Toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov loyiha boshqaruvi

Oʻz-oʻzini nazorat qilish uchun savollar 
1. Loyiha sifatini boshqarishning zamonaviy yondashuvlari qanday? 
2. Loyiha sifatini boshqarishning asosiy bosqichlarini sanab oʻting. 
3. Loyihaning sifatiga erishish uchun asosiy xarajatlar tasnifini sanab oʻting. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

95 
X BOB. LOYIHA XARAJATLARINI BOSHQARISH 
10.1. Loyiha resurslari va xarajat 
Xarajat loyihani boshqarishning asosiy kategoriyasi boʻlib, bunday loyihani 
baholash mezonlari raqobatbardoshlik va hayotiylikka ta’sir qiladi. Xarajatlar 
koʻpincha loyiha resurslari qiymatlari va ishning sarf-xarajatlariga toʻgʻri keladi.
Shuning loyiha resurslari toifasini oʻrganmasdan, xarajatlar kategoriyasini koʻrib 
chiqish mumkin emas. 
Rus tilidagi "resurs" soʻzi ikki ma’noga ega: 
1. Zaxiralar, har qanday manbalar;
2. Zarur boʻlgan holda murojaat qilish vositasi.
Ushanda loyiha resurslari loyihani amalga oshirish uchun zarur boʻlgan 
mablagʻlar majmuasi boʻlib, uni amalga oshirishni tartibga solishga sezilarli ta’sir 
koʻrsatadi. Shu nuqtai nazardan, loyiha resurslari loyiha mahsulotini yaratishda 
ishtirok etadigan turli xil ob’yektlarni oʻz ichiga oladi. Resurslarga mehnat, moliyaviy 
va moddiy-texnik resurslar, makon va vaqtinchalik resurslar (muddat, muddatlar va 
cheklovlar), axborot, intellektual, texnologik, kommunikatsiya, majburiy va hayotiy 
resurslar va shu kabilar kiradi. Sanab oʻtilgan barcha resurs elementlari bir-biri bilan 
bogʻliq. Shuning uchun resurslarni boshqarish rejalashtirilayotgan koʻrsatkichlar bilan 
loyiha natijalarini ishlab chiqarish uchun maqbul foydalanishni rejalashtirish va 
ta’minlashdan iborat. Shuni nazarda tutish kerakki, har qanday ob’yekt, element, 
mexanizm, mulk faqatgina maqsad belgilanganida va unga erishish uchun faoliyat 
boshlanganda resursga aylanadi. Resurs yangilanmoqda, ya’ni manba elementlarini 
potensial holatdan (haqiqiy faol emas) haqiqiy holatga (favqulodda foydalanish uchun 
tayyor) oʻtkazish uchun qasddan qilingan harakatlar jarayoni. Loyihani amalga 
oshirish bilan bir qatorda, resurslar loyihaning yakuniy va oraliq natijalariga ta’sir 
etishiga qarab, ulardan foydalanishning oʻzgaruvchanligini nazarda tutib, taktik va 
strategik ta’sirni olish va resurslarni manipulyatsiya qilish uchun loyiha faoliyatiga 
adekvat qoʻshilish asosida resurslarni birlashtirishni nazarda tutadi. 

---

96 
Har bir hozirgi vaqtda loyiha resurslari cheklangan. Shu sababli, xarajatlarning 
nisbatlarini kamaytirishni nazarda tutadigan resurslarni tejash, agar mumkin boʻlsa va 
iqtisodiy jihatdan mumkin boʻlsa, amalga oshirilgan ishlarning birligiga qarab, 
resurslarni boshqarish asosida ob’yektiv jarayon sifatida qaraladi.Resurslar 
menejmenti loyihalar yetarli darajada sifatli, oʻz vaqtida yetarli miqdorda boʻlishini 
ta’minlaydi va materiallar, mehnat resurslaridan aloqa tarmoqlariga kerakli barcha 
narsalar bilan ta’minlanadi. Shuning uchun resurslarni boshqarishning asosiy vazifasi 
ularning optimal rejalashtirishidir. Biroq, loyihada ishlatiladigan resurslarning miqdori 
doimo kamligini tushunishingiz kerak.