Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. M. Tashxodjayev, M. G. Umarxodjayeva

dramatik inqiroz
. Korxonaning maqomini buzadigan va un-
ing korporativ madaniyatining ahamiyatini, masalan, moliyaviy inqi-
roz, asosiy mijozning yo‘qolishi, raqobatchining katta texnologik 
yutug‘ini shubha ostiga oladigan shok hodisasi bo‘lishi mumkin;
–
rahbarlikni o‘zgartirish
. Yuqori darajadagi yangi rahbarlar 
ko‘pincha korporativ qadriyatlar haqida o‘z fikrlarini korxona madani-
yatiga olib kelishadi;
–
yosh va kichik tashkilotlar
. Tashkilot qanchalik yosh bo‘lsa, 
uning madaniyati kamroq konservativ. Tashkilot qanchalik kichik 
bo‘lsa, rahbariyatga yangi qadriyatlarni kiritish va mustahkamlash 
osonroq bo‘ladi; 
–
kuchsiz madaniyat
. Zaif madaniyatlar kuchli bo‘lganlarga 
qaraganda ko‘proq o‘zgarishi mumkin.
Shuni yodda tutish kerakki, ushbu qulay sharoitlar mavjud bo‘lsa 
ham korporativ madaniyat o‘zgarishi mumkinligiga kafolat yo‘q. Bun-
dan tashqari, har qanday tub o‘zgarish uzoq davom etadi. Shuning 
uchun, har qanday muayyan vaqt ichida korporativ madaniyat tash-
kilotdagi insonlarning xatti-harakatlarini belgilaydigan muhim omil va 
ayni paytda uning boshqaruvidan kam ta’sir ko‘rsatishi kerak. 
Bugungi kunda firma muvaffaqiyatli ishlashi uchun kuchli kor-
porativ madaniyatning ahamiyati butun taraqqiy etgan dunyoda tan 
olingan. Korxonaning maqsadlari, qadriyatlariga mos keladigan va bir 
firmani boshqasidan aniq ajratib turadigan tashkiliy madaniyatlar bar-
cha muvaffaqiyatli korxonalar istisnosiz o‘zlarini yaratdi va qo‘llab-
quvvatladi. 
Biroq, bu kuchli madaniyatlar yirik kompaniyalarga xos degani 
emas. Aksincha, kuchli madaniyatlar bir vaqtlar yangi kelgan yangi fa-

---

121 
rovon gigantlarni yaratdilar. Masalan, shahar chetida paydo bo‘lgan 
Apple 6 yil ichida Qo‘shma Shtatlarning yetakchi ishlab 
chiqaruvchilardan biriga aylandi, uning shakllanishi raqib tashkilot – 
ulkan IBM bilan kurashda sodir bo‘ldi. Faqat firmaning kuchliligi 
tashkiliy madaniyat va sheriklardan biri (S. Jobs)ning shaxsiy hissasi 
tufayli firma 1983-yildagi inqirozga dosh bera oldi. Shuning uchun 
ham tashkilot madaniyati konsepsiyasining muvaffaqiyat va fa-
rovonlikdagi amaliy ahamiyatini baholash qiyin.