Tafakkur ziyosi
Yüklə 4,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
FILOLOGIYA FANLARI
155 “TAFAKKUR ZIYOSI” ilmiy-uslubiy jurnali 2021/4-son FIZIKA FANINI O‘QITISHDA EKOLOGIK TARBIYA BERISH TABIIY VA ANIQ FANLAR Raxmatulla Nurmuradovich Bekmirzayev – f.m.f.doktori, prof. f.m.f.k. dotsent. Jizzax davlat pedagogika instituti Boymurod Sultonov– o‘qituvchi, Jizzax davlat pedagogika instituti Orzigul Shonazarovna Eshtuxtarova– o‘qituvchi, Jizzax davlat pedagogika instituti Annotatsiya: Maqolada bugungi kunning global, umumjahon muammosiga aylangan ekologiyaning dolzarb masalalari qarab chiqilgan. Iqlim o‘zgarishi va unga taaluqli tushunchalar muhakoma qilingan. Ekologik ta’lim tushunchalari atroflicha bayon qilingan. Аннотация: В работе рассмотрены актуальные вопросы экологии, считающиеся сегодняшней день глобальной и общемировой проблемой. Обсуждены изменение климата и соответствующие вопросы. Всесторонне обсуждены понятии экологического образование. Abstract: The paper considers topical issues of ecology, which are considered today a global and worldwide problem. Climate change and related issues were discussed. The concept of environmental education is comprehensively discussed. Каlit so‘zlar: ekalogiya, tabiat, yer resurslari, global, iqlim, “Rim klubi”, qonun, ekologik madaniyat , оzon qobig‘i, ekalogik ta’lim . Kлючевые слово: экология, природа, земельные ресурсы, глобал, климат, “Римский клуб”, закон, экологическая культура, озонная слойка, экологическое образование. Keywords: Ecology, Nature, Land Resources, Global, Climate, “Club Of Rome”, Law,Ecological Culture, Ozone Shell, Ecological Education. Sayyoramiz iqlimining global ravishda o‘zgarishi asrimizning eng muhim muammolaridan biridir. So‘ngi paytlarda yer kurrasining turli hududlarida g‘ayritabiiy hodisalar va falokatlar yuz berishi tez- tez kuzatilmoqda. Ular yer silkinishining ko‘payishi, vulqonlar qaynab toshishi, havo isishi, bahaybat muzlarning erishi, okean va dengizlarda suv ortishi, daryolar oqimining tezlashishi, to‘fon va shu kabi tabiat xodisalarining guvohi bo‘lmoqdamiz. Markaziy Afrikaning Kamerun, Niger, Chad va Nigeriya davlatlari qirg‘oqlarini yuvib turuvchi Chad ko‘li ming yil mobaynida yetti marta kichraygani ma’lum. Biroq so‘ngi 70 yilda oldingidan 30 marotaba kichraygan. Xususan, O‘rta Osiyoda Orol dengizi halokatining global oqibatlarga olib kelishini guvohi bo‘lmoqdamiz. Antarktida qit’asidan va Grenlandiya muzliklaridan katta miqdordagi aysberglarni ajralib chiqishi tufayli dengiz suvining sathi ko‘tarilishi yuzaga kelmoqda. Amerika atmosferani o‘rganish markazi olimlarining aytishicha 1 yer kurrasidagi iqlim o‘zgarishiga vulqonlarni sababchi qilib ko‘rsatmoqdalar. Shuningdek, yer atmosferasida ozon qobig‘ining siyraklashib tuynuklar hosil qilishi ham atmosfera havosining global darajada isishiga olib kelmoqda. Muammolarining dolzarbligini e’tiborga olgan holda, Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) tomonidan Parij shahrida 1 https://uzreport.news/politics/o-zbekiston-glazgoda-bmtning-iqlim-bo-yicha-sammitida-milliy-bayonot-bilan-chiqdi har yili “Iqlim o‘zgarishi” bo‘yicha xalqaro sammit bo‘lib o‘tadi. Xuddi shunga o‘xshash sammit “Yashil o‘sish va global maqsadlar uchun hamkorlik-2030” shiori ostida Janubiy Koreyaning poytaxti Seul shahrida onlayn shaklda bo‘lib o‘tdi. Ushbu sammitda O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyev ilk bor ishtirok etib “Yashil iqtisodiy tiklanish” sohasidagi hamkorlikning muhim yo‘nalishlari to‘g‘risida ma’ruza qildi va kelgusi yil O‘zbekistonda “Rivojlanayotgan mamlakatlar uchun yashil energetika” mavzusida xalqaro konferensiya o‘tkazishni taklif etdi. Yer yuzida iqlim o‘zgarishi masalasining muhokamasi 12-noyabr 2021 yil Glazgo shahrida bo‘lib o‘tdi. Ushbu sammitda iqlim o‘zgarishining muhokama qilinishi ekologiyaning dolzarbligi bugungi kunda qanchalik muhimligini yana bir bor tasdiqladi. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev joriy yilda BMT Bosh Assambleyasida 75-sessiyasidagi ma’ruzasi asosida Orolbo‘yi mintaqasida “Ekologik innovatsiya va texnologiyalar hududi”, deb e’lon qilindi va bu to‘g‘risidagi maxsus rezolyusiya bir ovozdan qabul qilindi. O‘zbekiston Respublikasida “Ekologiya va tabiatni muhofaza qilish” bo‘yicha o‘nlab qonunlar qabul qilindi. Mustaqil O‘zbekiston mamlakatidagi yangi “Tabiatni muhofaza qilish to‘g‘risida” gi qonun 1992-yil 9-dekabrda qabul qilingan |