Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Mavlanov, N. N. Kalandarova

1
2
3
4
5
6
7
8
9
Yil 
boshidagi 
qoldiq 
010 614 384 
- 
5 737 
851 
507 694 
- 
885 865 
7 745 794 
Qimmatli 
qog‗ozlar 
emissiyasi 
020 213 818 
- 
x 
x 
x 
x 
213 818 
Uzoq muddatli 
aktivlarni qayta 
baholash 
030 
x 
x 
2 383 
571 
x 
x 
x 
2 383 571 
Ustav kapitalini 
shakllantirishda 
paydo bo‗lgan 
valyuta 
kursi 
farqlari 
040 
x 
- 
x 
x 
x 
x 
- 
Rezerv 
kapitaliga 
ajratmalar 
050 
x 
x 
- 
- 
x 
x 
- 
Joriy 
yilning 
taqsimlanmagan 
foydasi (zarari) 
060 
x 
x 
x 
- 
x 
x 
- 
Tekinga olingan 
mol-mulk 
070 
x 
x 
x 
x 
x 
- 
Maqsadli 
foydalanish 
uchun olingan 
mablag‗lar 
080 
x 
x 
x 
x 
x 
- 
- 
Hisoblangan 
dividendlar 
090 
x 
x 
x 
284 293 
x 
x 
-284 293 

---

503 
Xususiy kapital 
shakllanishining 
boshqa 
manbalari 
100 
- 
- 
- 
- 
- 
65 341 
65 341 
Yil 
oxiridagi 
qoldiq
110
828 203 
- 
8 121 
423 
223 400 
- 
951 207 
10 124 233 
Xususiy 
kapitalining 
ko‗payishi (+) 
yoki kamayishi 
(-) 
120 
+213 
818 
- 
+2 383 
571 
-284 293 
- 
+65 341 
+2 378 439 
MA‟LUMOT 
UCHUN:
Chiqarilgan 
aksiyalar soni, 
dona
75
130 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
1 830 762 911 
shu jumladan: 
imtiyozli 
131 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
oddiy 
132 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
1 830 762 911 
Aksiyaning 
nominal 
qiymati 
140 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
430 
Muomaladagi 
aksiyalar soni, 
dona 
150 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
1 830 762 911 
shu jumladan: 
imtiyozli 
151 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
oddiy 
152 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
1 830 762 911 
Xususiy kapital tarkibiy tahlilining asosiy yo‗nalishlari quyidagi ketma-
ketlikda amalga oshiriladi. 
Xususiy sarmoya tarkibi va harakatining tahlili: davr boshiga qoldig‗i; hisobot 
davrida kelib tushgani; hisobot davrida ishlatilgani; hisobot davri oxiriga qoldig‗i; 
qoldiqlarning mutlaq o‗zgarishlari; o‗sish darajasi; kirib kelish koeffitsiyenti; 
chiqib ketish koeffitsiyenti tahlili. 
Xususiy kapital tarkibini tahlil etish muhim funksiyalarni bajarish imkonini 
beradi. Jumladan: faoliyatning uzluksizligini ta‘minlash; kapital, qarzlar va 
zararlardan himoya qilinganlik darajasining kafolatini berish; olingan foydani 
ishlatishda qatnashish; korxona boshqaruvida ishtirok etish kabi.
Xususiy kapital tarkibiy tuzilishida quyidagi ko„rsatkichlar baholanadi: 
Ustav kapitalining xususiy kapital tarkibidagi salmog‗i koeffitsiyenti; 
Kuk = UK/XK (O‘MM) 
Bu yerda: 
75
Ўзбекистон темир йўллари АЖ устави (янги таҳрири) 2017 йил 23-октябр-22-сон, №-397778 
27.10.2017

---

504 
Kuk – ustav kapitalining o‗z sarmoyasi tarkibidagi salmog‗i; 
UK – ustav kapitali; 
XK(O‗MM) – xususiy kapital (O‗z mablag‗lari manbasi). 
Ustav kapitalining o‗z sarmoyasi tarkibidagi salmog‗ini ifoda etadi va ushbu 
ko‗rsatkich xususiy kapital tarkibida eng muhim ko‗rsatkich hisoblanadi. 
Taqsimlanmagan foyda summasining xususiy kapital tarkibidagi 
salmog„i koeffitsiyenti: 
Ktf = TF/ XK (O‘MM) 
Bu yerda: 
Ktf – taqsimlanmagan foydaning xususiy kapital tarkibidagi salmog‗i 
koeffitsiyenti; 
TF – taqsimlanmagan foyda. 
Taqsimlanmagan foyda summasining xususiy kapital tarkibidagi salmog‗ini 
ifoda etadi.
Xususiy kapitalning kompleks tahlilida yuqoridagi tartibda rezerv kapitali, 
qo‗shilgan kapital va o‗z sarmoyasining boshqa tarkibiy qismlari bo‗yicha ham 
salmoq darajalari va ularning o‗zgarishlariga baho beriladi. 
Xususiy kapitalning o„sish darajasi: 
O‘
xk
 
=
 XKdo / XKdb x 100% 
Bu yerda: 
XKdo; XKdb – davr boshi va oxiriga xususiy kapital. 
14.3-jadval 
Xususiy kapitalning gorizontal va vertikal tahlili 
Ko„rsatkichlar 
Davr boshi 
Davr oxiri 
Farqi (+,-) 
O„sishi, 
% 
Summa 
Foiz, % 
Summa 
Foiz, % 
Summa 
Foiz,% 
O‗z mablag‗lari 
manbasi jami 
7 745 794 466 100.00 
10 124 233 07
6 
100.00 [phone] 
0.00 
130,7 
Ustav kapitali 
614 384 306 
7.92 
828 202 670 
8.19 
[phone] 
+0,27 
134,8 
Qo‗shilgan 
kapital 
- 
- 
- 
- 
- 
Rezerv kapitali 5 737 851 427 74.08 8 121 422 920 
80.22 
[phone] 
+6,14 
141,54 
Sotib olingan 
xususiy aksiyalar 
- 
- 
- 
- 
Taqsimlanmagan 
foyda (qoplanma 
gan zarar) 
507 693 607 
6.55 
223 400 675 
2.08 
-284 292 935 
-4,47 
-44,0 
Maqsadli 
tushumlar 
885 865 126 
11.44 
951 206 811 
9.41 
[phone] 
-2,03 
107,4 
Kelgusi davr 
xarajatlari va 
to‗lovlari uchun 
zaxiralar 

---

505 
Aksionerlik jamiyatida o‗z mablag‗lari manbasi davr boshiga nisbatan 
2 378 438 610 ming so‗mga ortgan. O‗sish darajasi 130.7 %ni tashkil etgan. Shu 
jumladan ustav kapitalining o‗zgarishi mos ravishda 213 818 364 ming so‗mga, 
rezerv kapitalining o‗zgarishi 2 383 571 493 ming so‗mga, maqsadli tushumlar, 
kelgusi davr xarajatlari va to‗lovlari uchun zaxiralar hajmi 65 341 685 ming 
so‗mga ortgan. O‗z mablag‗lari tarkibida taqsimlanmagan foyda summasi davr 
boshiga nisbatan 284 292 935 ming so‗mga kamaygan. Eng yuqori o‗sish 
darajalari ustav kapitali (134.8 %) hamda rezerv kapitali (141.54%) qatoriga to‗g‗ri 
kelgan. 
14.4-jadval 
O„zbekiston temir yo„llari AJ ning jamlangan buxgalteriya balansi 
Xususiy kapital 
2017-2018 yy. 
01.01.2017 
y. 
01.04.2017 
y. 
01.07.2017 
y. 
01.10.2017 
y. 
01.01.2018 
y. 
1.O‗z mablag‗lari 
manbasi 
7 745 
794 466 
8 
567 616 791 
8 644 
944 914 
8 963 
743 430 
10 124 233 
076 
O„zgarishi (+,-) 
+2 378 438 
610 
+1 556 616 
285 
+1 479 288 
162 
+1 160 489 
646 
 
Ustav kapitali 
614 384 306 614 384 306 614 384 306 614 384 306 
828 202 
670 
O„zgarishi (+,-) 
+213 818 
364 
+213 818 
364 
+213 818 
364 
+213 818 
364 
 
Rezerv kapitali 
5 737 851 
427 
6 360 555 
463 
6 480 827 
061 
6 590 488 
428 
8 121 422 
920 
O„zgarishi (+,-) 
+2 383 571 
493 
+7 485 367 
457 
+1 640 595 
859 
+1 530 934 
492 
 
Taqsimlanmagan 
foyda 
507 693 607 416 753 023 344 928 794 160 996 840 
223 400 
675 
O„zgarishi (+,-) 
-284 292 
935 
-193 352 
348 
-121 528 
119 
+62 403 
835 
 
Boshqa manbalar 885 865 126 
1 175 
923 999 
1 204 
804 753 
1 597 
873 856 
951 206 
811 
O„zgarishi (+,-) 
+65 341 
685 
-224 717 
188 
-253 597 
942 
-646 667 
045 
 
 

---

506 
14.3. Xususiy kapital va uning o„zgarishini tahlili 
 
Xususiy kapital va uning o‗zgarishini baholashda kapitalning davr boshi va 
oxiridaga o‗zgarishlariga va o‗zgarish sabablariga baho beriladi. Kapitalning 
o‗zgarishi jamlangan qator va uning tarkibiy birliklari bo‗yicha alohida o‗rganiladi. 
Xususiy kapital o‗zgarishiga ta‘sir etuvchi birliklarga: ustav sarmoyasi, 
qo‗shilgan 
sarmoya, 
zaxira 
sarmoyasi, 
sotib 
olingan 
o‗z aksiyalari, 
taqsimlanmagan foyda (qoplanmagan zarar), maqsadli tushumlar hamda bo‗lg‗usi 
xarajatlar va to‗lovlar zaxiralarining o‗zgarishi ta‘sir etadi. Jumladan qimmatli 
qog‗ozlar emissiyasi bilan bog‗liq jarayonlar ustav va qo‗shilgan sarmoyaning 
o‗zgarishiga; uzoq muddatli aktivlarni qayta baholash rezerv kapitali o‗zgarishiga; 
ustav kapitalini shakllantirishda paydo bo‗lgan valyuta kursi farqlari qo‗shilgan 
kapital 
o‗zgarishiga; rezerv kapitaliga ajratmalar rezerv kapitali va 
taqsimlanmagan foyda o‗zgarishlariga; joriy yilning taqsimlanmagan foydasi 
jamlangan, taqsimlanmagan foydaning o‗zgarishiga; tekinga olingan mol-mulk 
rezerv kapitali o‗zgarishiga; hisoblangan dividendlar taqsimlanmagan foyda 
o‗zgarishiga ta‘sir etadi. Xususiy kapitalning shakllanishini yuqorida keltirilgan 
manbalaridan tashqari boshqa manbalari barcha tarkibiy birliklarni o‗zgarishiga 
ta‘sir etadi. 
14.5-jadval