Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. M. Tashxodjayev, M. G. Umarxodjayeva

Takrorlash uchun savollar 
1. Kemeron va Kvinn korporativ madaniyatining tipologiyasi nimani 
anglatadi?
 
2. Hamkorlik madaniyati nima? 
3. Sub-madaniyat turlari qanday? 
4. Morgan tomonidan taklif etilgan usuli qanday mohiyatga ega? 
5. Ustunlik qiluvchi madaniyat nimani anglatadi? 
6. Hamkorlik madaniyatida nima ustunlik qiladi?
7. Zonnenfeld tomonidan korporativ madaniyatni shakllanish tarixi 
haqida nima bilasiz? 
8. Islom madaniyatini rivojlanish tarixi haqida tushuncha bering. 
9. Nechanchi yilda Toshkent Islom madaniyati poytaxti deb e’lon qi-
lindi? 
10. Islom dinida Qurʼoni Karimdan keyingi ikkinchi manba qaysi 
kitob hisoblanadi? 
 
 

---

33 
III BOB. RIVOJLANGAN MAMLAKATLARNING 
KORPORATIV MADANIYATI 
 
3.1. Coca-Cola kompaniyasining korporativ madaniyatdagi 
yutuqlari
Innovatsiya ishlari: birinchi chorakda Coca-Cola kompaniyasining 
daromadlari ko‘paygan. 2019-yilning birinchi choragidagi moliyaviy 
natijalar shuni ko‘rsatdiki, Coca-Cola kompaniyasi rahbariyatining al-
mashishi bilan olib borgan innovatsion ichimliklar kursi to‘g‘ri chiqdi. 
Direktorlar kengashi raisi (kompaniyaning sobiq prezidenti) 
Muxtor Kent va The Coca-Cola kompaniyasining yangi prezidenti 
Jeyms Kvinsi kompaniya aksiyadorlari bilan birgalikda gaplashib, 
ishlar qanday ketayotgani haqida gaplashdilar. 
Jahon ishlab chiqarishi 3%ga va daromad – 5%ga o‘sdi. Daro-
madlar va hajmlarning o‘sishi “barcha ichimliklar ishlab chiqaruvchi 
kompaniya” g‘oyasiga yo‘naltirilganligi sababli barcha toifalar 
bo‘yicha sodir bo‘ldi. 
“Bizning barcha bozorlarda, ayniqsa rivojlangan bozorlarda, 
iste’molchilar ko‘proq ichimlik variantlarini, shuningdek, turli 
ehtiyojlar, kayfiyat va daqiqalarga mos mahsulotlarni qidirmoqdalar”, 
dedi Kvinsi. 
Diet Coca-Cola muvaffaqiyati. Kompaniya Diet Coca-Cola-ni 
Amerika bozorida jonlantirdi va uni yangi avlod – yangi lazzatlar, 
qadoqlash va marketing orqali yanada jozibador qildi natijalar 
allaqachon mavjud: 2010-yildan beri birinchi marta ushbu brend 
Shimoliy Amerika bozorida har chorakda o‘sishni namoyish etdi. 
Coca-Cola Zero Sugar ham e’tiroflar quchog‘ida yonmoqda.
2017-yil avgust oyida AQSHda Coke Zero o‘rnini egallagan brend 
savdo va daromadlarning ikki raqamli o‘sishiga yo‘nalishda davom 
etmoqda. 
“Yangi portfelni yaratishda bizning poydevorimiz juda mustahkam: 
mashhur ichimlikning past va nol kaloriya versiyalaridan kuchli surish 
tufayli Coca-Cola brendi global miqyosda 4%ga o‘sdi”, dedi Quincy. 
FUZETEA savdoni ikki baravarga oshiradi. Deyarli 50 
mamlakatda namoyish etilgan brend 2017-yil yanvar oyida 

---

34 
Yevropaning boshqa 37 hududida, shu jumladan Rossiyada paydo 
bo‘ldi. 
“Biz isbotlangan muvaffaqiyatli brendlarni tezda qanday kengay-
tirishimiz mumkinligining ajoyib namunasi”, dedi Quincy. Topo Chico 
brendi uchdan bir qismiga qimmatlashdi. 
Kompaniya 2017-yil oxirida sotib olgan Meksikadan kelgan 
premium mineral suv Amerika do‘konlarida yanada kengroq sotila 
boshlandi. 
“Bizning nazorati ostidagi birinchi to‘liq chorakning oxiriga kelib, 
savdo markasi eng muhim chakana savdo do‘konlari tarmog‘idagi 
ishtirokini 25%ga oshirdi”, dedi Kvinsi. 
AQSH chakana savdo tovarlari umumiy qiymati 30% dan oshdi. 
Kompaniyaning yaxshi natijalari yangilikka yo‘naltirilgan yangi 
falsafaning natijasidir. 
“Madaniyatimizdagi tezroq harakat qilish, ko‘proq xavf-xatarni va 
intizom 
orqali 
o‘sishga 
erishish 
uchun 
o‘zgarish yuqori 
ko‘rsatkichlarning asosiy harakatlantiruvchisi bo‘ldi”, dedi Kvinsi. 
Masalan, kompaniya FUZETEA dizaynini G‘arbiy Yevropada 
ishlab chiqarilganidan sakkiz hafta o‘tmay qayta ko‘rib chiqdi. Tez 
o‘zgaruvchan iste’molchilar muhitida muvaffaqiyat uchun tezlik va 
epchillik juda muhimdir
4
. 
Bottlerlar “barcha ichimliklar ishlab chiqaradigan kompaniya”
ning qarashlarini qabul qildilar. 
Bizning butilkalarni qadoqlash bo‘yicha sheriklarimiz tezlashdi: 
ular texnik resurslar va aktivlarga sarmoya kiritadilar, samaradorlikni 
oshiradilar va butun ichimliklar portfelini iste’molchilarga taqdim 
etishga e’tibor berishadi. 
Marketing va qadoqlash yangiliklari yosh iste’molchilar bilan aks 
sado beradi. Kvinsi Xitoyni misol keltirdi: Yangi yil arafasida ular eng 
yirik onlayn va mobil to‘lovlarni yetkazib beruvchilardan biri bilan 
hamkorlikda smartfonlarda kengaytirilgan voqelik kompaniyasini 
boshlashdi. 
U ming yilliklarda haqiqiy xit bo‘ldi. Coca-Cola shuningdek 
yetakchi internet-provayder bilan hamkorlikda Xitoyning shaharlari 
haqida ko‘proq ma’lumot olish uchun skanerdan o‘tkaziladigan, 
4 https://ccbu.uz/index.php/ru/o-kompanii/novosti-kompanii 

---

35 
mahalliylashtirilgan yorlig‘i bo‘lgan yupqa cheklangan nusxadagi 
qutilarini chiqardi. Ikkala dastur birlashtirilib, xaridorlarning 
milliardga yaqin aloqasini yaratdi va Xitoyda Coca-Cola brendining 
kuchli ko‘rsatkichlarini qo‘llab-quvvatladi, bu yerda savdolar chorakda 
20%dan oshdi. 
Istiqbollar hali ham umid baxsh etadi. “Bizning birinchi chorakdagi 
moliyaviy ko‘rsatkichlarimiz aksiya boshiga kuchli daromad keltirdi 
va endi biz yillik daromadning 8-10%ga o‘sishiga erishmoqdamiz”, – 
deya xulosa qildi Kvinsi. 
Uchrashuv yakunida direktorlar kengashi a’zosi Ron Allen avvalgi 
direktor Muxtor Kentdan Kvinsiga o‘tish nihoyatda muammosiz 
o‘tganini ta’kidladi.
Uchrashuv yakunida direktorlar kengashi a’zosi Ron Allen avvalgi 
direktor Muxtor Kentdan Kvinsiga o‘tish nihoyatda muammosiz 
o‘tganini ta’kidladi. 
“Coca-Cola Foundation” xalqaro xayriya fondi COVID-19 pande-
miyasiga qarshi kurashda olib borilayotgan faol ishlarni hisobga olgan 
holda, biz biznes hamjamiyatining ijtimoiy mas’uliyatli vakili sifatida 
chetda turolmaymiz va hamma uchun qiyin bo‘lgan davrda faol hissa 
qo‘shamiz va jamiyatni har tomonlama qo‘llab-quvvatlaymiz.
Coca-Cola Foundation Xalqaro Xayriya Jamg‘armasi O‘zbekiston-
dagi BMT Taraqqiyot Dasturiga COVID-19 ga qarshi kurashish uchun 
200 ming AQSH dollar ajratdi. O‘zbekiston Respublikasi Innovatsion 
rivojlanish vazirligi, O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash 
vazirligi va BMTTDning O‘zbekistondagi vakolatxonalari vakillari 
bilan o‘tkazilgan muhokamadan so‘ng ushbu mablag‘larga o‘pkaning 
sun’iy shamollatish moslamalari va laboratoriya uchun PCR uskunalari 
sotib olinadi dastlabki bosqichlarda virusli va yuqumli kasalliklarning 
aniq tashxisi. 
Bektemir tumani hokimligi va O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni 
saqlash vazirligi bilan birgalikda “Coca-Cola Ichimligi Uzbekistan 
Ltd” QK. yangi yuqumli kasalliklar shifoxonasi va tibbiyot muassa-
salari quruvchilariga Coca-Cola ichimliklarini topshirdi. 
Shuningdek, biz barcha tijorat reklamalarini to‘xtatdik va butun 
respublikamiz bo‘ylab reklama taxtalarini bepul foydalanish uchun 
Sanitariya epidemiologiya agentligiga topshirdik va ular hisobiga 

---

36 
epidemiya paytida o‘zini tutish qoidalari to‘g‘risida aholini xabardor 
qilishga qaratilgan axborot bannerlarini tayyorladik. 
“Coca-Cola Ichimligi Uzbekiston Ltd”. QK MChJ xodimlari bir 
kunlik ish haqini “Mehr-shafqat va salomatlik” jamoat fondiga 
o‘tkazdi. 
Bundan tashqari, kompaniyamiz Toshkentdagi oziq-ovqat chakana 
savdo do‘konlarida “Coca-Cola” himoya markali displeylarini tayyor-
ladi va o‘rnatdi. 
Biznesimizda biz “qiymat yaratish” tamoyiliga asoslanamiz va 
bizning kompaniyamizda ishlaydigan insonlar eng katta qiymatga ega. 
Kompaniyamiz mamlakatimizdagi eng yirik ish beruvchilardan biri 
bo‘lib, u O‘zbekiston iqtisodiyotining turli sohalarida 1400 dan ortiq 
to‘g‘ridan to‘g‘ri va 33000 dan ortiq bilvosita ish o‘rinlarini 
yaratmoqda. Karantin davrida biz uchun nafaqat bizning kompaniya-
mizda, balki butun tizimda ish joylarini saqlab qolish uchun barcha 
sa’y-harakatlarimiz muhim, shu sababli biz qiyinchiliklarga qaramay, 
biz o‘z biznes sheriklarimiz – distribyutorlar ishini qo‘llab-quvvat-
lashga harakat qilamiz, yetkazib beruvchilar va savdo shoxobchalari
ushbu qiyin sharoitda ish joylarini saqlab qolish bilan ishlashni davom 
ettirishlari uchun.