Texnologiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi

Xodimlarning ehtiyojlari haqida bilib oling 

---

Siz etakchilik turlarini haqiqiy vaziyatlarga moslashtirishingiz mumkin, lekin hech 
qachon xodimlaringizning ehtiyojlarini e'tiborsiz qoldirmang. Agar rahbar o'z 
ehtiyojlariga mos kelmaydigan etakchilik uslubiga ega bo'lsa, xodim o'z 
missiyasiga sodiq qololmaydi. Siz so'rovlar va kabi vositalardan foydalanishingiz 
mumkin So'rov xodimlarning fikr-mulohazalarini olish yoki tashkil qilish uchun 
a shahar hokimiyati yig'ilishi.
O'zgartirishga tayyor 
Har qanday rahbarning asosiy elementlaridan biri. Qanchalik urinmasin va qancha 
maqsadlarga erishsang ham, u mukammal emas. Shuning uchun, siz nima 
qilayotganingizni aniq bilishingiz, tinglashingiz va kerak bo'lganda tuzatishga 
tayyor bo'lishingiz kerak.
 
 

---

1.2 Liderlik tushunchasi mazmuni va uning korxona faoliyatidagi ahamiyati 
 
 
Liderlik masalasi qadimdan odamlami qiziqtirib kelgan. Biroq, liderlikni 
maqsadli, muntazam va keng o’rganish F.Teylor zamonidan boshlangan. Juda ko’p 
tadqiqotlar o’kazilgan, lekin shunga qaramay liderlik nima va uni qanday o’rganish 
kerak degan tushuchaning to’liq ta’rif mavjud emas. 
Rivojlanayotgan, muvaffaqiyatga erishayotgan korxonalar boshqa korxona 
(tashkilot, muassasa)lardan asosan samarali va dinamik boshqaruvi bilan farqlanadi. 
Boshqaruv deganda - bir individ (boshqaruvchi) yoki (boshqaruv tizimi) ko’z 
o’ngimizda gavdalanadi. “Boshqaruv” va “boshqaruv tizimi” so’zlariga sinonim 
bo’lib “lider” va “liderlik” hisoblanadi. Liderlik tabiatini faqat uni boshqaruv bilan 
qiyoslaganda anglashimiz mumkin. Muassasa menejeri va muassasa lideri bu bir xil 
narsa emas. Menejer o’z qo’l ostidigilarni o’z lavozimi, qonuniy imkoniyatlari orqali 
aloqa qiladi, ishga jalb etadi. Liderlik esa muassasadagi ishchilar bilan o’zaro sotsial 
munosabatlarga asoslangan spesifik boshqaruv uslubi hisoblanadi. Ushbu jarayon 
qiyinroq hisoblanib ishtirokchilardan ko’proq o’zaro ruhiy bog’liqlikni talab qiladi. 
Xususiy boshqaruvdan farqli o’laroq lider muassada shogirdlarga ega bo’ladi, 
menejer esa qo’l ostidagi ishchilarga. Bu yerda boshqaruvchi - ishchi munosabati, 
lider - shogird munosabati bilan o’rin almashadi. 
«Lider» so’zi ingliz tilida u: 1) sardor, boshqaruvchi 2) kema, guruh 

---

yetaklovchi, karvon 3) musobaqada ilgaridagi sportsmen yoki sport komandasi 4) 
motosikl yoki velosiped oldi o’rindig’ida o’tirib ketuvchi, yetakchi kabi ko’p 
ma’nolarni anglatadi. 
Liderlik (ang. leader) - bu boshqaruvchi va izdoshlar o’rtasidagi boshqaruv 
munosabatlari bo’lib, bunda maqsadlar bir tomonga yo’naltirilgan bo’ladi . 
Liderlik formal va noformal turlarga ajraladi. U o’z ishchilariga mansabidan 
foydalangan holda buyruq bersa, ularni boshqarsa bu formal liderik deyiladi, o’z 
mahorati va boshqa resurslar yordamida boshqarilsa bu noformal liderlik deyiladi. 
Ma’lumki ideal lider o’zida ikki xislatni mujassamlashtira olishi lozim: 
shaxsiylik va tashkilotchilik layoqati. 
Butun guruh oldida vujudga kelgan umumiy muammo yoki masalani insonlar 
bitta lider atrofiga kelib hal qilishni loyiq deb biladilar. Tadbirkorlikda liderlik 
xislati alohida o’rin tutadi va ishni muvaffaqiyatli olib borish uchun unga ega 
bo’lishi lozim. Bu boshqaruv kuchini yagona shaxsga tegishli bo’lishini va korxona 
ishonchli qo’llarda bo’lishini ta’minlaydi. Ammo ushbu xislatning butun tashkilot 
boshqariliayotgan davrda zaifjoylari namoyon ham bo’ladi: 
-butun tashkilotdagi o’zgarishlar va qarorlar bitta shaxs tomonidan amalga 
oshiriladi; 
-muvaffaqiyatga erishgandan so’ng ham lider o’z bosimini yoki pozitsiyasini 
yanda kuchaytirib, o’z mavqeini yanada ko’tarishga urunadi, garchi ushbu hol 
barchaga ham yoqavermasada, liderning to’satdan ketishi ish jarayoniga tez salbiy 
tasir ko’rsatadi va ishlab chiqarish tuslarini sezilarli darajada susayadi. 
Umuman, ishchilar tomonidan faqatgina liderning tan olinishi, har bir ishchiga 
bo’lgan munosabati, ish jarayonida ko’rsatgan jonbozligi, faoliyatga bo’lgan 
professional yondashuvidan so’ng lider sifatida namoyon bo’ladi. 
Liderni quyidagi samarali xarakterlari ajralib turadi: 
-
ish faoliyatini umumiy qilib aytganda o’zgacha olib borishi; 
-
kommunikativlik; 
-
ishchilarning ishonchi; 
-qaror qabul qilishdagi egiluvchanligi; 

---

Aytishimiz mumkinki lider har bir muassasada, korxonada, guruhlarda mutloq 
domenant shaxs hisoblanadi. 

---