12
chiqarishning yanada rivojlanishini va mamlakat fuqarolari
hayotining sifat darajasining yanada ortishini rag‘batlantiradi.
Iqtisodiy inqiroz, ishlab chiqarish hajmining pasayishi,
ishsizlikning
ortishi
sharoitida
moliyaning
holati
ham
yomonlashadi. Bu narsa, o‘z navbatida, davlat ichki va tashqi
qarzlari
hisobidan
moliyalashtiriladigan
byudjet
defitsiti
miqdorining kattaligida, pul emissiyasida, davlat qarzining ortishi
va unga xizmat qilish bo‘yicha xarajatlarning ko‘payishida
namoyon bo‘ladi. Bularning barchasi inflyatsiyaning kuchayishiga,
xo‘jalik
aloqalarining buzilishiga, o‘zaro noto‘lovlarning ortishiga,
pul surrogatlarining paydo bo‘lishiga, barter bitimlarining
ko‘payishiga,
soliqlarni
byudjetga
undirish
borasida
qiyinchiliklarning kelib chiqishiga, davlat xarajatlarining o‘z vaqtida
moliyalashtirilmasligiga,
aholi
keng
qatlamlari
turmush
darajasining pasayishiga olib keladi. Shuning uchun ham iqtisodiy
va ijtimoiy (sotsial) munosabatlarda ishlab chiqarish real
sohasining holati birinchi darajali ahamiyat kasb etadi.
O‘zining moddiy mazmuniga ko‘ra moliya pul mablag‘-
larining maqsadli fondlarini ifoda etib, ularning yig‘indisi, oxir
oqibatda, mamlakatning moliyaviy resurslarini tashkil etadi.
Mamlakat moliyaviy resurslari o‘sishining
asosiy sharti MD
hajmining ko‘payishidir. Bir vaqtning o‘zida, “moliya” va “moliyaviy
resurslar” bir-biri bilan bir xil tushunchalar emas. Moliyaviy
resurslar o‘z-o‘zicha moliyaning mohiyatini aniqlab bermaydi,
uning ichki mazmuni va ijtimoiy jihatdan mo‘ljallanganligini ocha
olmaydi. Moliya fani resurslarning o‘zini emas, balki resurslarni
shakllantirish, taqsimlash va foydalanish asosida vujudga
keladigan iqtisodiy munosabatlarni o‘rganadi.
Bu fan moliyaviy
munosabatlarning taraqqiyot qonunlarini tadqiq etadi.
Moliya bazis kategoriyasi hisoblansa-da, ko‘p jihatdan u
hukumat tomonidan amalga oshiriladigan moliyaviy siyosatga
ham bog‘liq bo‘ladi.
Moliya – bu, eng avvalo, taqsimlash kategoriyasi.
Uning
yordamida MDni ikkilamchi taqsimlanishi yoki qayta taqsimlanishi
amalga oshiriladi.
Moliyaviy
munosabatlarning
ijtimoiy-iqtisodiy
mohiyati
“Davlat kimning hisobidan moliyaviy resurslarni oladi va
kimlarning manfaatlari uchun bu mablag‘lardan foydalanadi?”
degan savolning tadqiq qilinishi orqali namoyon bo‘ladi.
5
Dostları ilə paylaş: