Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti d. Yu. Xujamkulov, D. A. Ismailov investitsiya loyihalarini

Mahsulotlarni sertifikatsiyalash
Chet el sertifikat protsedurasi maqsadi ishlab chiqarish va tayyorlash 
korxonalariga mahsulotiga muvofiq ma’lum bir turdagi monogrammali foydalanish 
uchun beriladi. 
Sertifikatlashtirish tartibini Amerika neft instituti (AOI) misolida ko’rib 
chiqamiz. 
AOI kleymasida foydalanishga ruxsat etiladigan litsenziyaga ega bo’lish uchun 
quyidagi talablar bajarilishi shart: 
Ishlab chiqaruvchi litsenziya bo’lmaganda API boshlang’ich ma’lumotini 
so’raydi texnik talablarni qamrovchi litsenziyani olish va API monogrammadan 
foydalanish uchun. 
AOI litsenziyani olishda zaruriy talablarni yetkazib beradi; 
Ishlab chiqaruvchi AOI ga rasmiylashtirilgan hujjat paketini jo’natadi va 
zaruriy to’lovni amalga oshiradi. 
AOI hamkorlari ishlab chiqaruvchi rahbariyat jo’natgan sifat dasturi xaqidagi 
ma’lumotni o’rganadilar va qabul qiladilar yoki rad etadilar. 
AOI inspeksiyaga xayat tayinlaydi. Har bir xayat a’zolari AOI tomonidan 
oldindan attestatsiya qilingan bo’ladi. 
Ishlab chiqaruvchi shaxsan AOI inspeksiya haftasi va xayat a’zolarining 

---

193 
rahbarlarining familiyalari bilan xabarlantiriladi. 
AOI xay’at a’zolari rahbarlariga sifat dasturi bo’yicha tasdiqlangan 
boshqarilmani 
topshiradi. 
Keyinchalik xay’at a’zolarini rahbari korxona 
inspeksiyasining rejasini tuzadi. 
AOI xay’at a’zolari korxona xodimlari bilan grafik bo’yicha kelishilgan yoki 
API xatida belgilan bo’yicha muloqat o’tkazadilar. 
Ishlab chiqaruvchi korxona inspeksiyasining maqsadi: sifat dasturi 
ishlayotganligini, shuningdek, AOI tasdiqlagan sifat dasturiga muvofiqliligini 
oldindan API tekshirishga berganlikni aniqlash hisoblanadi. 
Tekshirish tugagandan so’ng xay’at ishlab chiqaruvchi xodimlar bilan 
o’zining oxirgi uchrashuvini o’tkazadi va ularga sifat tekshirishning hisobot nusxasini 
beradi. 
Xay’at a’zolari AOI ga ijobiy ko’rsatkichlar ishlari o’tkazilganligi haqida 
xabar beradi. 
AOI 
boshqarma 
sifat 
tekshiruv 
hisobotida 
ko’rsatilgan 
ijobiy 
ko’rsatkichlarga baho beradi. 
Agarda AOI ga ishlab chiqaruvchi sifati qoniqtirsa imzo chekadi va u 
monogrammadan foydalanishga 3 yilgacha litsenziya tasdiqlanadi. Litsenziyada AOI 
korxonasiga tegishli sertifikat raqami ko’rsatiladi. Bu raqam monogramma yoniga 
tasdiqlangan buyumlarga bosiladi. 
AOI tomonidan tekshiruv ogohlantirilmagan holda har yili o’tkaziladi, 
litsenziyaning kelishuvga asosan ikkinchi va uchinchi yilida o’tkaziladi. 
AOI qo’shimcha inspeksiya o’tqazishi mumkin, agarda unga oldindan 
litsenziya bo’yicha sifatsiz mahsulotlarni ishlab chiqarayotganligidan xabar berilsa; 
3 yillik muddat tugagach litsenziya o’z kuchini yo’qotadi. 
Sertifikatlashtirishning asosi bo’lib aholini xavfsizligi va atrof muhitning 
saqlanishlari qadimiy yoki chet el standartlari hisoblanadi. 
Tizimdagi qabul qilingan eng asosiy sxemalar Sertifikatlashtirishda quyidagilar 
hisoblanadi:
A) mahsulot turi bo’yicha turli sinash o’tkazish va kelgusida uni 

---

194 
Sertifikatlashtirishgan sifatini nazorati; 
B) oldindan ogohlantirilib tekshirish ishlab chiqarilayotgan mahsulotni yuqori 
sifatliligini va Sertifikatlashtirishgan mahsulotni sifatliligini ta’minlashdan iboratdir. 
Sertifikatlashtirishni o’tkazish va tayyorlash ishlariga quyidagilar kiradi: 
- normativ texnik hujjatlarni Sertifikatlashtiriladigan mahsulotga muvofiq 
tanlash; 
- berilgan mahsulotni sertifikatlashtirish tartibi bo’yicha hujjatni o’rnatilishi, 
shuningdek, uni o’tkazish sxemasi tuziladi; 
- sertifikatlashtiriladigan mahsulotni oldindan ogohlantirilgan holda ishlab 
chiqarishni tekshirish; 
- sertifikatlashtirilayotgan mahsulotni tekshirish yoki sinash; 
- chet el va xalqaro organlarida mahsulot sertifikatlashtirish kelishuvini tuzish; 
- sertifikatlashtirilgan mahsulot sifatini va ishlab chiqarish holatini 
kuchaytirish; 
- sertifikatlashtirish natijasi xaqida ma’lumot; 
Bu barcha ishlarni o’tkazilishi RFning boshqarilayotgan hujjatlariga muvofiq 
o’tkaziladi.