Tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy
Yüklə 1,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Uchinchi bosqich – tizimli diagnostika
Bu diagnostika turi pedagogik jaraѐn alohida taraflarining vazifasini butun tizimli holat hamda ushbu jaraѐnni rivojlantirish vazifasi sifatida aniqlashga imkon beradi. Ushbu bosqichda nafaqat alohida komponentlar orasidagi aloqalarning to‘la ko‘rinishi namoѐn bo‘ladi, balki turli pedagogik tizimosti holatlarning o‘zaro bog‘liqligini aniqlash vazifasi ham qo‘yiladi. Ko‘p vaqtlar mobaynidagi kuzatish tanlanma tadqiqotlarining o‘zini mujassamlashtiradigan pedagogik diagnostika qo‘yilgan maqsaddan tortib yakuniy natijaga erishishgacha bo‘lgan pedagogik vaziyatlar zanjiri qay darajada rivojlanishini kuzatishga imkon beradi. Tizimli darajasida diagnostika tugatiladi. SHuni ta’kidlash kerakki, pedagogik diagnostika barcha bosqichlarda cheklangan maqsadlarga erishishga etarli bo‘lgan ma’lum bir vazifani bajaradi. Bosqich turi pedagog qanday natijalarga erishmoqchi ekanligiga bog‘liq. Turli vazifalar pedagogik faoliyatning turli bosqichlarini nazarda tutadi. Pedagogik diagnostika (tashxis) tamoyillari Umuman olganda, pedagogik diagnostika tamoyillarini quyidagicha ta’riflash mumkin. Butunlik tamoyili. Pedagogik diagnostikaning ushbu tamoyiliga rioya qilishda ob’ektni ma’lum o‘zaro bog‘liq komponentlardan tashkil topgan butun bir tizim sifatida ko‘rish lozim, chunki bunday ѐndashuv ob’ektning amal qilish mexanizmiga kirishga, uning tarkibiy qismlari o‘zaro ta’sir aloqalarining ko‘rinishini tuzishga, uni tugallangan bir narsa sifatida ko‘rishga imkon beradi. Bosh zanjir (bo‘g‘in) tamoyili. Pedagogik jaraѐn va uni boshqarish shu qadar ko‘p qirrali va murakkabki, ularning har bir tarafini ѐki aloqalarini diagnostika qilish mumkin emas. Qabul qilish, pedagogik dalillarni ѐzib olish o‘zining ahamiyati va haqqoniyligi bo‘yicha ko‘p sonli xulosalarga olib keladi. Ma’lumki, pedagogik jaraѐnga ko‘pgina, ba’zan tasodifiy omillar ham ta’sir qiladi. SHu sababli o‘rganilaѐtgan ob’ektning amal qilishiga ta’sir qilaѐtgan asosiy zanjir(bo‘g‘in)ni ajratib olish zarur. Bu hol jaraѐnni boshqarish bo‘yicha choralarni ishlab chiqishga va boshqa ahamiyatsiz va tasodifiy omillarning ta’sirini kamaytirishga imkon beradi. Biroq diagnostika qilish dasturini tuzishda diagnostik jaraѐn vaqtida bosh zanjir qo‘yilgan vazifalarning echilishiga qarab o‘zgarishi mumkinligini hisobga olish zarur. Haqqoniylik tamoyili. Ushbu umumilmiy tamoyil butun diagnostik jaraѐnning o‘zgartirilishi bilan bog‘liq. Xususiyatlarni o‘rganib, ichki va tashqi aloqalarni tahlil qila turib, pedagog mavjud dalillarni tushuntirishga, pedagogik xulosalar chiqarishga, ma’lumotlarga o‘z munosabatini shakllantirishga harakat qiladi. 124 Pedagogik jaraѐnda bir qancha sub’ektiv ma’lumot mavjud bo‘lganligi sababli ushbu tamoyilga rioya qilish muhimdir. SHuning uchun pedagog o‘ziga nisbatan o‘ta talabchan bo‘lishi, holatlarni baholashda, fikrlarini ifodalashda ilmiy ѐndashuvni qo‘llashi, ularni har tomonlama tekshirishi kerak. Determenizm tamoyili. Bu tamoyil pedagogik holatlarning sabab-shartlarini, ular orasidagi aloqalar va bog‘liqliklarning turli qonuniyatlarini ta’kidlaydi. Pedagogik holat ba’zida boshqa aniq holatlarning ta’siri natijasi sifatida paydo bo‘lishini tan olish kerak. Ehtimol, sabab va oqibat orasidagi aloqa bitta holatning ikkinchisini keltirib chiqarishidadir. SHuning uchun ushbu aloqani izlab topish pedagogik diagnostika qilishda sabablarni aniqlash uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Tahlil va sintez tamoyili. Pedagogik diagnostika ob’ekti bir qator omillardan tashkil topganligi sababli uning negizigacha darhol etib borishi mushkul. Buning uchun tahlil o‘rganilaѐtgan ob’ektning xaѐlan taqsimlanib ketishi sifatida qo‘llaniladi. Tahlil ѐrdamida diagnostika qilinaѐtgan ob’ekt qanday mustaqil elementlardan tuzilganligi, qanday aloqalar, munosabatlar bilan tavsiflanishi aniqlanadi. Bu harakatlar turli tavsiflar, belgilar, xususiyatlarni aniqlashga qaratilgan. Taqsimlanish natijasida tuzilmaviy birliklar, aloqalar, o‘zaro ta’sirlar, o‘zgarishlar maqsadli o‘rganilaѐtgan predmetga aylanib qoladi. Tahlil ob’ektning ajratilgan qismlarini xaѐlan yagona bir jismga birlashtirishga yo‘naltirilgan sintez bilan bog‘liq bo‘lishi sababli, tahlil va sintez diagnostik jaraѐnda bir-biri bilan uyg‘unlashadi. Pedagogik diagnostika tamoyillari tizimining chegaralari, bizningcha, quyidagicha: ta’kidlash lozimki, mazkur tamoyillar pedagogik diagnostikaning barcha bosqich(daraja)larida qo‘llaniladi, lekin pedagog tomonidan qo‘llash koeffitsienti turlicha. U ѐki bu tamoyilning qo‘llanish xususiyati va ulushi har bir holatda maqsadi, hajmi va diagnostikaning tegishli bosqichi bilan aniqlanadi. Yüklə 1,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|