T. S. Malikov moliya

T.S.Malikov, N.H.Haydarov
sog‘lom odamlar tomonidan sotib olinadi. Bizning misol-
da o‘rtacha bashorat qilinayotgan umrning davomiyligi 17,5 
yilni tashkil etadi. Bu mazkur ko‘rsatkichning butun aholi 
uchun belgilanganidan 2,5 yilga ko‘proqdir.
Shunday qilib, agar renta sotuvchi firma narxni bu
-
tun aholi uchun umrning kutilayotgan davomiyligi ko‘rsat-
kichlari asosida belgilagan bo‘lsa va nomuvofiq (noqulay) 
tanlov muammolarini tartibga solish maqsadida narxni 
oshir magan bo‘lsa, ziyonga uchraydi. Shu sababli firma
-
lar umrbod rentalarga umrning kutilayotgan o‘rtacha davo-
miyligi bo‘lgan odamlarni o‘ziga jalb qilmaydigan narxlar-
ni belgilaydilar. Bu shunga olib keladiki, ushbu moliyaviy 
mahsulot sotiladigan bozor, agar nomuvofiq (noqulay) tan
-
lov muammosi mavjud bo‘lmaganda, mumkin bo‘ladigan 
holatdan ancha kamroq bo‘ladi
176
. 
2.8-nazorat uchun savol
Tasavvur qilaylik, qandaydir bir bank potensial mijoz-
larga ularning qarzni to‘lay olish layoqatini tekshirmasdan 
qarz berishni va’da qiladi. Ushbu tasavvur qilingan holat-
ga qarz oluvchilarning qaysi toifalari jalb qilinadi? Bunday 
bankning qarz bo‘yicha foiz stavkasi qarz oluvchining kredit 
tarixini tekshiradigan bankning stavkasidan farqlanadimi?
Stimul bilan bog‘liq bo‘lgan muammoning yana bir turi 
ko‘proq riskka asoslangan topshiriqlarni bajarish bo‘yicha 
vakolatning boshqa shaxslarga berilishida yuzaga keladi. 
Masalan, korporatsiya aksiyadorlari firmaning ishini yuritish 
uchun menejerlarga vakolatni beradilar. O‘zaro jamg‘arma-
lar investorlari esa, mablag‘larini qimmatli qog‘ozlarga in-
vestitsiya qilish tuzilmasini ishlab chiqish bo‘yicha vakolatni 
jamg‘armalarning qimmatli qog‘ozlar portfellarini boshqarish 
bo‘yicha menejerlariga taqdim etadilar. Bu qaror qabul qilish 
bilan bog‘liq bo‘lgan risk uchun javobgarlik olib boradigan 
176
“Stimul” va “rag‘bat” hamda “stimullashtirish” va “rag‘batlanti-
rish”ning turlicha ekanligini tasdiqlovchi misollardan yana biri.

---

Moliya
115
odam yoki tashkilot, ushbu qarorlarni qabul qilish bo‘yicha 
o‘z vakolatini boshqa bir tashkilot yoki shaxsga berishini 
bildiradi. Shunday risk uchun javobgarlikni topshiradigan 
shaxslar (yoki tashkilotlar) 
komitentlar,
deb ushbu vakolatni 
qabul qiluvchilar esa 
komissionerlar,
deb ataladi.