Toshkent davlat transport universiteti «hisob va biznes» kafedrasi ikkinchi bosqich bha

DT1000, 2800, 0100, 2900, 5010 schyotlar
Кr 9390 schyot.
Yuqorida aytib o‘tilganidek, hisob-kitoblar solishtirish dalolatnomasi
bilan rasmiylashtiriladi. Buxgalteriya hisob-kitob summasini tasdiqlaydigan ko'chirma va solishtirish dalolatnomasini inventarizatsiya komissiyasiga topshiriladi. Hisob-kitoblami solishtirish natijasida debitorlaming qarzlari har xil sabablarga ko‘ra to'lanmasligi mumkin. Masalan,
qarzdor tashkilotlar tugatilgan yoki topilmagan, da’vogarlik muddati
o‘tib ketgan bo‘lishi yoki debitor o‘z qarzini to‘lashdan voz kechgan
bo‘lishi mumkin. Bunday qarzdorliklarga buxgalteriyada alohida ro‘xxat
tuzilib, unda umidsizlik (gumon qilinayotgan) debitorlik qarzlar hamda
o‘z vaqtida undirib olinmagan debitorlik qarzlar batchasi uchun alohidaalohida ro'yxat tuzilib, unda har bir qarz oldiga ularning vujudga
kelish sabablari hamda aybdor tashkilot va shaxslaming nomlari
ko‘rsatiladi. Bu ro'yxat ham inventarizatsiya komissiyasiga topshiriladi.
Inventarizatsiya komissiyasi tekshiruvidan keyin da’vogarlik muddati
o‘tib ketgan debitorlik qarzlari va qarzdorlarning qobiliyatsizligi tufayli
o‘z vaqtida undirib olinmagan debitorlik qarzlar korxona rahbari yoki
yuqori tashkilotnlng buyrug‘i bilan hisobdan chiqariladi va korxona
foydasi hisobidan qoplanadi. ,,
Qarzdorlarning to‘lash qobiliyatsizligi tufayli zararlar hisobiga o‘tkazilgan qarz summalari butunlay bekor qilinmay, qarzdorlarning to‘lash
qobiliyatini kuzatish maqsadida har ehtimolga qarshi balansdan tashqari
schyotda 5 yil davomida hisobda olib boriladi.
Da’vogarlik muddati o‘tib ketgan kreditorlik qarzlari summasi shu
muddat o‘tib ketgan oydan keyingi oyning 10 kunida kechiktirmasdan
korxona daromadiga o'tkaziladi. Qayd etish muddatdan kechikib
topshirilgan har kun uchun jarima sifatida 0,05% miqdorda penya
to‘lanadi.
Tekshirishda ro‘y bergan xo'jalik jarayonlari tegishli hisob registrlarida aks ettirilganligiga ham ahamiyat berish lozim. Barcha buxgalteriya
schyotlari yilning oxirida yopiladi, ya’ni debet va kredit oborotlari va
oy oxiriga qoldiq aniqlanadi. Ba’zi schyotlar (tranzit schyotlar)ning
esa qoldiqlari tegishli schyot, ya’ni 9910 «Yakuniy moliyaviy natija»
schyotining debet yoki kreditiga o‘tkaziladi. Masalan,