Tafakkur ziyosi
Yüklə 4,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
FILOLOGIYA FANLARI
139 “TAFAKKUR ZIYOSI” ilmiy-uslubiy jurnali 2021/4-son tasviri ifodalanadi. Masalan, “Tashrif” 6 deb nomlanuvchi she’rida ona tafti erta ko‘klam manzaralarining vatan tabiati leymotivini tashkil etadi. “Har bir shoirning mahorati uning an’anaviy san’atlardan, obrazlardan qanday mahorat bilan foydalana olishi bilan belgilanib, originallik kasb eta olgani bilan baholanadi”. 7 Ona Vatan tabiati haqidagi o‘lmas mavzu har bir ijodkor manzumasida yangi tasvir va tavsiflarda tarannum etilishi bois har gal tabiat lirikasining yangicha manzaralari chiziladi. Oydin Hojiyevaning ham “Tashrif’ she’rida shu jihatdan originallikni uchratamiz. Ya’ni vatan tabiatining erta bahor chog‘idagi go‘zal manzaralarini tavsifu-tasvirlash XX asr she’riyatida salmoqli o‘ringa ega bo‘lgan tavsifiy lirika namunalari hisoblansa, Oydin Hojiyeva ham shu an’anani davom ettirgani holda tavsif obyektining an’anaviylikdan yangilikka qarab intilganiga shohid bo‘lamiz. Shoira tabiat manzarasi tasviri ortida o‘zining lirik subyekt kechinmalarini – vatanga muhabbat tuyg‘usini qalblarga oshno etadi: Uchqur tulporiga uradi qamchi, Guldirab o‘tadi momaqaldiroq. Qur-qur turnajonlar solar arg‘amchi Yurakka yonoshib kelar hur chaqmoq… Maysalarning igna tillari baxshi, Yomg‘irga jo‘r bo‘lib o‘lan aytadur. Oh, hayot – mo‘jiza, tiriklik yaxshi, Dilning tub-tubiga quyiladi nur. “Hayot – mo‘jiza, tiriklik yaxshi, dilning tub-tubiga quyiladi nur” deya shoira iqroriga o‘quvchi ham o‘z ko‘ngli tubidan oshno bo‘ladi. Shoira tabiat manzarasi tasviri ortida o‘zining lirik subyekt kechinmalarini – vatanga muhabbat tuyg‘usini qalblarga shaydo etadi. Ushbu she’rning lirik tavsifi ham yuqorida tilga olganimizdek, tavsif obyekti bo‘lgan hodisaning o‘zida bevosita tilga olinmaydi. Aksincha, tavsifning bu vazifasini navbati bilan keyingi misralarida uchratamiz: 6 Ойдин Ҳожиева. Назокат.шеърлар, достон, қасида, бадиалар, ўйлар. –Т.: Шарқ, 2007. –Б.44. 7 Саломов Ғ., Комилов Н. Коллектив жамоа.таржимон маҳорати. –Т.: Фан, 1979. – Б.67. Yerning shodliklari – qo‘ziqorinlar Hamal yellariga tutadi ko‘krak. Ming turfa ranglardan zangor quyunlar Kelinchak zaminga taqar chambarak. Lirik kechinmaning ko‘tarinki pafosda kitobxonga zavq bera boshlashi ko‘z o‘ngimizda erta bahor tashrifini gavdalanadi. “Yer shodliklari”, “hamal yellari”, “kelinchak zamin” kabi ko‘klam tarovatini eslatuvchi assotsiativ birliklar qo‘llangani bois, tavsifining aynan bahor ekani tilga olinishga muhtojlik sezmaydi. “Attor qutisida yo‘q bo‘yoqlarni Malik cho‘llargacha chaplagan mohir” iborasi hamda so‘nggi bandda kelgan “Beshik boshidagi onaday dilbar, suyumli shu tuproq, bahoriy Vatan!” deb ta’sirlangan shoira xayoli va ko‘z o‘ngida paydo bo‘lgan go‘zallikni chiroyli tashbehlarda she’rga tizib yuboradi. Xuddi mana shu Vatan tabiati “bahoriy vatan” epiteti vositasida reallashib ketadi. Pirovardida bahoriy vatan ifodasi original topilma sifatida yangilik bo‘lib baholanadi. Bu kabi she’rlar muallifning tavsifiy lirika imkoniyatlaridan o‘ziga xos iste’dod bilan foydalanishidan ko‘ramizki, tavsifiy namunalarni yaratishda Oydin Hojiyevaning o‘ziga xos uslubi mavjud. Fikrlarimiz xulosasida aytmoqchimizki, tavsifiy lirika ijodkorga keng imkoniyatlar eshigini ochadi. Chunki tavsifga olinadigan vosita har bir ijodkorning atrof-borliqqa boqqan nigohidan, tasavvuridan, dunyoqarashidan, poetik idrok qilishidan va, albatta, kuzatuvchanlik, sezgirligidan tug‘iladi. Shu tariqa qalamkashlik qobiliyatining individual meditativ tavsiflay olish qobiliyati original o‘xshatmalarni yaratishiga bog‘liq jarayon sanaladi. Zamondosh o‘zbek shoirasi Oydin Hojiyeva she’rlarida tavsifiy lirikaning dilbar namunalarini yaratgan ijodkor sifatida ibrat bo‘la oladi. Yüklə 4,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|