Tarjimon: Shahnoza Qahhorova

Ichkilikboz Sulaymon

---

1244 yil, 17 oktyabr, Konya.
Hazil-huzul va mayxo'rlik qila-qila 
qovoqxonada yarim kechagacha o'tirdim, keyin 
oxirgi qadahni ko’tardim va uyimga jo'nadim. 
- Men nima deganim esingda tursin, - dedi 
xayrlasha turib Xristos, ortimdan qo'l silkitib 
qolarkan. - Tilingga ehtiyot bo'l. 
Men haqimda qayg'uradigan do'stim borligidan 
o'zimni baxtiyor his etib, unga bosh silkitdim. 
Lekin qorong'u, bo'm-bo'sh ko'chaga chiqan 
zahotim meni charchoq bosdi va yo'lga bir 
ko'za may ola chiqmaganimga achindim. 
Boshmoqlarimning tosh yo'lga urilishidan 
eshitilayotgan ovozlar hamohangligida Rumiy 
ortidan ergashgan odamlar haqida xayol 
surardim. Ularning ko'zlarida yongan nafratni 
eslab dahshatga tushardim. Men dunyoda 
yomon ko'radigan faqat bir narsa bor, u ham 
bo'lsa riyokorlik edi. Uzoq yillar mobaynida bu 
odamlar meni shunchalik haqoratlab keldilarki, 
buni eslashning o'zidayoq badanim jimirlab 
ketadi. 

---

Men buni eslamaslikka harakat qilib borardim 
va tor ko'chaga burildim. Shox-butoqlari qalin 
o'sgan daraxtlar tufayli bu yer yana ham 
qorong'uroq edi. Boz ustiga oy ham to'satdan 
bulutlar ortiga berkinib, meni zim-ziyo zulmat 
ostida qoldirdi. Tasodifan men tomonga 
kelayotgan ikki qorovulni ko'rib qoldim. 
- Assalomu alaykum, - g'o'ldiradim men, 
vujudimni chulg'ab olayotgan qo'rquvni 
berkitish uchun me'yordan ortiqroq 
xushchaqchaqlik bilan. 
Qorovullar salomimga javob qaytarishmadi. 
Buning o'rniga bemahalda qo'chada nima qilib 
yurganimni so'rashdi. 
- Ketayapman, - cho'zilib dedim men. 
Biz uzoqlardan faqat itlarning vovullashlari 
eshitilib turgan sokinlikda birga turardik. 
Qorovullardan biri hidlab ko'rdi. 
- Undan qo'lansa hid kelyapti, - dedi u nafrat 
bilan. 
- Ha, undan sharob hidi anqiyapti, - tasdiqladi 
uning gapini ikkinchisi. Men agar biroz hazil 

---

qilsam hech nima bo'lmas deb o'yladim. 
- Xavotir olmang. Bu hid majoziy, xolos, 
chunki musulmonlarga faqat majoziy mayni 
ichishga ruxsat berilgan, shuning uchun bu hid 
ham faqat majoziy. 
- Bu nima deb valdirayapti? - to'ng'illadi 
birinchi qorovul. 
Shu payt atrofi nafis oq nuri bilan yoritib oy 
bulut ortidan chiqdi. Endi uning yuzini 
ko'rdim. Agar sovuq qarashi va yoqimsiz 
irjayishi bo'lmaganida, uni xushro'y desa ham 
bo'lar edi. 
- Bemahalda ko'chada nima qilib yuribsan? - 
savolini takrorladi qorovul. - Qayoqdan 
kelayapsan va qayoqqa ketayapsan? 
Bu yog'iga men chiday olmadim: - O'g'lim, sen 
mendan haddan ziyod murakkab narsalarni 
so'rayapsan. Javobini bilganimda edi, bu 
olamda mavjudligimiz sirlarini ochgan 
bo'lardim. 
- Ustimdan kulyapsanmi, hayvon? - bo'kirdi 
qorovul va men biron narsani fahmiga yetishga 

---

ulgurmasimdan qamchisi bilan havoni savaladi. 
Bu shunchaki xo'jako'rsinga qilingan harakat 
edi, shuning uchun o'zimni tutib tura olmadim 
va «hmm» deb yubordim. Shunda u qamchisi 
bilan ko'kragimga tushirdi. Shunday kuchli, 
dabdurustdan va og'ritib urdiki, natijada men 
muvozanatni yo'qotdim va oyoqda tura olmay 
qalqib ketdim. 
- Bu senga odobdan saboq bo'ladi, - dedi 
qorovul qamchisini bir qo'lidan ikkinchisiga 
olib o'ynatarkan, - ichkilikbozlik musulmon 
uchun eng katta gunoh ekanini bilmaysanmi? 
Boshim og'riqdan yorilgudek og'riyotgan va 
og'zimda o'z qonimning iliq ta'mini tuyib 
turgan bo'lsam-da, o'g'lim tengi yosh yigit meni 
ko'chaning qoq o'rtasida savalaganiga ishona 
olmay turardim. 
- Ur, uraqol meni, - baqirishga harakat qildim 
men. - Agar Xudoning jannati sendaqalar 
uchun bo'lsa, unda men do'zaxda yonganim 
yaxshiroq! Qorovulning g'azabi qaynab meni 
savalay ketdi. Men yuzimni qo'llarim bilan 

---

to'sdim, lekin foydasi bo'lmadi. Bir eski ashula 
esimga tushib qolib, yorilgan lablarim bilan 
xirgoyi qila boshladim. Ahvolim qanchalar 
og'irligini bildirmaslik uchun har safar qamchi 
tushgan sari ovozimni yanada balandlatib 
ashula aytardim.