Termiz Muhandislik Texnologiya Instituti Sirtqi bo’lim Konchilik elektromexanika yo’nalishi 23as guruhi talabasi Rashidov Bekzodning Dinshunoslik fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

Mavzu: O’zbekistonda buddaviylik dinining
ta’rixiy ildizlari (Qoratepa, Fayoztepa, 
Dalvarzintepa) va hozirgi zamon
•
Miloddan avvalgi 1–asrda Termizda buddaviylik ustuvor mavqega ega bo‘ldi. Bunda
shahar zadagonlarining buddaviylikni qabul qilishi va ibodatxonalar qurilishiga
homiylik qilishlari muhim ahamiyat kasb etgan. Qoratepa va Fayoztepa ibodatxonalari
eng katta sajdagohlardan hisoblangan. Ularda Buddaning loydan yasalgan katta haykali
va stupalar bo‘lgan. Ibodatxonalar odatda yer osti va yer usti qismlaridan iborat
bo‘lgan. Bu yerda alohida stupalar ham mavjud bo‘lib, ular oq marmardan mahorat
bilan ishlangan Budda haykalchalari bilan bezatilgan “Zo‘rmala” stupasi mahobati
bilan ajralib turgan. Stupalar bir necha balandlikda to‘rtburchak shaklda bunyod
etilgan. Stupa usti gumbazsimon qilib ishlanib, unga yog‘och yoki toshdan yasalgan
langar o‘rnatilgan. Bu langarlarda toshdan yasalgan bir necha soyabon bo‘lib, 
buddaviylar uni “chatra” deb atashgan. “Chatra” muqaddas daraxt timsolidir.

---

•
Fayoztepa “vixara” (sanskritcha – kulba, boshpana, buddaviy rohiblarning
yomg‘ir mavsumi vaqtida yashaydigan kulba, hovli va bog‘dan iborat bo‘lgan
joyi) uslubidagi ibodatxona bo‘lib, uning markazida diniy marosimlar
o‘tkazilgan. Ibodatxona bilan yonma–yon joylashgan stupadan oltin suvi
yurgizilgan, sopol va marmardan yasalgan haykallar topilgan. Bu yerdan
marmartoshdan nafis ishlov berib yasalgan muqaddas “Boddxa” daraxti
ostida o‘tirgan Budda va uning ikki tomonida turgan ikki rohib haykali ham 
topilgan.
•
Qoratepa xarobasidan shimoliy Baqtriyadagi eng katta va mahobatli stupa 
topilganini alohida qayd etish lozim. Bizgacha stupaning asosi hamda
zinapoyaning ikki tomonida joylashgan kichik stupalar, o‘sha davrga tegishli
yozuv namunalari saqlanib qolgan.

---