Ta’minot, boshqaruv va h k. ham mavjudligi bilan

SF
к
 : O‘K
к
) x 100% 
 
 
Bu yerda:
 K
рук

–
 

XYuS o‘zlik kapitalining rentabelligi; 
SF
к

–
 

XYuSning sof foydasi; 
O‘K
к
–
 
XYuSning o‘z kapitali. 
Aylanma aktivlarning rentabelligi aylanma mablag‘lardan 
foydalanish samaradorligini ochib beradi va uni quyidagicha 
aniqlash mumkin: 
K
рам
= 
SF
к
: JA
к
Bu yerda: 
K
рам
 
–
 
XYuS aylanma aktivlarining rentabelligi; 
SF
к

–
 

XYuSning sof foydasi; 
JA
к

–
 

XYuSning joriy (yillik o‘rtacha) aktivlari. 
Aylanmadan tashqaridagi aktivlarning rentabelligi ko‘rsatkichi 
kompaniyaning asosiy kapitaliga nisbatan XYuSning yetarli foyda 

---

278 
hajmini ta’minlash qobiliyatini aks ettiradi. Uni formula yordamida 
quyidagicha ifodalasa bo‘ladi: 
K
рата
= (
SF
к
: UMA
к
) x 100% 
 
 
Bu yerda:
 K
рата

–
 

XYuS aylanmadan tashqari aktivlari- 
ning rentabelligi; 
SF
к

–
 

XYuSning sof foydasi; 
UMA
к
–
 
XYuSning uzoq muddatli (yillik o‘rtacha)
aktivlari. 
Investitsiyalarning 
rentabelligi 
koeffitsiyenti 
XYuS 
raqobatbardoshligi 
va 
innovatsionligining 
eng 
muhim 
indikatorlaridan biri hisoblanadi. Uni quyidagi formula yordamida 
hisoblash mumkin: 
K
ри
= 
SF
к
 : (O‘K + UMM) x 100% 
 
 
Bu yerda:
 K
ри

– XYuS
 

investitsiyalarining rentabelligi; 
SF
к

–
 

XYuSning sof foydasi; 
O‘K
–
 
XYuSning o‘z kapitali; 
UMM 
–
 
XYuSning uzoq muddatli
majburiyatlari. 
Rentabellikni oshirish yo‘nalishlari omillarning quyidagi 
guruhlari bilan bog‘liq: 
•
foyda summasini ko‘paytirish; 
•
xarajatlarning darajasini va foydani olish uchun resurslarni 
kamaytirish. 
Bu yo‘nalishlar har bir XYuSda konkretlashtirilishi va 
rentabellikni oshirishning rezervlarini qidirib topish va ulardan 
foydalanish asosida amalga oshirilishi mumkin. 
Bahs-munozara yoki nazorat uchun savollar 
 
 
 
•
“Ishlab chiqarish xarajatlari” va “ishlab chiqarish chiqimlari” 
tushunchalari bir xil ma’noni anglatadimi? Ularning farqli jihatlari 
nimalardan iborat? 
•
Ishlab chiqarish chiqimlarini qanday guruhlarga bo‘lish 
mumkin va ular qanday nomlanadi? 
283 
baholarning past darajasi esa (masalan, bolalar va keksa 
yoshdagi qariyalarga mo‘ljallangan tovarlar) ana shunday sotib 
oluvchi 
(iste’molchi)lar 
foydasiga 
mablag‘larning 
qayta 
taqsimlanishiga olib keladi. Bir tomondan, mamlakatda sanoat 
ishlab chiqarish xarakteriga ega bo‘lgan ko‘plab tovarlarga 
nisbatan baholarning erkinlashtirilishi va ikkinchi tomondan, bir 
necha qishloq xo‘jaligi mahsulotlariga nisbatan baholarning davlat 
tomonidan tartibga solinishi qishloq xo‘jaligiga tegishli bo‘lgan 
daromadlar bir qismining sanoatning ayrim tarmoqlari foydasiga 
qayta taqsimlanishiga imkon beradi. Shunday qilib, demak, ulgurji 
baholarni oshirish yoki pasaytirish orqali tarmoqlar, XYuSlar, 
mintaqalar, ijtimoiy guruhlar va oilalarning daromadlari va 
foydasini qayta taqsimlash mumkin. 
Aynan bahoning