Toshkent davlat agrar umversiteti qalandarov muxitdin maxmudovich

128

---

0 ‘tkir bargli zarang va zarang turlari
(Acyer platanoides L)
Bargi to‘kiladigan, balandligi 30 m gacha yetadigan manza­
rali daraxt. Tanasi silindrsimon, shox-shabbasi keng doira shak- 
lida. Barglari qarama-qarshi joylashgan, panjasimon, uzunligi 6- 
18 sm. Tez o‘suvchi tur (ayniqsa, birinchi 10 yilda) tuproqning 
unumdorligi va namligiga talabchan. Shahar sharoitiga (tutun, 
gaz) yaxshi moslashgan. Urug‘dan va bachki novdalari bilan 
ko‘payadi. Zaxarkunandalar bilan deyarli zararlanmaydi. Ushbu 
daraxt kattaligi, shox-shabbasinng chiroyliligi, tekis ustunsimon 
tanasi, barglarining juda ham chiroyli ekanligidan ajoyib 
manzarali ko‘rinish namoyon etadi. Yozda to‘q yashil, kuzda 
lo'q sariq tusli bo‘ladi. Ushbu daraxt ko‘chatlarini ko‘chalar va 
bog‘lar atrofiga ekib borilsa, go‘zal landshaftga ega bo‘ladi. 
Shuningdek, zarangning chinorsimon va kumushsimon bargli 
turlari ham mavjud. Chinorsimon zarang may oyida gullaydi, 
soyaga chidamli bo‘lib, shaharlami ко‘ka]amzor 1 ashtirishda 
keng foydalaniladi.
Kumushsimon bargli zarang ham o‘ta manzarali daraxt 
bo‘lib, barglarining yuqori qismi och yashil, pastki qismi 
kumushsimon oq tusli. Gullari yashil rangli, bir yoki ikki to‘pli. 
Toshkent shahrining ko‘pgina hududlarida, jumladan, Amir 
Temur xiyobonida, Shimoliy vokzal binosi ro'parasida, 
Mustaqillik maydonida, Xotira maydoni atrofida ekilgan.
129

---

11.4-rasm. Manzarali zarang daraxtidan ko‘kalamzorlashtirishda
foydalanish.
Virgin archasi (Iunipyerus virginiana L)
Balandligi vatanida 30 m gacha, bizning sharoitimizda 12- 
15m gacha yetadigan, doim yashil, manzarali, nina bargli daraxt. 
0 ‘sishining birinchi yillarida, nisbatan, sekin o‘sadi, keyinroq 
esa o‘sishi tezlashadi. Issiqqa, qurg‘oqchilikka va soyaga chi­
damli tur. Tuproqqa kam talabchan: quruq, kam unumdor tup­
roqlarda, qumlarda, ohakli tuproqlarda va kuchsiz sho‘rlangan 
tuproqlarda ham o‘sishi mumkin.
Chang va zararli gazlarga, shamolga va qoming yig‘ilib qo- 
lishiga chidamli. Shoxlariga ishlov berib har xil shakllar hosil 
qilish mumkin.

---