O’quv materialini samarali o’zlashtirishning ichki sharoitlari. O’quv materialini samarali o’zlashtirish uchun eng avvalo ta’lim oluvchining ichki ehtiyoji bo’lishi kerak. Ichki o’zlashtirish javob bergandan imtihongacha esda saqlanib javob berib bo’lganidan keyin esdan chiqadi. O’zlashtirishning muvaffaqiyati ta’lim oluvchining faoliyatiga ham bog’liq bo’ladi. CHunki ta’lim oluvchi berilayotgan materiallarga qiziqsa va o’z ustida ishlasa o’zlashtirishning eng yuqori cho’qqisiga erishishi mumkin.
O’zlashtirishning ichki faktlaridan yana biri berilayotgan materialni ta’lim oluvchi tomonidan tushunishdir. CHunki ta’lim oluvchi mavzuni tushunmasa, qancha o’z ustida ishlamasin, oldingi mavzular bilan bog’liq bo’lmasa, mavzuning o’zlashtirilishi sodir bo’lmaydi va juda sayoz bo’ladi.
Qabul qilishning tashqi faktorlari. O’quv materialini qabul qilishning asosiy faktorlari asosan o’quv materialining mazmuniga bog’liq bo’ladi. Uning qiyinligi, o’quv materialida qo’llaniladigan texnik materiallar aniq vaabstraktligiga, amaliyotga bog’liqligiga qarab farq qiladi.
Eslab qolish. O’quv materialini qabul qilishning eng muhim komponenti bu yangi materialni eslab qolishi vaxohlagan vaqtda uni nazariy vaamaliy qo’llay olishdir. Ta’lim oluvchi o’quv materiali bilan faol ishlaganda uni yaxshi eslab qolib, samarali qo’llaydi. Eslab qolishning eng asosiy samaradorligi ta’lim oluvchining irodaviy xususiyatlariga bog’liq.
Bilimlarni qo’llashda ko’nikma va malakalarni shakllantirish. Bizga ma’lumki bilimlarni amaliy faoliyat davomida qo’llay bilish, bilimlarni egallaganlik darajasini ko’rsatadi. Nazariy bilimlarni amaliyotda qo’llay bilish, ya’ni laboratoriya ishlarini bajarish davomida egallagan bilimlar asosida uy vazifasini bajarish, bilimlarni mustaqil egallashdan iborat. Bu jarayonda bilimlar kengayib mukammallashib chuqur o’zlashtirilgan bilimgaaylanadi.
Ta’lim oluvchilar o’quv faoliyatini tashkil qilishda o’z ustida mustaqil ish olib borishi ham muhim ahamyait kasb etadi. SHaxsiy bilimlarni oshirish, ta’lim olishning alohida turi hisoblanib, o’z-o’zini o’qitish jarayoni ko’proq ta’lim oluvchining zimmasiga yuklatiladi. Bu jarayonda ijtimoiy-psixologik shartlar quyidagilar hisoblanadi: Ta’lim oluvchining shaxsiy kasbiy malakasining yuqoriligi.
Mutaxassislarning bilim darajasi mehnatni raqobatbardoshligini ko’taradi.
Hozirgi zamon texnologiyalari va mutaxassislar faoliyati ishsizlikni keltirib chiqarib, ishsizlarni yangi mutaxassislik turiga qayta o’qitishni taqoza etadi.
Dunyo iqtisodiyotining rivojlanishi mutaxassis kadrlar bilimini mukammallashib borigaolib keladi.
