15.2. Moliyaviy barqarorlik ko‘rsatkichlari va ularni oshirish yo‘llari Moliyaviy
barqarorlikning
tahlili
absolyut
va
nisbiy
ko‘rsatkichlar, ya’ni moliyaviy koeffitsiyentlar yordamida amalga
oshirilishi mumkin.
Moliyaviy
koeffitsiyentlarni
hisoblash
uchun
axborot
(informatsion) bazasi sifatida buxgalteriya hisoboti xizmat qiladi.
Bu koeffitsiyentlar balans tuzilgan sanada hisoblanadi va dinamik
ko‘rinishda tahlil qilinishi mumkin.
Eng umumiy ko‘rinishda XYuSning moliyaviy barqarorligini
quyidagi ko‘rsatkichlar ifodalaydi:
•
avtonomlik koeffitsiyenti;
•
qarz kapitalining konsentratsiyalashuvi koeffitsiyenti;
•
qarz va o‘z mablag‘larining nisbati koeffitsiyenti.
Avtonomlik koeffitsiyenti XYuSning barcha mulkiga
joylashtirilgan o‘z mablag‘larining barcha mablag‘larning umumiy
summasidagi hissasi (salmog‘i)ni ko‘rsatadi. Uni quyidagi formula
yordamida hisoblash mumkin:
K a = O‘ k : B b Bu yerda
: K a
–
avtonomlik koeffitsiyenti;
O‘ k – o‘z kapitali (“Kapital va rezervlar” deb
nomlanuvchi balans Sh bo‘limining jami)
B b – balans valyutasi (o‘z va qarz kapital
yig‘indisi, ya’ni moliyalashtirishning
umumiy summasi).
XYuSning moliyaviy ahvoli avtonomlik koeffitsiyentining
darajasi 0,5dan kichik bo‘lmagan holda barqaror deb hisoblanadi.
322
Bu XYuSning yarim mulki uning o‘z mablag‘lari hisobidan
shakllanganligini anglatadi. Avtonomlik koeffitsiyentining o‘sishi
moliyaviy barqarorlikning oshganligidan dalolat beradi.
