T. U. Usmonov, B. C. Mirzayev, I. S. Hasanov mutaxassislikka

qisbloflL-
xo‘jaligini m exanizatsiyalash m uhandislari instituti o‘rniga Toshkent 
irrigatsiya va melioratsiya instituti tashkil etildi.
Oliy o‘quv yurtlari faoliyatini tashkil etishni, yanada tako­
m illashtirish, qishloq xo‘jaligida bozor isloxotlarini chuqurlash- 
tirishga doir zamonaviy talablarga muvofiq qishloq va suv xo‘jaligi
61

---

uchun yuqori malakali kadrlar tayyorlashni maqbullashtirish m aq­
sadida Vazirlar M ahkam asining qarori chiqdi:
1. Qishloq va suv xo'jaligi uchun yuqori va malakali kadrlar 
tayyorlashni maqbullashtirish yuzasidan taklifiar ishlab chiqish 
bo'yicha m axsus komissiya tuzilsin.
2, M axsus komissiya o'z ishlarida quyidagi m uam m olarm hal 
etish zarurligidan kelib chiqsin.
Birinchidan, respublikada tarm oqlar va ishlab chiqarishlar 
kompleksi sifatida qishloq xo'jaligida yerlarning, eng avvalo, 
sug'oriladigan 
yerlarning 
unumdorligini 
saqlashdan 
tortib 
mahsulotlarni yetishtirish va dastlabki qayta ishlash, saqlash va 
sotishgacha bo'lgan o'zaro bog'liqlik va yaxlitlik yo'qotilgan, bu 
borada ularni jahon yutuqlari darajasida qishloq xo'jaligi ekinlarini 
o'stirishning zamonaviy texnologiyalari va usullariga yo'naltirish 
ayniqsa muhimdir;
Ikkinchidan, 
O'zbekiston 
bugungi kunda jahon bozorida 
mehnat taqsim otining to'la huquqli subyektlaridan biri bo'lib 
qolayotganligi tufayli qishloq xo'jaligi va uning tarm oqlarini 
ixtisoslashtirish 
m asalasi 
hal 
etilishi 
zarur 
b o ig an
g'oyat 
muhim m uam m olardan biridir. Eng avvalo, yetishtirilayotgan 
m ahsulotlarning 
raqobatbardoshliligini 
ta’m inlash 
hamda 
respublikaning jahonda 
qishloq xo'jaligi 
mahsulotlari 
ishlab 
chiqarishda munosib o'rin egallashi zaruriyati ustuvor vazifa 
hisoblanadi. Bunda 0 ‘zbekistonning geografik jihatdan joylashishi, 
uning 
ta b i iy - iqtisodiy 
xususiyatlari, 
yerlar 
unum dorligining 
holati muhimdir. Suv resurslari bilan ta’minlash, ulardan oqilona 
va samarali foydalanish, yerlarning meliorativ holatini yaxshilash 
bizning sharoitlarimiz uchun eng m uhim va hal qiluvchi omillar 
hisoblanadi;
Uchinchidan, bugungi kunda qishloq xo'jaligini rivojlantirish, 
birinchi navbatda, yerlar unumdorligini ta’minlash, seleksiya, 
urug'chilik, ilg'or texnologiya va agrotexnikani joriy etgan holda 
ekinlarni o'stirish bilan bog'liq m asalalar bilan qishloq xo'jaligi 
yo’nalishidagi bir nechta oliy o'quv yurtlari, shu jum ladan Toshkent
62

---

davlat agrar universiteti va uning Qorakalpogiston Respublikasidagi 
filiali, 
Andijon 
va 
Samarkand 
qishloq 
xo‘jaligi 
institutlari 
shug'ullanm oqda. Vazifalar kompleksini, shu jum ladan qishloq 
xo‘jaligini mexanizatsiyalash bilan b o g iik vazifalarni hal etish bilan 
m am lakatning ixtisoslashgan qishloq xo'jaligi oliy o‘quv yurtlari 
shug‘ullanishi lozimligi qonuniy holdir;
To‘rtinchidan, m ahsulotlarning 95 foizdan ko‘prog‘i sug‘orila- 
digan yerlardan olinadigan 0 ‘zbekiston sharoitlari uchun ham da 
ekologiya va yerlarning holati yomonlashib borayotganligini 
hisobga olgan holda ilmiy izlanishlarni va amaliy tadqiqotlarni 
chuqurlashtirish va shu asosda, birinchi navbatda, irrigatsiya 
va yerlarni melioratsiyalash kabi ixtisoslashgan hayotiy muhim 
yo‘nalishlar bo'yicha yuqori m alakali kadrlarni tayyorlashni tashkil 
etish katta ahamiyat kasb etadi, bunda qishloq xo‘jaligining kelajagi 
ko'p jihatdan ushbu m uam m olarning hal etilishiga bogiiqligi 
nazarda tutilishi kerak. Ularga quyidagilar kiradi:
a) suv resurslarining taqchilligi tobora ortib borayotgan, 
davlatlararo suv oqim larini boshqarishda m uam m olar mavjud boigan 
sharoitlarda suv xo‘jaligi asosiy fondlarining zamonaviylashtirilishi;
b) y e r - s u v resurslaridan oqilona foydalanish, suv oqimlarini 
to‘plash va tartibga solish, yerlarning sho‘rlanishi va botqoqlanishini 
bartaraf etish, 
gidrotexnika 
inshootlarining 
ishonchliligi 
va 
xavfsizligini ta’m inlash, suvni taqsimlash, uning sarflanishini 
hisobga olishning avtom atlashtirilgan tizim larini joriy etish, atrof 
muhitni muhofaza qilish m asalaiarini hal etilishi;
v) suv resurslari cheklangan sharoitda fermer xo‘jaliklari 
sonining jadal o‘sishi suvdan oqilona va tejamli foydalanishni talab 
qilishi;
g) respublikada foydalanish uchun ilmiy va innovatsion 
yondashuvni hamda ularni zam onaviylashtirish uchun yuqori 
m alakali kadrlarni talab qiladigan ko‘plab gidrotexnika inshootlari, 
suv omborlari, sug‘orish va drenaj muhandislik tizim lariga ega 
b o ig an m urakkab va qudratli irrigatsiya tizim larining faoliyat 
koi'satishi;
63

---

d) yerlarning qoniqarsiz meliorativ holatining, kollektorlar, 
mavjud yopiq va vertikal drenaj tarm oqlari texnik holatining 
sug‘oriladigan yerlar unum dorligiga salbiy ta’sirining oldini olish 
zaruriyati.
3. 
0 ‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo'jaligi vazirligining 
Toshkent irrigatsiya va 
qishloq xo'jaligini mexanizatsiyalash 
injenerlari, instituti negizida Toshkent irrigatsiya va meiioratsiya 
institutini tashkil etish to'g'risidagi taklifi m a qullansin.
M axsus komissiya 2004-yil 1-iyungacha bo'lgan m uddatda 
Toshkent irrigatsiya va qishloq xo'jaligini mexanizatsiyalash 
injenerlari institutini Toshkent irrigatsiya va meiioratsiya institutiga 
aylantirish chora tadbirlari kompleksini amalga oshirsin. M azkur 
ishni amalga oshirishda:
Toshkent irrigatsiya va qishloq xo'jaligini mexanizatsiyalash 
injenerlari institutining mutaxassislar tayyorlashda tutgan o'rni va 
roliga, ularning qishloq xo'jaligi yetakchi tarm oqlari - meiioratsiya 
va suv xo'jaligidagi faoliyatiga xolisona baxo berilsin;
institutdagi ta’lim yo'nalishlari va kadrlar tayyorlashning ixtisos- 
lashuvi o'rganilsin, ularning irrigatsiya va meiioratsiya soxasidagi 
zamonaviy talablarga va dolzarb vazifalarga nechog'lik muvofiqligi 
tahlil qilinsin;
ushbu qarorning 2 - b a n d id a bayon qilingan asosiy yo'nalishlari 
va vazifalariga javob beradigan institutning fakultetlar yo'nalishi 
va o'quv bazasining m azm unini, kafedralarning ixtisoslashuvini 
belgilash bo'yicha aniq chora - tadbirlar ko'rilsin;
institutning ilmiy izlanishlari va amaliy tadqiqotlarini quyidagi 
ustuvori yo'nalishlarga - suv resurslari sifatini yaxshilash, ular- 
dan foydalanishni maqbullashtirish va ularni tejashga, tuproq 
unumdorligini 
oshirish 
uchun 
yerlarni 
sug'orishning 
ilgor 
m etodlarini ishlab chiqishga va keng qo'llanishga, gidrotexnika 
inshootlarining ishonchliligini va foydalanish uchun xavfsizligini 
ta’m inlashga qaratish chora-tadbirlari amalga oshirilsin. Maxsus 
komissiya, O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta’lim 
vazirligi hamda Qishloq va suv xo'jaligi vazirligi:
64

---

Toshkent davlat agrar universiteti, Andijon va Samarqand qishloq 
xo‘jaligi institutlari tuzilm asini va o‘quv-moddiy hamda m etodik 
bazasi yo‘nalishini, shuningdek, ularga Toshkent irrigatsiya va 
qishloq xo'jaligini mexanizatsiyalash injenerlari institutidan tegishli 
m utaxassisliklar olib berilishini hisobga olgan holda tayyorlanadigan 
kadrlar m utaxassisliklari ixtisoslashuvini qayta ko‘rib chiqsinlar;
0 ‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi, M ehnat va aholini 
ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi 
Vazirlar Kengashi va viloyatlar; xokim liklari bilan birgalikda, 
tegishli ixtisosdagi m utaxassislarga bo‘lgan ehtiyojni hisobga olgan 
holda, 2004-2005-o‘quv yili va keyingi o‘quv yillari uchun Toshkent 
irrigatsiya va melioratsiya institutiga qabul qilish kvotalari bo‘yicha 
belgilangan tartibda Vazirlar M ahkam asiga takliflar kiritsinlar;
Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti bilan birgalikda 
2004-2005-o‘quv 
yili 
boshlangungacha 
respublika 
ta’lim 
standartlariga 
muvofiq 
Toshkent 
irrigatsiya 
va 
melioratsiya 
institutining tegishli ta’lim yo‘nalishlari va m utaxassisliklari bo‘yicha 
o‘quv rejalari va dasturlarini ishlab chiqsinlar va tasdiqlasinlar.
Bu qarorlar institutim izning kelajagi, uning aniq maqsad va 
vazifalarini aniqlab berdi. Qarorda «...O'zbekistonning geografik 
jihatdan joylashishi, uning tabiiy-iqtisodiy xususiyatlari, yerlar 
unum dorligining holati g’oyat muhimdir. Suv resurslari bilan 
ta’minlash, ulardan oqilona va samarali foydalanish, yerlarning 
meliorativ holatini yaxshilash bizning sharoitimiz uchun eng 
muhim, hal qiluvchi om illar hisoblanadi» deb ko‘rsatilgan. Demak, 
institutim izning oldiga qo‘yilayotgan vazifa - yuqoridagi vazifalarni 
uddalay oladigan yuqori malakali kadrlarni tayyorlashdir.
Yuqoridagilarni 
amalga 
oshirish 
Toshkent 
irrigatsiya 
va 
melioratsiya instituti (TIM I)ning professor-o‘qituvchilar tarkibi 
va o‘q u v -y o rd a m c h i ishlar xodim larining bosh vazifasi: yuqori 
kasbiy omilkorlikni tashabbus va ijodiy izlanish bilan, keng 
dunyoqarashni yetuk grajdanlik bilan uyg‘unlashtirib boruvchi 
bakalavrlar tayyorlash vazifasini davlatim iz siyosatiga amal qilib 
hal etmoqdalar. Institut M arkaziy Osiyo davlatlari va boshqa chet el
65

---

m am iakat qishloq va suv xo‘jaligi uchun yuqori m alakali bakaiavr- 
magistrlar, injener kadrlar tayyorlaydi.
Umuman. institut shu kungacha 52 mingdan ziyod yuqori 
malakali qishloq va suv xo'jaligi mutaxassislarini tayyorladi. 
Ko'plari bugungi kunda respublikamiz xalq xo'jaliginmg barcha 
sohalarida faoliyat ko‘rsatmoqdalar. Ta’kidlab o‘tish joizki, 38 xorijiy 
davlatdan 3000 nafar talaba institutimizni muvaffaqiyatli tugatib, 
o'zlarining vatanlarida faoliyat koursatmoqdalar. Shuningdek Vazirlar 
Mahkamasining yuqoridagi qarorlaridan kelib chiqqan holda, olib 
borilayotgan ilmiy izlanishlarning ustuvor yo'nalishiari