Toshkent davlat transport universiteti «hisob va biznes» kafedrasi ikkinchi bosqich bha

KORXONA STATISTIKASI
Tch-10 “Urganch Lokomotiv deposi”da statistic hisob yuritish.Statistika hisoboti esa absolut miqdorlar bilan birga nisbiy va o'rta miqdorlar haqida ma’lumot beradi. Masalan, foizlaming o‘sish darajasi, o'rtacha daraja u yoki bu ko‘rsatkichlarning o‘sish yoki pasayish dinamikasi va boshqalar. Statistika hisoboti o'z oldiga xarajatlar jarayoni ustidan umumiy nazoratni amalga oshirishni qo'yadi. Statistika ayrim olingan korxonaga mustaqil obyekt emas, balki butun xo'jalikning bir qismi deb qaraydi. Statistika hisoboti hudud, tarmoq bo'yicha ma’lum bir ko'rsatkichlarning
bajarilishini nazorat qilib, ular to'g'risida ma’lumot beradi. Shunga
qarab, statistika hisoboti shakllanib boradi.
Hisobot xo'jalikdagi ahamiyatiga qarab quyidagi ikki turga bo'linadi:
— umumdavlat hisoboti;
— korxona ichidagi hisobot.
Umumdavlat hisoboti Moliya Vazirligi va Davlat Statistika qo'mitasi
tomonidan belgilangan shakl hamda tartibda tuziladi va tegishli
organlarga o'z vaqtida topshirilishi lozim bo'ladi.
Korxona ichidagi hisobot esa qisqa bo'lib, shu korxona iehida
foydalaniladi. Masalan, kassir hisoboti, moddiy javobgar shaxs hisoboti
va ma’lum bir tashkiliy-texnikaviy tadbirlami amalga oshirish rejalarining
bajarilishi haqidagi hisobot. Bu hisobotlar korxona rahbari, bosh
buxgalter belgilagan muddatda tegishli bo'limlarga, ya’ni boshqaruv
bo'limiga asosan, buxgalteriya bo'limiga topshirilishi lozim.
Hisobotda bir korxona ko'rsatkich ma’lumotlari yoki bir necha
korxona ko'rsatkich ma’lumotlari ko'rsatilgan bo'lishi mumkin. Demak,
shu xususiyatiga ko'ra hisobotni quyidagi ikki turga ajratish mumkin:
119
— dastlabki hisobot;
— yig'ma hisobot.
Yig‘ma hisobot birlashmalar, assotsiyasiyalar, aksiyadorlik jamiyatlari,
bosh boshqarmalar, vazirliklar tannoqning boshqa yuqori tashkiloti
tomonidan tuziladi.
Hisobotni tuzish va topshirish muddatiga ko‘ra esa quyidagi turlarga
ajratish mumkin:
— yil ichidagi (davomidagi) hisobot;
— yillik hisobot.
Yil ichidagi hisobot esa oylik, choraklik va yarim yillik bo‘ladi.
Yillik hisobot shakllari quyidagilardan iborat:
1. Korxona balansi (1- shakl).
2. Moliyaviy natijalar haqida hisobot (2- shakl).
3. Asosiy vositalar harakati haqida hisobot (3- shak).
4. Pul mablagiari haqida hisobot (4- shakl).
5. Xususiy kapital haqida hisobot (5- shakl).
Yuqoridagi hisobotlarga qo'shimcha har bir xo'jalik yurituvchi
subyekt debitorlik va kreditorlik to‘g‘risidagi ma’lumotnomani taqdim
etadi.
Bu hisobot shakllari 0 ‘zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligining
1996- yil noyabrdagi Nizomida tasdiqlangan. 1991- yil yanvarigacha
esa ular soni 13 ta edi, ya’ni balansga ilova, bolalar bog‘chasini saqlash
xarajatlari haqida hisobot, fondlar va maqsadli moliyalash mablag‘lari
hisoboti haqida hisobot va hokazo.
Xulosa
Xulosa qilib shuni aytishim mumkinki TCH-10 «Urganch lokomotiv deposi»da amaliyot davri men uchun katta maktab vazifasini o'tab berdi. U yerda haqiqiy amaliyot jarayonida bo'ldik, haqiqiy hujjatlarni o'rgandik va ular ustiga o'rganishlar olib borish bilan parallel ravishda ishladik ham. Hujjatlarning saqlanishi ularning tartiblanishini o'rgandik, arxiv hunjatlari orasida 70yilgacha saqlanadigan hujjatlar ham mavjud va ular saqlanishiga alohida e'tibor beriladi ekan.Ish jarayoni ba'zida murakkablashib ketadi bizga mas'ul rahbar ham bizga ancha amaliyotda ish
jarayonida ko'plab kasbimizga doir tushunchalar va hayotiy maslahatlar berdi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
https://kungrad.aitm.uz sayti
https://railway.uz sayti
https://scienceforum.ru sayti
https://ru.wikipedia.org sayti
https://advice.uz sayti
https://advice.uz sayti
«Buxgalteriya hisobihisobi nazariyasi» Xolbekov.R.O