Tili, adabiyoti va folklori instituti, alisher navoiy nomidagi davlat adabiyot muzeyi, urganch davlat universiteti
Yüklə 7,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
muqobila
(ya’ni baytlardagi bir-biriga zid tushunchali so‘zlarni keltirish orqali muayyan g‘oya, fikrni ta’sirchan ifodalash) san’atidan foydalanish mahorati “Azizi haq hasadi dushman ila o‘lmaz xor, 143 Hasud hiylasi iqbolin aylamaz idbor” (1,330) satrlarida “azizi haq” va “hasadi dushman”, “iqbol” va “idbor” qarshilantirishlari vositasidagi namoyish yotadi. Zero, Olloh, nazari tushgan kimsani hasad xor etolmasligi, har qanday hiyla uning ishini barbod etolmasligi haqidagi falsafiy fikrda ko‘rinish beradi. Kam so‘zlashning ahamiyati “cho‘q” va “oz” so‘zlari zidligi vositasidagi “Gar cho‘q istarsan, Fuzuliy, izzating oz et so‘zi - Kim, cho‘q o‘lmoqdan qolibdur cho‘q azizi xor so‘z” (1,146) misralarida ifodasini topadi. Ushbu tasvir uslubining Oybekka ijodiy ta’siri oydinli yo‘l va quruq cho‘l birikmalarining qarshilantirish vositasidagi “Sen eson bo‘l, sen omon bo‘l, Seni kutsin oydinli yo‘l. Bahori yo‘q, lolasi yo‘q, YUragimdir bir quruq cho‘l” (1,76) satrlarida - ulkan mehr va cheksiz iztirob ifodalarida aks etadi. Oshiqning mahbubasiga bo‘lgan muhabbati bor, yo‘q so‘zlari zidligi asosidagi “Dardim bor, gulim bor, qo‘shiqlarim bor, Sen yo‘qsen! Nahotki bu mangu armon?!» (2,117) tarzda siqiq ifodasini topgan. Farg‘onalik jangchi Teshaboy Odilov qiyofasi “ qaymog‘i – g‘azab chaqmog‘i ” so‘zlari zidligiga asoslangan “Yigitlarning udir qaymog‘i, Yovni o‘rgan g‘azab chaqmog‘i” (2,138) ifodasida zuhur topsa, raisaning beorom hayot tarzi “ loyqa suv ” va “sevgi ertagi” birikmalarini qarshilantirish asosidagi “Ishda oromidi qultum loyqa suv, Kiprik yumganida - sevgi ertagi...” (2,200) misralarida aks etgandir. Ushbu satrlarda “sevgi ertagi”dagi tuyg‘ular sofligi “qultum suv”dagi loyqalikka zidlantirilishi orqali bir maromdagi turmush tarzini izdan chiqargan urushga, bu davr murakkabliklariga, kishilar o‘y-kechinmalaridagi notinchliklarga ishora qilinadi. Yüklə 7,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|