Tafakkur ziyosi

61 
“TAFAKKUR ZIYOSI”
 
ilmiy-uslubiy jurnali 2021/4-son
Hozirgi zamon kishisi uchun havaskorlik 
sport-sog‘lomlashtirish turizmining ahamiyati 
shu jumladan, sayohatlardagi ekstremal 
sharoitlarda namoyon bо‘ladigan yuqori 
insoniylik sifatlarining rivojlanishi, sayohatlar 
yoki musobaqalarning yо‘nalishlari о‘tayotgan 
mintaqalardagi turmushni, tarixni, madaniyatni 
bilish-tushunishga asoslanadigan ma’naviy 
muloqot imkoniyati, shaxsning ijodiy ijtimoiy-
foydali faoliyatda namoyon bо‘lishi imkoniyati, 
shuningdek, uning ijtimoiy moslashuvi bilan 
belgilanib, bu hozirgi davrlardagi kuchli 
stressli holatlarda mustaqil ravishda yashab 
qolish kо‘nikmalarining hosil bо‘lishiga yordam 
beradi. 
Sog‘lomlashtirish samarasi, tabiiy 
muhitning kishiga ijobiy ta’siri odamda 
genetik jihatdan singdirilgan tabiiy faoliyat 
turlarining qayta uyg‘onishi havaskorlik 
sport-sog‘lomlashtirish turizmida kuchayib, 
sezilarli darajada shaharning yuqori 
urbanizatsiyalashgan muhitida kishining 
hayot faoliyati tizimidagi kamchiliklar о‘rnini 
qoplaydi. 
Shu jumladan, sport-sog‘lomlashtirish 
turizmi hozirda о‘z sog‘ligi, о‘z ma’naviy 
yо‘nalishlarini 
yо‘qotib 
borayotgan 
va 
tobora kо‘proq ravishda jamiyatdagi jinoiy 
qatlamlarning ma’naviy qashshoq doiralariga 
tortilib ketayotgan bolalar va yoshlarning 
tarbiyasi uchun ham alohida ahamiyatga 
ega bо‘ladi. Stressli holatlarga dosh berish 
va yashab qolishga moslashishning qiziqarli, 
arzon va ommabop maktabi bо‘lib hisoblanish 
bilan birga havaskorlik sport-sog‘lomlashtirish 
turizmi dunyosi bir vaqtning о‘zida о‘sib 
kelayotgan yoshlarning armiyada xizmat 
qilishga tayyorlanishlari, uning qutqaruv 
otryadlaridagi ishlar bilan bog‘liq bо‘ladigan 
professional tayyorgarlik darajasigacha 
bо‘lgan masalalarini hal qilish, shuningdek, 
ekstremal sharoitlarda kishi faoliyatining 
boshqa turlari bilan bog‘liq masalalarning 
yechimini topishga shart-sharoitlarni yaratadi. 
Havaskorlik sport-sog‘lomlashtirish turizmi 
eng yangi turistik yо‘anlishlarni ishlab chiqish, 
sayohatlar strategiyasi, taktikasi, texnikasini 
belgilovchi turizm nazariyasi sohasi uchun 
alohida intellektual mahsulotni yaratish, 
zamonaviy asbob-jihozlarni yaratish, malakali 
turistik kadrlarni (sport ustalari, gidlar, 
yо‘riqchilar, murabbiylar va h.k.) tayyorlash 
manbasi bо‘lib hisoblanadi. Bularning barchasi 
havaskorlik turizm harakatini, shuningdek, 
tijorat turistik mahsulotini shakllantirishning 
asosi va manbalaridir.
Sport-sog‘lomlashtirish turizmida 
sof pedagogik, tarbiyaviy maqsadlar bilan 
musobaqalardan foydalansh metodi ham 
alohida о‘rin egallaydi. Har safar u yoki 
bu musobaqalashuv tadbirlarini tahlilini 
о‘tkazganda konkret bir jamoa yoki kishi 
uchun uning natijalari qanday ahamiyatga ega 
bо‘lganligiga, muloqot jarayoni rivojlanishiga 
musobaqalashuv lahzalari nima olib 
kirganligiga, jamoadagi har bir a’zoning qanday 
shaxsiy sifatlari musobaqada namoyon 
bо‘lganligiga va bu musobaqa natijasi uchun 
qanday ahamiyatga ega bо‘lganligiga tо‘xtalib 
о‘tmasdan iloji yо‘qdir.
Bundan tashqari, xulq-atvorni va 
faoliyatni ma’lum bir tartibga solishni 
ta’minlaydigan metodlar guruhi ham katta 
ahamiyatga ega bо‘ladi. Bu vaziyatda ma’lum 
bir namunaga, mashqqa rioya qilishdan 
foydalaniladi. Bu metodlar sport-turizm 
faoliyatining barcha asosiy turlari – bilishga 
doir, izlanishli-tadqiqotchilik, tashkilotchilik, 
sport-sog‘lomlashtirish, 
sport-kо‘ngilochar 
turlarida yuzaga chiqariladi.
Sport-sog‘lomlashtirish turizmi sohasida 
tarbiyaviy jarayonni tuzishga yangicha 
yondashuv asosida kishining ehtiyojlarini 
qondirish va uning qobiliyatlarini yuzaga 
chiqarish davomida kishining shakllana 
borishi konsepsiyasi yotadi. Tarbiyaviy ishlar 
shaxsning kundalik hayot faoliyatidan ajralgan 
holda mavjud bо‘lishi mumkin emas. Murabbiy, 
yо‘riqchi, menejer doimiy ravishda kishi uchun 
tarbiyalashning muhim vositasi sifatida о‘rtaga 
chiqadigan predmetli faoliyatga tayanadi. 
Yakuniy hisobda uning ishi kishi shaxsini 
shakllantirishga va tarbiyalashga yо‘naltirilgan, 
sport-turizm faoliyatining yangi dastagi 
sifatida shu faoliyatni ilmiy asoslangan holda 
tartibga solishdir.
Sport-turizm faoliyati – bu shaxsning 
ijtimoiy sifatlari rivojlantirishning samarali 
muhitidir. Faoliyatning mana shu turida 
ishtirok etishga bog‘liq holda tajriba, bilim 
va mahoratning tо‘planishi, ijodiy va jismoniy 
kuchlarning takomillashtirilishi, madaniyat, 
tabiat, ma’naviy qadriyatlarga jalb etilish, foydali 
motivatsiya, fik-mulohazalar, qarashlarning 
shakllanishi rо‘y beradi. Faoliyatli xulq-atvor 
о‘z-о‘zini anglashning yuzaga kelishiga imkon 
beradi, yо‘nalishlarni tuzatib turishga yordam 
beradi, taqlid qilish uchun namunalarni taqdim 
etadi, hissiyotlar madaniyatini shakllantiradi. 
Sport-sog‘lomlashtirish turizmi kishini 
AMALIY FANLAR

---

“TAFAKKUR ZIYOSI”