12.3. Rentabellik va uni oshirish yo’llari XYuSning foydalilik darajasini aniqlash uchun renta-bellik
ko’rsatkichlaridan foydalaniladi. Ular olingan foyda summasining sarf
qilingan mablag’larga yoki sotilgan mahsulotning hajmiga nisbati
bilan aniqlanadi.
Moliyaviy
tahlil
jarayonida
rentabellikning
quyidagi
ko’rsatkichlaridan tez-tez foydalaniladi:
sotuv (sotish) rentabelligi;
o’z kapitalining rentabelligi;
aylanma aktivlarning rentabelligi;
aylanmadan tashqaridagi aktivlarning rentabelligi;
investitsiyalarning rentabelligi.
Sotuv (sotish) rentabelligi XYuS sotuvi (sotishi)ning hajmida sof
foydaning salmog’ini ko’rsatadi va uni quyidagi formula yordamida
aniqlash mumkin:
K рс = (
SF к : SH) x 100% Bu yerda:
K рс - sotuv (sotish) rentabelligi;
SF к - XYuSning sof foydasi;
SH - XYuSning sotuv (sotish) hajmi.
O‘z kapitalining rentabelligi XYuSning egalari tomo-nidan
investitsiya
qilingan
kapitaldan
foydalanish
samaradorligini
aniqlashga imkon beradi. Odatda bu ko’rsatkich mablag’larning
boshqa XYuSlarga, qimmatli qog’ozlarga va depozitlarga qo’yilishi
imkoniyati bilan taqqoslanadi. Bu ko’rsatkich kompaniyaning egalari
tomonidan XYuS qo’yilgan (joylashtirilgan) har bir birlik sof
foydaning qancha pulli birligini “ishlaganligini” ko’rsa-tadi va quyidagi
formula yordamida hisoblanadi:
K рук = (
SF к : O‘K к ) x 100% Bu yerda:
K рук
