Talab va taklif. Talabning egiluvchanligi Mikroiqtisodiyot Makroiqtisodiyot

Budjetnыy defitsit — prevыshenie rasxodov budjeta nad yego doxodami. V sluchae prevыsheniya doxodov nad rasxodami voznikaet budjetnыy profitsit.
Prichinami vozniknoveniya budjetnogo defitsita mogut vыstupat:

1. 
   Rost gosudarstvennыx rasxodov v svyazi so strukturnoy perestroykoy ekonomiki i neobxodimostyu razvitiya promыshlennosti.
   
2. 
   Rost neoplachennogo gosudarstvennogo dolga^[1].
   
3. 
   Sokraщenie doxodov gosudarstvennogo budjeta v period ekonomicheskogo krizisa.
   
4. 
   Chrezvыchaynыe obstoyatelstva (voynы, massovыe besporyadki, krupnыe katastrofы, stixiynыe bedstviya)
   
5. 
   Neeffektivnost finansovoy sistemы gosudarstva.
   
6. 
   Politicheskiy populizm, vыrajayuщiysya v roste sotsialnыx programm, ne obespechennыx finansovыmi resursami.
   
7. 
   Korrupsiya v gosudarstvennom sektore.
   
8. 
   Neeffektivnost nalogovoy politiki, vыzыvayuщaya uvelichenie tenevogo sektora ekonomiki.
   

Iqtisodiyot har qanday jamiyatning asosi, rivojlanib borish shart-sharoiti, chunki hayot eng avvalo, tiriklik ne’matlari ishlab chiqarishni ob’ektiv zarur qilib qo‘yadi.

Insonlar hayot kechirishlari uchun o‘z ehtiyojlarini qondirishlari shart. Jamiyat bor ekan, ishlab chiqarish, ishlab chiqarilgan ne’matlarni ayirboshlash, taqsimlash va iste’mol qilish mavjud va bu jarayon uzluksiz tarzda bir-biriga bog‘liq holda yuz beradi.
«Iqtisodiyot» so‘zi odatda ikki va hatto uch ma’noda ishlatiladi.
Birinchidan, iqtisodiyot — bu xo‘jalik yuritish, inson tomonidan yaratilgan turli ne’matlardan foydalanib hayot kechirish, insonlar hayotini ta’minlash va yaxshilash tizimi.
Ikkinchidan, iqtisodiyot — bu resurslar va jamiyat a’zolari tomonidan yaratilgan tovar va xizmatlarning firma va uy xo‘jaliklari orasidagi uzluksiz doiraviy harakati.
Uchinchidan, iqtisodiyot — bu fan, turli-tuman cheklangan resurslardan foydalanib, jamiyat ehtiyojlarini qondirish bilan bog‘liq bo‘lgan, xo‘jalik yuritish jarayonida odamlar o‘rtasida vujudga keladigan munosabatlar haqidagi bilimlar majmui.
«Iqtisodiyot» so‘zining o‘zagini «iqtisod» so‘zi tashkil etadi.
Iqtisod so‘zining o‘zbek tilidagi lug‘aviy ma’nosi sarf-xarajatlarda tejamkorlik demakdir.
Mashhur ma’rifatparvar vatandoshimiz Abdullo Avloniy iqtisodga shunday ta’rif beradi: «Iqtisod deb pul va mol kabi ne’matlarning qadrini bilmoqqa aytilur. Mol qadrini biluvchi kishilar o‘rinsiz yerga bir tiyin sarf qilmas, o‘rni kelganda so‘mni ayamas».