Termiz davlat pedagogika instituti

1.2 Trener va sportchi munosabatlari
Trener va sportchi munosabatlarini yulga qo‘yish va o‘rganishda Y.Xanin va A.Stambulovlarning ishlab chiqilgan metodlari juda kattadir. Ular maxsus shkala yaratib, trener va sportchi o‘rtasidagi munosabatni uch parametr (ko‘rsatgich) bo‘yicha aniqlovchi 24 ta savoldan tuzilgan.
Bu ko‘rsatgichlar:
Gnostik (borliqni bilish) – har birida 8 tadan savol .
Emotsional (xissiy)
Xulq atvor
Gnostik parametr-trenerning shaxsiy sifatida sportchiga yoqish yoki yoqmasligini aniqlaydi.
Xulq-atvor parametri-trener va sportchi o‘rtasidagi munosabat amalda qanday ekanligini ko‘rsatadi. Trenerlar ishining axborat qismini sportchilarning u yeki amaliy ishtirok bilan mustaxkamlay borib ularda etiqodi internatsional tuygu va xulq-atvorni shakillantirishda birllikga erishadilar. Masalan maruza suxbat orqali egallabolinadigan sport soxasidagi xalqaro xamdustlik aloqalariga doir bilimlar yosh sportchilarning turli millatdan bulgan mashxur sportchilar bilan o‘z tengdoshlari bilan va boshqa mamlakat xamda MDX respublikalari yesh sportchilarning yozishmalari bilan qo‘shib olib boriladi . Shunday qilib tarbiya murakkab qirrali jarayondir .U tarbiyaning ijtimoiy vujudga kelgan maqsadlarni xar bir pedogog-trener tushinib yetishini; bu maqsadlarni o‘quvchilarning yoshi va tarbiyalanganlik darajasiga qarab aniqlashtira bilishni; tarbiyaning vazifalari va mazmunini belgilashni xamda tarbiya vazifalarni ; birmuncha oqilona metodlarini tanlashni; o‘z tarbiyaviy faoliyatini natijalarni muntazam taxlil qilish va salbiy xodisalarning o‘z vaqtida oldini olishni talab qiladi.


1.3 Ko‘p yillik tayyorgarlikni davom etishi va uni aniqlovchi omillar
Ko‘p yillik tayyorgarlikning tuzilishi vaqti ko‘pgina faktorlarga; sportning yo‘nalishiga; sportchining rivojlanish individualligiga; mashg‘ulot jarayonini xususiyatlariga bog‘liq. Ko‘p yillik tayyorgarlikni rejalashtirish yuqori sport natija-larini ko‘rsata oladigan chegaralariga qarab ham aniqlanadi va davom etishi turini maxsus xususiyatlarini. Ko‘pincha yuqori sport natijasini 3 ta zonasi bilan ajratiladi:
1-zona birinchi katta yutuqlar. 2-zona optimal imkoniyatlar.3-zona yuqori natijalarni ushlab turish. Har-xil sport turlarida yuqori sport natijalarini ko‘rsatishning chegaralari. Mashg‘ulot yuklamalari dinamikasi to‘lqinsimonligi uchta fazaga bo‘linadi: Yuklama yig‘indisining o‘sib borish fazasi vaqtinchalik barqarorlashish fazasi
Nisbatan “yengillashish” fazasi.
Ushbu fazalar asosida mashg‘ulotlarini tashkil etish kurashchining mashqlanganligini oshirishga va haddan tashqari mashqlanish mumkinligini yo‘qqa chiqarishga imkon beradi.

______________________

4. Goncharova O.V Yosh sportchilarni tayyorlash./-T,2018 12-b