İNTONASİYA, VURĞU VU FASİIU
intonasiya latın sözüdür,
"ucadan təlaffüz etmdk"
mənasında
işlənir. İntonasiya modallıq bildirir.
Məntiqi
nitqdə fikrin, mövzunun məzmununu dəqiq və aydın
şəkildə çatdırmaq üçün cümlələrin ekspressivliyini təmin etməyə
yönəlmiş
intonasiya
diqqətdə saxlanılır. Nitqdə emosional boya kəsb
etməklə dinləyicilərin hisslərinə təsir
mexanizmi kimi intonasiya
xüsusi əhəmiyyət daşıyır. İntonasiya baxımından düzgün qurulmuş
nitq insanların qəlbinə tez yol tapır, onları darıxmağa, yorulmağa
qoymur, xoş əhval-ruhiyyə yaradır, maraq oyadır.
Nitqin
ahəngi, mclodik səs quruluşu, ritmi
(vurğulu və vur-
ğusuz hecaların nisbəti, əlaqəsi),
tempi
və ya
surəti
(müəyyən vaxt
ərzində sürətli və ya yavaş tələffüzü),
intensivliyi
(nəfəsal- manm
güclənməsi və ya zəifləməsi),
məntiqi vurğusu, tembri
kimi
xüsusiyyətləri
- birlikdə
intonasiyanı
təşkil edir. Məhz intonasiya
vasitəsilə nitqdə müxtəlif emosional vəziyyət yaradılır. Modallıq
bildirən intonasiya cümlənin mənasını
müəyyənləşdirir, cümlə
üzvlərinin düzgün qruplaşdırılmasını
təmin edir, cümlə daxilində
xitabları, ara sözləri, ümumiləşdirici sözləri, əlavələri və
xüsusiləşmələri
nəzərə çarpdınr.
Dilimiz intonasiya cəhətdən zəngindir və bu hesaba nitq
prosesində rəngarəng məna çalarları yaratmaq olur. İntonasiya, qısa
şəkildə desək, tələffüz hadisəsidir. Ünsiyyət
prosesində natiq öz
məqsədinə uyğun tərzdə nitqini qurur. Yazılı nitqi oxuyan şəxs
yazanın intonasiyasını eşitmir, amma yazı manerasından,
durğu
işarələrinə və dil vasitələrinə istinadən onun hansı hisslərlə cümlələri
qurmasını təsəvvür edir. Məsələn:
Dostları ilə paylaş: 
