Tafakkur ziyosi

OLIY TA’LIM MUASSASASI VA 
KORXONA O‘RTASIDAGI HAMKORLIKNI 
RIVOJLANTIRISH IMKONIYATLARI
Dilmurod Normurodovich Mamatov –
 p.f.f.d. (PhD), dotsent, Jizzax davlat pedagogika instituti
Annotasiya:
O'zbekistonda oliy taʼlim muassasalarining rivojlanishi va ko'payishi bilan taʼlimning turli usullari o'rganilmoqda. 
Bugungi kunda taʼlim jarayonida amaliyotni ko'proq qo'llash va tayyor kadrlarni yetkazib berish maqsadida universitetlar bilan korxonalar 
o'rtasidagi hamkorlik dolzarb mavzuga aylandi. Adju universitetining o'ziga xos holatiga asoslanib, ushbu maqola universitet va korxona 
o'rtasidagi hamkorlik tartibining asosi va asosiy mazmuni bilan tanishtiradi. 
Аннотация:
 С развитием и распространением высших учебных заведений в Узбекистане изучаются различные методы 
обучения. Сегодня сотрудничество вузов с бизнесом стало актуалной проблемой для увеличения количества стажировок 
и обучения в учебном процессе. Основываяс на конкретной cитуации Университета Аджу, эта статя знакомит с основами и 
основным содержанием порядка сотрудничества между университетом и предприятием. 
Abstract:
 With the development and spread of higher education institutions in Uzbekistan, various teaching methods are being 
studied. Today, cooperation between universities and business has become an urgent problem for increasing the number of internships 
and training in the educational process. Based on the specific situation of Aju University, this article introduces the fundamentals and 
main content of the order of cooperation between university and enterprise. 
Kalit so'zlar:
 ishlab chiqarish va taʼlim integratsiyasi; oliy taʼlim muasasasi(OTM) va korxona hamkorligi; isteʼdodni rivojlantirish, 
raqamli texnologiyalar, taʼlim.
Ключевые слова:
 интеграция производства и образования, сотрудничество между вузами и предприятиями; развитие 
талантов, цифровые технологии, образование.
Keywords:
 integration of production and education, cooperation between universities and enterprises; talent development, digital 
technologies, education.
Rivojlangan mamlakatlarda ko'p yillar 
davomida OTM-korxona hamkorligi bo'yicha 
tadqiqotlar o'tkazilgan, turli xil xususiyatlarga 
ega bo'lgan taʼlim modellari shakllantirildi. 
Amerika Qo'shma Shtatlarida talabalar, odatda, 
OTM larga borishadi va nazariyaga yarim 
yil, keyin korxonalarda amaliyot hamda dars 
1 Lijian Qin, Xingxing Fei.Journal of Suihua University, 2018, 38(05).
jarayonida maʼruzalarda qatnashadi. OTMda 
maʼruzalar o'qish uchun markazlashtirilgan 
auditoriyada o'tkaziladi
1
.
Koreya universitetlari ishlab chiqarish 
korxonalari bilan hamkorlikda eng yaxshi 
texnologiyalarni ishlab chiqish, tijoratlashtirish 
imkoniyatlari va infratuzilmasiga asoslangan 

---

“TAFAKKUR ZIYOSI”
 
ilmiy-uslubiy jurnali 2021/4-son
22 
PEDAGOGIKA, PSIXOLOGIYA VA 
INNOVATSION TA’LIM
tadqiqot modellarini yaratishgan. Shu 
jumladan, zamonaviy texnologik muammolar, 
texnologiyalar va nou-xau, texnologiya xolding 
kompaniyalari tizimi va sanoat kooperatsiyalari 
uchun kadrlar tizimini ishlab chiqishni tashkil 
etadilar. Ushbu imkoniyatlar va vazifalarga 
asoslanib, milliy sanoat raqobatbardoshligini 
oshirishga yordam berish uchun korxonalar, 
tadqiqot institutlari, hukumat va mahalliy 
hukumatlarni birlashtirgan sanoat-universitet 
hamkorlik tizimining yangi modeli yaratilgan. 
Germaniyada “2+1+1” iqtidorli kadrlar 
tayyorlash modeli va “Dual taʼlim tizimi” 
muvaffaqiyatli joriy etilgan. Xitoyda Delta 
Group tashkilotining turli universitetlari bilan 
hamkorlik aloqalarini o'rnatgan, korxonalar 
uchun zarur bo'lgan iste’dodlarni tayyorlash 
uchun o'quv joylari va amaliyot bazalarini 
taqdim etgan. Xorijdagi OTM-korxona 
hamkorlik tajribasini Xitoyda joriy taʼlimning 
milliy shartlari bilan birlashtirib, “buyurtma 
asosida” OTM-korxona hamkorlik modeli 
paydo bo'lgan.
Dunyo ta’lim tizimida sanoat va taʼlim 
integratsiyasi bilan OTM-korxona hamkorlik 
tartibini turli yo'llar bilan o'rnatdilar.
1. “Buyurtma asosida” hamkorlik tartibi: 
Eng muhim qismi moddiy rivojlantirish — 
isteʼdodlarning jonlanishi. Bozor iqtisodiyoti 
tobora kuchayib borayotgan sharoitda 
korxonalar hozirgi sanoatning holati va 
rivojlanish tendensiyasi, shuningdek, zaifliklari 
to'g'risida aniq tasavvurga ega bo'lishadi
2
.
Talabalarning qobiliyati va bilimi jihatidan 
ushbu hamkorlik tartibi asosida talabalar 
tanlanadi, iste’dodlar uchun maxsus mahorat 
darslari tashkil etiladi. Ular o'qishni tugatgandan 
so'ng to'g'ridan-to'g'ri kompaniyaga ishga 
joylashadilar. O'qishni tugatgunga qadar 
korxonalarda muntazam mashg'ulotlar olib 
boradi, talabalar nafaqat o'sha kompaniyalarda 
ishlashning asosiy ko'nikmalarini, balki 
nazariy bilimlarini olishadi. Bundan tashqari, 
ular turli xil dasturiy taʼminotdan foydalanish 
ko'nikmalarini oshirishi mumkin. Masalan, 
amaliy tahlil, ECRS tamoyillari va 5S prinsiplarini 
chuqur tushunish, asosiy sanoat injeneriyasi, 
5W1H texnikasi, harakatni tahlil qilish, vaqtni 
tadqiq qilish, dasturni tahlil qilish, ikkala qo'l 
usuli, odam-mashinani muvofiqlashtirish va 
aqlbovar qilmaydigan usullar ishlab chiqarish 
liniyasi kabi zamonaviy ko'nikmalarga ega 
bo'lishadi. Ushbu maxsus maqsadli mashqlar 
talabalarga yuqori lavozimli ishlarga kirishdan