T. S. Malikov moliya

T.S.Malikov, N.H.Haydarov
lik stavkasini hisoblab chiqish (topish) kerak. Bu maqsadga 
erishish uchun biz quyidagi tenglamadan foydalanishimiz 
mumkin:
r =
Davr oxiriga 
aksiyaning 
narxi
–
Davr boshiga 
aksiyaning 
narxi
+
Pul ko‘rinishida 
to‘langan 
dividendlar
Davr boshiga aksiyaning narxi
Bu ko‘rsatkich 
umumiy (jami) aksiyadorlik daro-
madliligi,
deb ataladi 
(total shareholder returns).
Endi biz e’tiborimizni yana o‘zimiz tahlil qilayotgan 
“XYZ” 
korporatsiyasiga qarataylik. Fond bozori bo‘yicha 
ma’lumotlarni tekshirib, ko‘ramizki, 20x1-yil boshida kor-
poratsiya aksiyalarining bozor kursi bitta aksiyaga 20,0 
ming so‘mni tashkil etgan, yil oxirida dividendlar to‘langan-
dan keyin esa 18 720 so‘mgacha pasaygan. Bu davrda pul 
shaklida to‘langan dividendlar summasi 1,0 ming so‘mni 
tashkil etgan. Demak, 
“XYZ” 
korporatsiyasiga tikilgan 
(qo‘yilgan, joylashtirilgan) kapitalga daromadlilik stavkasi 
11,4%ni tashkil etgan. Bu ko‘rsatkich (qiymat) quyidagi hi-
sob-kitoblar asosida olingan:
Umumiy (jami) 
aksiyadorlik 
daromadliligi
=
18720 so‘m – 20000 
so‘m + 1000 so‘m
= – 0,114 yoki – 1,4%
20000 so‘m
Ammo odatda, korporatsiyalar faoliyati samaradorligi 
yana bir ko‘rsatkichdan foydalangan holda hisoblab chiqa-
riladi. Bu 
aksiyadorlik kapitali daromadliligi
normasi
yoki 
koeffitsiyenti
(ROE – return on equity)dir. ROE kompaniya 
sof foydasi summasi (qiymati)ni aksiyadorlik kapitalining 
balans qiymatiga bo‘lish orqali aniqlanadi:
ROE
=
Sof foyda
=
23,4 mln. 
so‘m
= 0,078 yoki 7,8%
Aksiyadorlik 
kapitali
300 mln. so‘m

---

Moliya
213
Shunday qilib, ko‘rib turibmizki, ROE yillik koeffitsi
-
yenti aksiyadorlar o‘z mablag‘ini kompaniyaning qimmatli 
qog‘ozlariga investitsiya qilishlari oqibatida olgan umumiy 
daromadlilik stavkasiga mos kelishi shart emas.