Toshkent arxitektura qurilish instituti

Loyihalash – qurish uslubi
(
Design Build
) va «
Uy 
k
alitini egasiga 
topshirish bilan qurish
(
Turnkey
). Ushbu qurilishni tashkil qilish uslubi qurilish 
amaliyotida oldindan foydalanib kelinsa ham biroq faqat so‘nggi vaqtlarda o‘z 
nomiga ega bo‘lib tarkibiga loyihalash ishlari kiritilgan bosh pudratchilik 
uslubidir.
Mulk egasi asosiy qurilish firmasini ishga yollaydi, bunda ushbu firma 
loyihalash va qurilish ishlarini bajarish uchun javobgarlikni zimmasiga oladi va 
o‘z navbatida loyiha hujjatlari(texnik iqtisodiy asoslash)ni tayyorlash uchun 
mutaxassislarga ega tashkilotlarni ishga jalb qilib, ishchilarni yollaydi va 
materiallarni sotib oladi. Biroq, ob’yektlarning murakkablashishi va ular soni 
ortishi bilan bog‘liq, firma loyihalarning texnologiyalari bo‘yicha ma’lum 
aniqlikda yoki yaqin tavsifu ixtisoslashish imkoniyatiga ega bo‘lib va istiqbolda 
muntazam o‘zgarib borishi, loyihalash – qurish tashkilotlari (LQT) shakliga 
aylantirilishi mumkin. Loyihalash – qurish tashkilotlari (LQT) faqat qayta qurish 
davrida (1985–1991) tashkil etila boshlagan bo‘lib, ular asosan saralangan 
(
elita
) turar – joylar qurilishi sohasida faoliyat olib boradilar. Ammo, ularning 
rivojlanish va foydalanilishi AQShdagi qurilish amaliyotida ushbu uslubdan 
foydalanishdan sezilarli farq qiladi.
Bu uslubdan industrial qurilishda keng foydalaniladi: jumladan, elektr 
stransiyalari, neftni qayta ishlash zavodlari, dengiz bandargohlari va shu kabi 
qurishda qo‘llaniladi.
Loyihalash – qurish uslubining 
o‘ziga xosligi
 
quyidagicha tavsiflanishi 
mumkin: 

Mulk egasi loyihalash va qurilish ishlarini bajarish uchun bitta firma 
bilan shartnoma tuzadi; 

---

114 

Loyihalash–qurish firmasi loyiha xujjatlarini ishlab chiqish va 
qurilishni amalga oshirish uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga oladi; 

Yakuniy natijaga erishishdan manfaatdor bo‘lgan yagona jamoani 
shakllantirish konseptsiyasiga amal qilinadi; 

Loyihani amalga oshirish davri va qiymati qisqartirilishi imkoniyatlari 
kengayadi. 
Uslubning afzalliklari
. Qurilishni ushbu turda tashkil qilishning an’anaviy 
uslublardan afzalligi–Loyihaning asosiy ikki ishtirokchisi (loyihalovchi va bosh 
pudratchi)ning o‘rniga bitta jamoa ish olib borish hisoblanadi. Ayniqsa firma 
ma’lum bir turdagi inshoot va majmualarni qurishga ixtisoslashgan bo‘lsa bu hol 
ko‘zga yaqqol tashlanadi. Uslubning bu afzal jihati quyidagi hollarda o‘z 
ifodasini topadi: