passiv schetida yuritiladi. Bunda har oyda Debet 9430 KREDIT 4910 buxgalteriya provodkasi
amalga oshiriladi. SHubhali qarzlar yuzasidan yig‘ilgan zahira hisobidan kreditorlik qarzlari
qoplansa, quyidagi buxgalteriya provodkasi yoziladi:
Debet 4910 «Gumonli qarzlar yuzasidan zahira».
KREDIT 4010 «Olinadigan schetlar».
Savdo korxonalarida muomala xarajatlari bo‘lib, ular hisobi 9410 schetda yuritiladi.
Muomala xarajatlarining 23 ta moddasi mavjuddir. Sotilgan
tovarlar uchun muomala
xarajatlarini kalkulyasiya qilinishi tovar uchun savdo ustamasini aniq belgilash imkoniyatini
yaratadi.
Masalan: muzlatgich bilan bog‘liq xarajatlar (shu muzlatgich eskirish summasi,
ta’mirlash
xarajatlari, elektro energiya sarfi uchun to‘lov summalari)ni muzlatgichda
saqlanadigan tovarlar miqdori o‘rtasida proporsional taqsimlash zarur, ya’ni muzlatgichda oy
davomida saqlangan jami tovarlar miqdorida tovarni necha foizni
tashkil etishi aniqlab olinadi,
so‘ngra muzlatgich bilan bog‘liq barcha xarajatlarni shuncha foizi tegishli tovar bilan bog‘liq
xarajatga qo‘shiladi.
Ammo savdo korxonalarida sotilgan tovarlarga tegishli transport xarajatlarining aniqlash
amalietda qo‘llaniladi. Bu bilan oy davomida sarflangan transport xarajatlarini jami shu oydagi
xarajatlarga qo‘shilishi oldi olinadi. Sababi qabul qilingan tovarlarni barchasi shu oyda
sotilmaydi-ku, shuning uchun ham sotilmay qolgan tovarlarga tegishli transport xarajatlari
aniqlanib, transport xarajatlari qoldig‘i sifatida qolishi kerak.
Sotilgan tovarlarga tegishli
transport xarajatlari esa, joriy davr muomala xarajatlariga
qo‘shiladi va foyda hisobidan qoplanadi.
Xulosa qilib, shuni aytish mumkinki, kalkulyasiya orqali mahsulot tannarxi aniqlanadi va
foyda miqdori aniqlanishi uchun asos hisoblanadi.
Foyda (daromad)dan soliq summasi hisoblanishini e’tiborga olsak kalkulyasiya o‘rnini,
ahamiyatini bilish qiyin emas.
Dostları ilə paylaş: