Tezislər / Theses

THE 3
rd
 INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCES OF STUDENTS AND YOUNG RESEARCHERS 
dedicated to the 99
th
anniversary of the National Leader of Azerbaijan Heydar Aliyev
238
təkcə tərtibatçıların deyil, eyni proqramın müxtəlif versiyalarının da bir-biri ilə 
rəqabət aparması tendensiyası müşahidə olunur.[5] 
Təşkilatların rəhbərləri çox vaxt qeyri-müəyyənlik və risk şəraitində 
qərarlar qəbul etməli olurlar ki, bu da onları maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin 
müxtəlif aspektlərini daim nəzarətdə saxlamağa məcbur edir. Bacarıqla iş-
lənmiş və sistemləşdirilmiş informasiya müəyyən dərəcədə istehsalın səmə-
rəli idarə olunmasının təminatıdır. Əksinə, etibarlı məlumatların olmaması 
yanlış idarəetmə qərarına və nəticədə ciddi itkilərə səbəb ola bilər.[3] 
İdarəetmə fəaliyyətində informasiya texnologiyaları sahəsində müasir 
nailiyyətlərdən istifadə idarə olunan proseslər haqqında məlumatların 
vaxtında və dolğunluğunu təmin edir, daha dərindən təhlil, modelləşdirmə və 
proqnozlaşdırma imkanı verir. 
Mühasibat uçotu və maliyyə sahəsinə tətbiq edilən texnoloji yeniliklər 
mürəkkəb mühasibat uçotu əməliyyatlarının səmərəliliyini, etibarlılığını və 
dəqiqliyini əhəmiyyətli dərəcədə artırıb.
İnformasiya texnologiyalarının yaranması əksər sahələrdəki əməliyyat-
ların avtomatlaşdırılmasına gətirib çıxarıb ki, bunun da nəticəsində işsizliyin 
artması ilə bağlı narahatlıqlar yaranır. Son tədqiqatlar göstərir ki, mühasibat 
uçotu sahəsi kritik funksiyaları təkmilləşdirmək üçün avtomatlaşdırmanın 
tətbiq ediləcəyi bir çox sənaye sahələri arasında olacaq. 
Məhz ənənəvi mühasibat uçotu prosedurlarında təhlükəsizliyin lazımi 
qaydada təmin edilə bilməməsi uçot əməliyyatlarının avtomatlaşdırılmasına 
zəmin yaratdı. Məxfi məlumatın itirilməsi və ya oğurlanması işgüzar nüfuzunu 
risk altına qoyur. Qabaqcıl uçot funksiyalarının avtomatlaşdırılması təhlükə-
sizliyi təmin edən təhlükəsizlik komponentləri ilə şifrələnir; beləliklə kiberhü-
cumlara məruz qalma ehtimalı azalır[4]. 
İnsanların səhv etmək ehtimalı artdıqca, ənənəvi mühasibat uçotu üsul-
larını tətbiq edən təşkilatlar üçün ciddi problemlər yaranır. Avtomatlaşdırma 
proseslərinə mühasibat uçotunun daxil edilməsi, emalı və çıxışının hesab-
lanmasını dəqiq standartlaşdırıla bilən süni intellekt robotlarını tətbiq etməklə 
texnogen səhvlərin ehtimalını azaldır[2]. Bu prosesləri sistemləşdirmək üçün 
proqram təminatından istifadə mühasiblərə hesabları yeniləməyə, məlumat-
ların daxil edilməsini asanlaşdırmağa və mürəkkəb riyazi analizləri sürətlən-
dirməyə kömək edir. Nəticədə müvafiq şöbə təşkilati uçot prinsiplərinə uyğun 
olaraq maliyyə hesabatlarını balanslaşdıra bilir. 
Mühasibat uçotunun və hesabatın avtomatlaşdırılmasının gətirdiyi əsas 
üstünlüklərin təhlili onları dörd əsas qrupda birləşdirməyə imkan verir: 
1. İnformasiyanın keyfiyyətinin yüksəldilməsi. İnformasiya texnologiyaları-
nın inkişafı xeyli dərəcədə “insan amilinin” təsirini azaltmağa, mühasibat 
uçotu və hesabatda arifmetik səhvlərin sayını azaltmağa, vahid informa-
siya bazasının yaradılması sayəsində hesablamaların keyfiyyətini yaxşı-
laşdırmağa imkan verir. 

---