Toshkent – 2003
Yüklə 3,49 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Xususiy kapital to’g’risida hisobot
- Test savollari
- Konsolidallashgan moliyaviy hisobotlarni tuzishni asosiy maqsadi
- O’z o’zini tekshirish uchun savollar
- Adabiyotlar ro’yxati
Chet el valyutasidagi pul mablag’larining harakati to’g’risidagi ma’lumot
Rahbar Bosh buxgalter 010 — satrda hisobot davrida sotilgan mahslot (tovar, ish va xizmatlari uchun schyotiga va kassasiga tushgan pul mablaglari aks etgiradi. 020 - satrda olingan material, tovar, ishlar va xizmatlar uchun mol yuboruvchilariga to’langan pul mablag’lari (sotib olingan uzoq muddatli aktivlar uchun tulanadigan tashqari) aks ettiriladi. 030 - satrda pul mablag’larining maqsadlar uchun sarflanishi ko’rsatiladi: xodimlarga to’langan mehnat haqi, mukofotlar, pensiya fondiga, bandlik fondiga, shaxsiy sug’urta fondiga to’lanmalar; byudjetga daromad solig’i to’lash, kasaba uyushmalariga to’lanmalar; aliment to’lovlari, turar joy fondiga to’lovlar; xodimlarga berilgan bank kreditlari bo’yicha to’lovlar va uning o’xshagan mablag’lari aks ettiriladi. 040 - satrda royalti, turli xil to’lovlar, komission yig’imlar va boshqa operatsion faoliyatdan olingan va to’langan pul mablaglari aks ettiriladi. 050 - satrda qo’shuv, oluv alomatlarini inobatga olgan holda 010, 020, 030, 040 satrlarining yig’indisi aks ettriladi. 060 - satrda sotilgan va sotib olingan asosiy vositalar uchun kelib tushgan «kirim» va sarflangan «chiqim» pul mablag’lari aks ettiriladi. 070 - satrda sotilgan va sotib olingan nomoddiy aktivlar uchun kelib tushgan «kirim» va sarflangan «chiqim» pul mablag’lari aks ettiriladi. 080 - satrda sotib olingan «chiqim» va sotilgan «kirim» qimmatli qogozlar va investitsiyalarning boshqa instrumentlaridan kelib tushgan «kirim» va sarflangan «chiqim» pul mablag’lari aks ettiriladi. 090 - satrda boshqa investitsion faoliyatdan olingan «kirim» va tulangan «chiqim» pul mablag’lari aks ettiriladi. 100 - satrda 060, 070, 080, 090 satrlarning plyus bilan belgilangan yig’indisi «kirim», minus bilan belgilangan yig’indisi «chiqim» xonalarida aks ettiriladi. 110 - satrning «kirim» xonasida olingan foizlar summasi, «chiqim» xonasida to’langan foizlar summasi aks ettiriladi. 120 - satrning «kirim» xonasida olingan dividentlar summasi, «chiqim» xonasida to’langan dividentlar summasi aks etgiriladi. 130 - satr bo’yicha sotilgan aktsiyalar bo’yicha aktsiyanerlardan tushgan pul mablag’lari aks ettiriladi. 140 - satrda keyinchalik tarqatish yoki beor qilish uchun sotib olingan o’z aktsiyalari bo’yicha to’langan pul mablag’lari aks ettiriladi. 150 - satrda hisobot davrida olingan «kirim» va to’langan «chiqim» kreditlar va qarzlar summasi aks ettiradi. 160 - satrning chiqim xonasida ijaraga beruvchi (lizinga beruvchi)ga to’langan, «kirim» xonasida ijaraga oluvchi (lizinga oluvchi) tushgan pul mablag’lari aks ettiriladi. 170 - satrda boshqa moliyaviy faoliyatdan olingan «kirim» va to’langan «chiqim» pul mablag’lari aks ettiriladi. 180 - satrda 110, 120, 130, 140, 150, 160, 170 satrlarning plyus bilan begilangan yig’indisi «kirim», minus bilan belgilangan yig’indisi «chiqim» xonalarida aks ettiriladi. 190 - satrda tulangan daromad (foyda) solig’i summasi aks ettiriladi. 200 - satrda daromad (foyda) soligidan tashqari soliqlar, poshlinalar va ularga tenglashtirilgan yig’im va ajratmalar summasi aks ettiriladi. 210 - satrda 190 va 200 - satrlarning summasi aks ettiriladi. 220 - satrda 050, 100, 180, 210 - satrlarning plyus bilan belgilangan yig’indisi «kirim», minus bilan belgilangan yig’inisi «chiqim» xonalarida aks etgiriladi. 230 - satrda korxona balansining 320 - satrini 3 - xonasida ko’rsatilgan pul mablag’larini hisobga oladigan schyotlarda (5000, 5100, 5200, 5500, 5600, 5700)gi qoldiqlari summasi aks ettiriladi. Chet el valyutasidagi pul mablag’larining harakati to’g’risidagi ma’lumotda shunday mablag’larning hisobot davridagi harakati ko’rsatiladi. Xususiy kapital to’g’risida hisobot joriy buxgalteriya ma’lumotlariga asosan tuzilib unda tashqi va ichki foydalanuvchilar uchun muhim ko’rsatkichlar mavjud. quyida bu hisobotning shakli keltiriladi.Xususiy kapital to’g’risida hisobot
Rahbar Bosh buxgalter Xususiy kapital to’g’risidagi hisobot ma’lumotlariga asosan korxonaning bozor faolligi ko’rsatkichlarini tahlil qilish mumkin. Bu ko’rsatkichlar kompaniyaning aktsiyalarini qiymati va daromadliligini ta’riflaydi. AF = Bir aktsiyaga to’g’ri keladigan foyda quyidagicha aniqlanadi: Sof foyda (SSF) – imtiyozli aktsiya bo’yicha dividentlar Muomaladagi oddiy aktsiyalar Bu ko’rsatkich muomaladagi bir oddiy aktsiyaga qancha sof foyda to’g’ri kelishini ko’rsatadi. Bu bozor iqtisodiyoti sharoitida eng zaruriy ko’rsatkichlardan biri bo’lib hisoblanadi. Aktsiyaning bozor bahosi bilan bir aktsiyaga to’g’ri keladigan foydananing munosabatlari (BF) quyidagicha aniqlanadi. BF = Bir aktsiyaning bozor qiymati AF Bu ko’rsatkich kompaniyaning bir so’m sof foydasiga aktsionerlar necha so’m to’lashga roziligini bildiradi. Masalan, «A» kompaniyasida bu ko’rsatkich 10 bo’lib, «B» kompaniyasida 8 bo’lsa, investorlar «A» kompaniyasining investitsiya sifatini afvzalroq baholaydi. Bu ko’rsatkich boshqa kompaniyalarning bir aktsiyaga to’g’ri keladigan foyda dinamikasi bo’yicha baholanadi. Bir aktsiyaning balans qiymati quyidagicha aniqlanadi: ABYo = Aktsioner kapitalining qiymati – imtiyozli aktsiyalar Muomaladagi oddiy aktsiyalar Bir aktsiyaning balans qiymati buxgalteriya hisobi va hisoboti ma’lumotlariga binoan bir oddiy aktsiyaga to’g’ri keladigan korxonaning sof aktivlari qiymatini ko’rsatadi. Bir aktsiyaning bozor qiymati bilan balans qiymatining nisbati uning bozor qiymati qancha ekanligini ko’rsatadi va u quyidagicha aniqlanadi: Bir aktsiyaning bozor qiymati bilan balans qiymatini nisbati Bir aktsiyaning bozor qiymati = Bir aktsiyaning balans qiymati Dividend daromad yoki dividend normasi quyidagicha aniqlanadi: Divident daromad (haqiqiy foyda normasi Bir aktsiyaning dividenti = Bir aktsiyaning bozor qiymati Aktsiyaning daromadliligi (Ad) muhim ahamiyatga ega bo’lib, u quyidagicha aniqlanadi: Ap Д (C * C ); bu erda: D - aktsiyaga egalik qilish davrida S - olinadigan dividend summasi S* - sotish narxi, S - sotib olish narxi To’lanadigan dividendlar ulushi quyidagicha aniqlanadi: T.d.u = Bir aktsiyaga to’g’ri keladigan dividend =0-90% Bir aktsiyaga to’g’ri keladigan sof foyda Bu ko’rsatkich tahlilining xususiyati shundan iboratki, uning «yaxshi» va «yomon» darajasi bo’lmaydi. Lekin buning umumiy ko’rsatkichi 1 dan oshmasligi kerak. Bu demak kompaniya dividend to’lash uchun etarli darajada foyda olganligini ko’rsatadi. Agar bu ko’rsatkich 1 dan oshib ketsa, kompaniya moliyaviy imkoniyatidan oqilona foydalanmaganligini yoki rezerv kapitalidan qarz olganligini ko’rsatadi. Dividendlar xususiy kapitalni kamaytiradi, chunki ular kompaniya tasarufiga qolgan sof foydadan to’lanadi. Test savollari:Hisobotni qanday ta’riflaysiz? Hujjatlar majmui. Muomalalarni daftarlarda aks ettirish. B. Xo’jalik yurituvchi sub’ektning pul mablag’lari to’g’risidaga axborot. G. Xo’jalik yurituvchi sub’ektning o’tgan vaqt ichidagi ishlari natijalari to’g’risidagi ma’lumotlar majmui. Konsolidallashgan moliyaviy hisobotlarni tuzishni asosiy maqsadi:Ona kompaniya faoliyatini aks ettirish; Sho’’ba kompaniya faoliyatini aks ettirish; B. Ona va sho’’ba kompaniya faoliyatini yagona xo’jalik tashkilotidek ko’rsatish; O’z o’zini tekshirish uchun savollar:Korxonaning mutloq to’lov qobiliyati qanday aniqlanadi? Korxonaning sof aylanma mablag’lari yoki kapital qanday topiladi? Mulk koeffitsienta qanday topiladi? Korxonaning moliyaviy qaramlik koeffitsienti qanday topiladi? Pul oqimi to’g’risidagi hisobotning tashqi foydalanuvchilar uchun qanday ahadmiyati bor? Pul oqimi to’g’risidagi hisobotning qanday bo’limlari bor? Xususiy kapital to’g’risidagi hisobotda qanday ko’rsatkichlar keltirilgan? Bir aktsiyaga to’g’ri keladigan foyda qanday topiladi? Moliyaviy hisobot majburiy tartibda kimlarga topshiriladi? Moliyaviy hisobot tarkibiga qanday hisobotlar kiradi? Moliyaviy hisobotlarda qanday axborotlar to’liq aks ettirilishi kerak? Balansning yangi shakli qanday qadror bilan qachon tasdiqlandi? Adabiyotlar ro’yxati:Buxgalteriya hisobi to’g’risida Qonun. 30 avgust 1996 y. 8-BHMS. Konsolidallashgan moliyaviy hisobotlar va sho’’ba xo’jaliklariga qo’yilgan investitsiyalar hisobi. O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining Moliyaviy hisobot shakllari va ularni to’ldirish qoidalari to’g’risidagi 2002 yil 7 -fevraldagi 31 - sonli qarori. O’zbekiston Respublikasi fqarolar kodeksi. 1-BXMS. Hisob siyosati va moliyaviy hisobot. 15-BHMS Balans. A.Sotvoldiev, Yu.Itkin. Zamonaviy buxgalteriya hisobi. I,II - tom. Toshkent 2002 Yüklə 3,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|