Suleyman-m teze qxd

getdiyim, gəldiyiniz, oyunçularımız, içdikləri 
tipli sözləri də aynhqda işlətmək və cümləni daha yığcam şəklə 
salmaq əlur. Canlı danışıq dilində, sual-cavab şəklində gedən 
dialəq-müsahibələrdə mənsubiyyət kateqəriyasmm ikinci tərəfi 
ixtisara düşür. Məsələn: - Bu kimin topudur? - 
Mənim. 
- Bəs dedilər 
ki, 
onundur. 
- Yəx, onun deyil, 
mənimdir.
3)
11 
şəxsin cəmində xəbərlik kateqoriyasının 
-sınız“' 
şəkilçisi 
-sız“* 
şəklində 
tələffüz 
olunur: 
məşqçisiniz-[məşqçisiz], 
futbolçusunuz-[futbolçusuz] və s. 
4)
Feilin inkarlıq kateqoriyası təsdiq formada olan feilə -ma/- mə 
şəkilçisini artırmaqla düzəlir. Məs: 
o yazır-o yazmır, sən 
oxuyursan-sən oxumursan. 
Amma inkarlığı 
-ma/mə 
şəkilçisi 
olmadan da yaratmaq mümkündür. 
Nə, nə də 
ədatları işlənəndə feilin 
inkarlıq şəkilçisini işlətməyə ehtiyac qalmır: o nə vazır. nə tdəi 
oxuvur. Biz bu cümləni "o nə vazmır. nə də oxumur" şəklində ifadə 
etsək, dilimizin qrammatik norması pozulmuş olacaqdır. 
Nə, nə də 
ədatları feilin qarşısında deyil, cümlənin başqa üzvlərinin yanında 
gələndə şagird və tələbələr qrammatik normanın pozulmasını aydın 
təsəvvür etmirlər. Məs: "Nə müəllimin yazdığı aşağı kredit balı, nə də 
dekanın göstərişi mənim qanuni oxuduğum Akademiyadan 
çıxarılmağıma haqq qazandıra bilməz". Cümlədə inkarlıq 
bağlayıcılarının işlənməsinə 
149 

---

baxmayaraq xəbərin yenidən inkarlıq şəkilçisini qəbul etməsi düzgün 
deyildir. Qəzet səhifələrində, dərslik və dərs vəsaitlərində, ən çox da 
danışıq dilində bu qayda tez-tez pozulur. 
5)
Zərflər işlənmə yerindən asılı olmayaraq hərəkətlə (feil- lə), 
cümlənin xəbəri ilə əlaqədar olur. Tələbələr bilməlidirlər ki, zərf kimi 
işlənə bilən sözlər həm isim