Tili, adabiyoti va folklori instituti, alisher navoiy nomidagi davlat adabiyot muzeyi, urganch davlat universiteti

4 5 
Yuzlaring oq, / oydan-da oppoq,/ = 9 a 
Dunyodagi / oqlardan oqroq./ = 9 a 
Netar yuzing /men tomon bursang,/ = 9 b 
Men qizillik /bo’lib yugursam
 
/ 
[1, 106]
.
 
= 9 b 
She’rning har bir misrasi 
9
bo’g’indan iborat. Turoqlanish tartibi 
4+5=9
. 
Sodda vaznda.
Nomlanishi: 
4+5 turoqli vaznda yozilgan 9 turkumli to’rtlik
. 
To’rtlikdagi birinchi va ikkinchi misralar o’zaro, uchinchi va to’rtinchi misralar 
o’zaro qofiyalashgan. Qofiyadosh so’zlar: 
oppoq – oqroq, bursang – yugursam
. 
She’rning qofiyalanish tartibi:
a-a-b-b.
Mumtoz adabiyotimizda masnaviy janriga mansub asarlarlarning dastlabki 
to’rt qatorining qofiyalanish shakli shunday. Shuningdek, ayrim qit’alar shu 
shaklda qofiyalangan. Biroq bu to’rtlikni masnaviy ham, qit’a ham deb bo’lmaydi. 
Chunki birinchidan, masnaviy ham, qit’a ham aruz she’riy tizimida yozilgan, 
ikkinchidan, masnaviy hajman katta bo’ladi. “
Masnaviy – arabcha so’z bo’lib, 
ikkilik degan ma’noni bildiradi. She’riy terminologiyada esa, har ikki misrasi 
alohida-alohida qofiyalanib boradigan (bandi ikki misradan tuziladigan) she’rlar 
masnaviy – ikkilik deyiladi... [8, 125].
Zamonaviy she’riyatda barmoq she’riy 
tizimida masnaviy uslubida yozilayotgan asarlar ham hajman katta. “
O’zbek sovet 

---

523 
poeziyasida ham masnaviy shaklida yozilgan manzumalar ko’p. Masalan, shoir 
Hamid Olimjon “O’zbekiston” she’rini masnaviy she’riy shaklida yozgan: 
Vodiylarni yayov kezganda, 
Bir ajib his bor edi menda... 
Chappar urib gullagan bog’in, 
O’par edim Vatan tuprog’in. 
Odamlardan tinglab hikoya, 
O’sar edi shoirda g’oya...” [10, 105]. 
To’rtlikda ma’shuqaning yuzi o’ta darajada oq ekanligi, oshiqning o’sha 
go’zal yuzidagi qizillik bo’lishni xohlayotganligi o’z ifodasini topgan. SHu bilan 
birga, tagma’no orqali ma’shuqaning oshiqqa ko’zi tushganida uyalishi, yorning 
hayoli, iboli ekanligi tasvirga tortilmoqda.