Termiz davlat universiteti sport faoliyati va boshqaruvi fakulteti sport boshqaruvi kafedrasi

Kurs ishining оbyekti vа predmeti.
Tаdqiqоt оbyekti mаktаb о’quvchilаri 
bilаn tаshkil qilinаdigаn jismоniy tаrbiyа dаrslаri jаrаyоni hаmdа shu jаrаyоndа ulаrda 
jismoniy tarbiya metodlarini qo’llash texnologiyalari.
Tаdqiqоt prеdmеti – mаktаb о’quvchilаrini hаrаkаt qоbiliyаtlаrini
оshirishning metodlari hаmdа uslublаri.
Kurs ishining mаqsаd vа vаzifаlаri: 
Kurs ishining maqsadi jismoniy tarbiya 
darslarida qo’llaniladigan jismоniy tarbiya metodlari xususiyatlarini tahlil qilish. 
1.
Jısmоniy tarbiya metodlaridan foydalanib berilgan mаshqlаrning bоlаlаr 
оrgаnizmigа sоg’lоmlаshtiruvchi tа’siri аniqlаsh vа tаhlil qilish: 
2.
Jismoniy tarbiya metodlarining turli yоsh dаvrlаrigа dоir jismоniy 
mаshqlаr tuzilmаsini ishlаb chiqish vа jismоniy tаrbiyа dаrslаrigа tаdbiq qilish. 
Ishining tuzilishi vа hаjmi. 
Kurs ishi 2 bob, 5 ta paragraf, xulosa va 
foydalanilgan adabiyotlardan iborat. 

---

5 
I.BOB SPORT TAYYORGARLIGIDA UMUMPEDAGOGIK 
USLUBLARNING SHAKLLARI
1.1 Mashg’ulotlar shaklining ular mazmuniga aloqadorligi. 
Jismoniy mashq mashg’ulotlari jismoniy tarbiya jarayonidagi bir bo’lim 
bo’lib, ularda ham aslida jismoniy tarbiya vosita va usullaridan foydalaniladi, 
jismoniy tarbiya tamoyillari amalga oshiriladi. Bu esa, oqibat natijada jismoniy 
tarbiya vazifalarini hal etishning asosiy negizini tashkil etadi. 
Jismoniy mashq mashg’ulotlari g’oyat xilma – xil bo’lib, sayr qilish, ertalabki 
badan tarbiya mashqlari, sport musobaqalari, cho’milish, turistik poxodlar, 
jismoniy tarbiya darslari va boshqalardan iboratdir. Biroq ularning hammasi ham 
ba’zi umumiy qonunlarga egadir. Bu qonuniyatlarni bilish har bir ayrim holatda 
jismoniy mashqlarni shug’ullanuvchi kishilar organizmiga samaraliroq ta’sir 
etadigan darajada oqilona amalga oshirishga imkon beradi. 
Insonning jismoniy jihatdan kamol topishiga qaratilgan faol harakat faoliyati 
mashg’ulotlarning asosiy mazmunini tashkil etadi. Shug’ullanayotgan kishilarning 
faoliyati har qanday mashg’ulotda nisbatan mustaqil bo’lgan bir qator 
elementlardan, ya’ni jismoniy mashqlarning o’zidan, ularni bajarish uchun 
tayyorgarlikdan, faol dam olishdan va boshqalardan iborat bo’ladi. Bu elementning 
o’zaro qanday aloqadorligi, ya’ni mashg’ulot mazmuni elementlarning tuzilmasi 
jismoniy mashq mashg’ulotlari shaklsini tashkil etadi. Bunga mashqlarni bajarish 
tartibi, shug’ullanuvchi kishilarning o’zaro munosabatlari, tavsifi, ularni 
uyushtirish va boshqalar kiradi
1
. 
Har bir ayrim holatda shakl mashg’ulot mazmuniga mos kelishi kerak. Bu esa 
mashg’ulotning yaxshi o’tishi uchun zarur asosiy pedagogik qoidalaridan biridir. 
Masalan, mashg’ulotning mazmuni jismoniy sifatlarni rivojlantirishga qaratilgan 
bo’lsa, u holda mashqlar ish bilan dam olish qat’iy bir izchillik bilan almashib 
turadigan muayyan tartibda bajarilishi kerak. Xuddi shuningdek, mashg’ulotning 
qanday natija berishi o’quvchilarni uyushtirish, mashg’ulot qay paytda o’tkazilishi, 
1
Yarashev K.D. Jismoniy tarbiya va sportni boshqarish. O‘quv qo‘llanma Toshkent Abu Ali Ibn Sino nomidagi 
tibbiyot nashriyoti 2019 yil. 

---

6 
mashq o’tkaziladigan joydan to’g’ri foydalanish kabi holatlarga ham bog’liq. 
Binobarin, mashg’ulotlarning shakli ularning mazmuniga faol ta’sir etar ekan. 
Shakl bilan mazmun birligigina shug’ullanuvchi kishilar faoliyati zarur darajada 
muvaffaqiyatli chiqishini ta’min etadi, aks holda mashg’ulotlar natijasi tuzuk 
bo’lmaydi. 
Hadeb bir xil mashg’ulot shaklidan foydalanaverish shug’ullanayotgan 
kishilarning jismoniy tayyorgarligini takomillashtirishni to’xtatib qo’yadi. Eski 
shakllardan kechib, ularni yangi shakllarga almashtira borish esa, jismoniy tarbiya 
vazifalarini muvaffaqiyatli hal etishga imkon beradi. 
Jismoniy mashq mashg’ulotlari ham mazmun, ham shakl jihatidan xilma – xil 
blishi kerak. Bu esa pedagogik ishda yo’l qo’yib bo’lmaydigan ulubiy 
qo’llanmalardan qutilib, mashg’ulot o’tkazishning xilma – xil usullaridan keng 
foydalanish imkonini beradi
2
. 
Mashg’ulotlar shaklining ular natijasiga faol ta’sir ko’rsatishi unga nihoyat 
darajada jiddiy munosabatda bo’lishni taqozo etadi. Jismoniy tarbiya nazariyasida 
jismoniy mashq mashg’ulotlarining tuzilishi masalalariga hamisha katta e’tibor 
berilishining sababi ham anna shundadir.