Suleyman-m teze qxd

ABBREVİATÜRLƏRİN 
TƏLƏFFÜZÜ İLƏ BAĞLI QAYDALAR 
Baş hərfərdən ibarət mürəkkəb qısaltmalar aşağıdakı şəkildə 
yazılır və tələffüz olunur: 
1) səslərin adı ilə: YAP-Yeni Azərbaycan Partiyası, ABŞ- 
Amerika Birləşmiş Ştatlan, ATƏT-Avropada Təhlükəsizlik və 
Əməkdaşlıq Təşkilatı, AŞPA-Avropa Şurası Parlament Assambleyası 
və s. 
2.
hərflərin adlan ilə: MSK (emseka) - Mərkəzi Seçki 
Komissiyası, MDB (emdebe)-Müstəqil Dövlətlər Birliyi,BMT- 
(beemte)-Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, BDU-(bedu)-Bakı Dövlət 
Universiteti və s. 
3.
bütöv şəkildə, tərkibindəki sözlərlə oxunanlar: DYP-Döv- lət 
Yol Polisi, KİV-Kütləvi İnformasiya Vasitələri, AMEA- Azərbaycan 
Milli Elmlər Akademiyası, ADBTİA-Azərbaycan Dövlət Bədən 
Tərbiyəsi və İdman Akademiyası və s. 
Sual və tapşırıqlar 
1.
Fonetik-orfoqrafik norma nə deməkdir və hansı nitq üçün 
əsasdır? 
2.
Yazılı nitqdə şifahi nitq ünsürlərini əvəz edən nədir? 
3.
Monoloji nitqin növlərini deyin və onları izah edin. 
4.
Ədəbi dilin yazılı üslubları hansı cəhətdən şifahi üslubdan 
fərqlənir? 
5.
Nitqi fərdi, yoxsa ümumi hadisə adlandırmaq düzgündür? 
6.
Ədəbi dil normaları hansı nitqdə tam gözlənilir? 
138 

---

7.
Ədəbi dilə yiyələnməyin yüksək mərhələsi hansı nitqdir? 
8.
Tələffüz olunmayan səssiz nitqdə ədəbi dil normaları hansı 
səviyyədə təzahür tapır? 
9.
Sözlərin düzgün tələffüzü nəyə dəlalət edir? Düzgünlük 
kommunikativ keyfiyyətdirmi? 
10.
Düzgün olmayan tələffüzün sözün mənasını dəyişdirməsinə 
aid nümunələr göstərin. 
Çalışma 73. Aşağıdakı sxemlərə uyğun nümunələr göstərin: 
— b- [bacı] 
^^^^c- [corab] 
^ ^p- [məktəp] 
-...j- [vijdan] 
— d- [adam] 
^ ^g- [gavalı] 
^ ^t- [dört] 
^^k- [əhə(n)k] 
_ — [ ç ə t i r ]
^k- [kitap] 
Ç 
" ^ 
0
- [qaşdı] 
g- [seçgi] 
Çalışma 74. Aşağıdakı sözlərdə q-nin ifadə etdiyi səsləri 
müəyyənləşdirin, sözləri transkripsiyada yazın: 
doqquz
məqsəd
dodaq
qarın
baqqal
nöqsan
məşq
quran
diqqət
Oqtay
qaymaq
qınaq
toqqa
rəqqasə
xalq
qonaq