Tayanch so’z va iboralar: Konfliktologiya, sub`byekt, ob`yekt, nizo

1.3.Konfliktologiyaning shakllanish tarixi
Konfliktologiyaningshakllanishtarixi
Konfliktologiyaning paydo bo‘lishidan oldin falsafa, keyinchalik sosiologiya (jamiyatshunoslik), psixologiya va boshqa fanlarning ziddiyatli g‘oyalari va qarashlarining shakllanishi, to‘planishi va rivojlanishi uzoq vaqt davom etgan.
O‘tgan asrlar tarixchilari, faylasuflari va yozuvchilarining afsonalari va an’analari, g‘oyalari va bayonotlarida har xil to‘qnashuvlarning sabablari va ularni bartaraf etish usullari to‘g‘risida juda ko‘p chuqur mulohazalar mavjud. O‘sha davrlarda nizolarni hal qilishning asosiy usuli muqaddas hokimiyatga (oqsoqolga) murojaat qilish edi. Biroq, bu har doim ham yordam beravermadi, negaki, avvalgi davlat tuzilmalarining shakllanishi har doim ham tartibni keltirib chiqarmagan va ko‘pincha ijtimoiy adolatsizlikni kuchaytirgan natijada esa yashash uchun ko`rash qiyinlashgan va kuchaygan.
Qadimgi zamonlardagi mojarolarga qarashlarning rivojlanish xususiyatlari.
Bu davr mutafakkirlarining qarashlari e’tiborga loyiqdir:
Konfusiy (mil. Avv. 551–479), birinchi Xitoy faylasuflaridan biri. Uning falsafiy va konfliktologik g‘oyalari asrlar davomida boshqa xitoy mutafakkirlari tomonidan qayta ishlab chiqilgan. U ta’kidlaydi: "O‘zingiz uchun xohlamagan narsani boshqalarga qilmang, shunda davlatda va oilada dushmanlik bo‘lmaydi". Mutafakkir odamlarni. Oddiy odamlarning bilmasligi va odobsizligi inson munosabatlari normalarining buzilishiga, adolatning buzilishiga olib keladi. Asl insonlar uchun munosabatlarning asosi tartib va intizom ekanligini ta’kidlaganlar.
Geraklit (miloddan avvalgi 5–460 y.), qarama-qarshilik mohiyatiga ko‘ra dunyoning ba’zi universal xususiyatlarida ziddiyat manbalarini ko‘radi. Dunyoda qarama-qarshiliklarning to‘qnashuvi va birligini, u universal rivojlanish usuli deb hisoblagan. Shunday qilib Geraklit ta’limotida: «Urush hamma narsaning otasi va hamma narsaga shohdir. U hatto birini boy bo‘lishga, boshqa bir sodda xalqni, qul qiladi, boshqalarini esa ozod qiladi”. Shu bilan birga u dunyoda qarama-qarshiliklar va adovatdan tashqari uyg‘unlik ham borligini tushuntiradi. U koinotdagi tartibni o‘z qarashlari nuqtai nazaridan tushuntirishga harakat qildi. Hamma narsa (odamlar). Abadiy sikl va o‘zaro bog‘liqlikda: ba’zilari boy, boshqalari kambag‘al, boshqalar erkin, ammo keyin hamma narsa o‘zgarishini; hayot dushmanlik va shavqatsiz bo‘lish bilan birga omon qolish zarurati ham ekanligini tushuntiradi.
Demokrit(miloddan avvalgi 460-370 yillar); qadimgi atomizmga asos solgan. Unga ko‘ra, butun dunyo zarrachalar va atomlardan iborat. Atomlarning ajralmas elementlari doimo aylanishda. Ular turli yo‘nalishlarda harakatlanadilar va "vortes« jism larni yaratadilar, alohida tanalar va olamlar paydo bo‘ladi. Va bu aylanishda odam shakllanadi.
Aflotun (mil. Avv. 427–347), urushni eng katta yovuzlik deb biladi. U ilgari "oltin asr" bo‘lganligini, spekulyativ? (mavhum tasavvur) tarzda ideal jamiyat qurganini, ammo urushlarsiz bu ishni amalga oshira olmasligini ta’kidlaydi.

• 
  Aristotel (mil. Avv. 384–322), harakat manbai va mavjudlikning o‘zgaruvchanligi bu harakat va faoliyatdir, deb ta’kidlagan. Tan olingan monarxiya va zulm natijasi ularoq U urush inson hayotining normasi ekanligini e’lon qiladi.