Tarjimon: Shahnoza Qahhorova
Yüklə 1,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Derlar: jannatda hur, kavsar bo'larmish,
Ariq to'la may, sut, shakar bo'larmish. - To'g'ri, - qichqirdi fors. - Shunday deyilgan, shun- day! Qadahni to'ldirib, qo'lginamga ber, Ming nasiyadan bir naqd hushtor bo'larmish. Ko'p yillik sharobxo'rligim davrida nimanidir o'rgangan bo'lsam, bu ham bo'lsa, har kimning har xil ichishidir. Bir odamni bilardim, u har kuni bir katta ko'za may ichardi, lekin sira g'amga botmas edi, ashula aytar, kayf qilar, keyin ertalabgacha uxlardi. Lekin shunaqalarni ham ko'rdimki, juda oz ichgan bo'lsalar ham quturib ketishardi. Sharob o'shaning o'zi, lekin bir odam xursand bo'ldi, boshqasi yovuz, urishqoq bo'lib qoladi, shunday bo'lgach, sharobda nima ayb? Shu damga qul bo'lay, soqiy aytsaki: Bir qadah mayim bor, bo'l menga hamdam. Yana qarsaklar chalindi. Hatto Xristos ham ularga qo'shildi. Konyaning yahudiylar mahallasidagi nasroniyning qovoqxonasida turli e'tiqod kishilari qadahlarni ko'tardilar va hatto o'zimiz bir-birimizni sevmasak va kechirmasak-da, hammamizni sevuvchi va kechiruvchi Xudoga madhiyalar o'qidik. Ella 2008 yil, 31 may, Nortgempton. «Xushyor bo'l, falokatni o'tkazib yuborma, - deb o'qigan edi Ella bir saytda. - Ko'ylaklarini sinchiklab tekshir, lab bo'yog'i tegmaganmi va notanish atirning isi kelmayaptimi?» Buni Ella Rubinshteyn birinchi marta «Ering senga xiyonat qilayotganini qanday aniqlashing mumkin?» nomli saytga kirganida ko'rgan edi. Ella eriga janjal qilishni istamas edi. Har galgiday, kechasi uyga kelmagan eridan qayoqda bo'lganini so'ramadi. Keyingi kunlarda u asosan «Shirin shakkoklik»ni o'qish bilan mashg'ul bo'ldi, bu ish unga indamay yurishi uchun bahona bo'ldi. U iztirobda bo'lgani uchun odatdagidan sekin o'qirdi. Uqiyotganlari unga yoqayotgan edi, lekin har safar Shamsning yangi qoidasi munosabati bilan, o'z hayoti tobora chigallashayotganini ham his etayotgan edi. Bolalari yonidaligida hammasini odatdagiday qilib ko'rsatar edi, lekin Devid bilan yolg'iz qolganlarida Ella erining o'ziga qiziqish bilan qarab turganini ko'rardi. Nazarida u qanday xotin o'z erining kechasi qayoqlarda maishat qilib yurganini so'ramasligi mumkinligini tushunishni istayotganday edi. Ella esa o'zini shunga javoban xatti-harakat qilishga majbur qilishi mumkin bo'lgan hech narsani eshitishni istamas edi. Xatti-harakat qilish nima degani o'zi? Erining xulqi-atvorini qancha kam o'ylasa, eri haqida shuncha kam fikrlar edi - harqalay, unga shunday tuyulardi. Odamlar bilimsizlikni afzal ko'rganlari bejiz emas. Bilmasliging - baxting. Rubinshteynlarning bir tekisdagi hayot oqimi faqat bir marta buzilgan edi. Bu Rojdestvoda (Iso payg'ambarning tug'ilgan kuniga bag'ishlangan bayram kunida), ularning pochta qutisiga mahalliy mehmonxonadan Devid uchun yo'llangan reklama munosabati bilan bo'lgan edi. Unda mijoz huquqlarini himoyalash xizmatidan muntazam foydalanuvchi sifatida Devidga mehmonxona xizmati yoqqan yo yoqmaganini bilish istalgan edi. Ella xatni barcha aloqa qog'ozlari ustiga qo'yib, stolda qoldirdi, o'sha kuni kechqurun eri xatni qanday olishi va ochishini kuzatib turdi. - Mijozlarning fikrlarini tahlil etishayotgan ekan. Endi shu etmay turgan edi, - degan edi Devid zo'r berib o'zini jilmayayotganga solarkan. – O’tgan yili o'sha yerda konferensiya o'tkazilgan edi. Ular konferensiyaning barcha qatnashchilarini ham o'z mijozlari ro'yxatiga qo'shib yuborishganga o'xshaydi. Ella eriga ishondi. Har holda masalaning oilani saqlab qolish va o'z hayotida hech nimani o'zgartirmaslikka oid qismida. Boshqa qismi esa ishonchsiz qoldi. Shu keyingi qismi Ellani mehmonxona telefoni nomerini axtarib topishga va qo'ng'iroq qilib, o'zi shun- doq ham biladigan javobni eshitishga yo'naltirdi: na bu yil va na o'tgan yil mehmonxonada stomatologlar konferensiyasi o'tkazilmagan edi. Ella ich-ichidan o'zini koyir edi. Keyingi o'n yil mobaynida uning aqliga aql qo'shilmadi va lekin vazniga vazn qo'shilardi. Ortgan har bir funt barobarida o'zidagi ishqiy hayot intensivligi ham kamaya bordi. Garchi pazandachilik kurslarida o'zidan ko'proq va yaxshiroq ovqat tayyorlaydigan, o'zidan ikki baravar ozg'in ayollar ham qatnashib kelayotgan bo'lishsa hamki, bu kurslar ham bu borada yangi qiyinchiliklar tug'dirdi. O'tmishiga nazar solarkan, Ella o'zini hamisha intizom doirasida tutib kelganini anglardi. Hech qachon o'g'il bolalar bilan nasha chekmagan, hech qachon uni barlardan haydab chiqarishmagan; hech qachon janjal-to'polon qilmagan, onasini aldamagan, o'smirligida yigitlar bilan o'pishmagan edi. Atrofidagi barcha qizlar abortlar qildirishganida yoki bola tug'ib, uni allaqayoqlarga topshirib yurishganida, bularning hammasini xuddi televizorda Efiopiyadagi ochlikka taalluqli dasturni tomosha qilayotganday kuzatdi. Bu ishlar Ellani xafa qilar edi, lekin shu baxtsiz insonlar bilan bir dunyoda yashayotgani haqidagi fikr uning xayoliga aslo kelmas edi. Hatto o'smirlik yoshida ham Ella o'tirishlarga bormas edi. U notanish odamlar bilan oldi- qochdi gaplar qilib, hazillashib yurish o'rniga yaxshi kitob bilan uyda o'tirishni afzal ko'rardi. - Elladan ibrat olsang bo'lmaydimi? - deyishar edi onalar qizlariga. - Qaragin, u sira ham hech qanday mushkul ahvolga tushmagan. Onalari Ellani ibrat qilib ko'rsatsalar, bolalari, aksincha, uni befarosat deb hisoblashar edi. Bir kuni birga o'qiydigan sinfdoshi unga: - Sening aybing nimaligini bilasanmi? Sen haddan ortiq jiddiysan. Sen bilan o'lguday zerikib ketadi odam, - degan edi. Ella uning gapini diqqat bilan eshitgan va bu haqida o'ylab ko'rishini aytgan edi. Shundan buyon ko'p yillar o'tgan bo'lsa hamki, uning Hatto soch turmagi ham o'zgarmagan edi - asal rangidagi uzun va to'g'ri sochlarini yo elkalariga tushirib yurardi, yoki bir tutam qilib bog'lab qo'yardi. Lablariga biroz rang berishini va qovoqlarini, qizining aytishicha, ko'zlarining ko'kligini bo'rttirish o'rniga yashiradigan qilib yashil qalam bilan biroz bo'yashini hisobga olmaganda, pardozga ham uncha qiziqmas edi. Umuman olganda, Ella o'zida nimalardir etishmasligini tusmol qilar edi. Goho o'z gapida qattiq turadigan va beandisha bo'lib ketishi mumkin edi (masalan, Janetning nikoh borasidagi rejalariga munosabati- da), goho esa juda passiv va yuvvosh edi (masalan, erining xulqu atvoriga munosabatida). Go'yo ikkita Ella borday edi: biri o'z atrofidagilarni qattiq nazorat qilar edi, ikkinchisi ularga so'zsiz bo'ysunar edi. Va afsuski! Ulardan qay biri qachon amal qilishini aytib bera olmas edi. Lekin bularning hammasini kuzatib yuradigan va o'z vaqtu soatini kutayotgan uchinchi Ella ham bor edi. Ayni mana shu Ella o'zining butkul soqov holatida qolib ketgani, ammo o'zining deyarli bo'g'ib tashlangan bu «men»i ortida g'azab va isyon to'lqini ko'tarilayotgani haqida gapirar edi. Agar ishlar shu zaylda ketsa, ogohlantirar edi uchinchi Ella, u, albatta, portlaydi. Va boshqa hech nima qilib bo'lmaydigan bo'ladi. Mayning so'nggi kunlari shular haqida o'ylarkan, Ella qachonlardan buyon qilmay qo'ygan ishini qildi. Duo o'qiy boshladi. Xudodan o'zini butkul qamrab oladigan Ishq nasib etishini yoki Ishqsizlikdan azob chekmasligi uchun hamma narsaga befarq qilib qo'yishini iltijo qilib so'radi. -O'tinib so'rayman, qay birini ravo ko'rsang, shunisini qil, faqat tezroq qil, - u biroz o'ylab turdi-da, yana qo'shimcha qildi. - Balki men allaqachon qirqqa to'lganimni unutgan bo'lsang kerak. Va O'zing ko'rib turibsanki, men bu ishni sira uddalay olmayapman. |