qrafika, söyüd, güllük, Asiya, sanki, 
tirmə, barama, albalı