Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Mavlanov, N. N. Kalandarova

Mahsulot ishlab chiqarish va sotishni dinamik tahlili 
Ko‗rsatkichlar 
Bazaviy bahoda qiymati 
Mutlaq o‗zgarishi (+,-) 
2015 y. 
2016 y. 
2017 y. 
2016 y. 
2015 
yilga 
nisbatan
2017 y. 
2016 
yilga 
nisbatan 
2017 y. 
2015 
yilga 
nisbatan 
Jami mahsulot 
hajmi, 
ming 
so‗m 
282792 
442606 
532036 
+159814 
+89430 
+249244 
Innovatsion 
52300 
85602 
120400 
+33302 
+34798 
+68100 

---

190 
mahsulot hajmi, 
ming so‗m 
Innovatsion 
mahsulotlar 
soni 
3 
5 
8 
+2 
+3 
+5 
Innovatsion 
mahsulotlarning 
jami mahsulot 
tarkibidagi 
salmog‗i,% 
18.4 
19.3 
22.6 
+0.9 
+3.3 
+4.2 
Korxonada innovatsion mahsulotlarning hajmi 2016-yilda 2015- yilga 
qiyosan 33302.0 ming so‗mga, 2017-yil 2016-yilga qiyosan 34798 ming so‗mga, 
2017-yil 2015-yilga qiyosan 68100 ming so‗mga ortgan. Shu bilan birga jami 
mahsulotlar tarkibida innovatsion mahsulotlar hajmi 2015-yilda 18.4 %ni, 2016-
yilda 19.3 %ni, 2017-yilda 22.6 % ni tashkil etganligini ijobiy baholash mumkin. 
Innovatsion mahsulotlarning soni ham mos ravishda 2, 3 va 5 taga ko‗paygan. 
 
5.5. 
Mahsulot assortimentini 
boshqarish 
va ishlab 
chiqarish 
maromiyligi tahlili 
 
Korxonalar faoliyatida bir turdagi mahsulotni ishlab chiqarish hollarini juda 
kam hollardagina uchratish mumkin. Hattoki bir turdagi mahsulot ishlab 
chiqaruvchi korxonalarda ham ularning turli assortimentlari tarkiblanadi. 
Mahsulotlarning turlari bo‗yicha reja bajarilishining tahlili bilan bir qatorda 
assortimenti tahlilini ham amalga oshirish zarur. 
Mahsulot, ish va xizmatlarning turi va assortimenti tahlilida ularning 
segmentlar bo‗yicha taqqoslanadigan va taqqoslanmaydigan, profildagi va profilda 
bo‗lmagan turlari, asosiy va qo‗shimcha mahsulotlar turlari bo‗yicha turkumlanishi 
o‗rganiladi. Ular bo‗yicha reja topshiriqlarining bajarilishi, umumiy reja 
topshiriqlarining bajarilishida ularning ta‘siri, mahsulotlar tuzilishidagi tarkibiy 
o‗zgarishlarga baho beriladi. 
Mahsulotlar nomenklaturasi – deb, miqdor holida tovarlar guruhlari, kichik 

---

191 
guruhlari va pozitsiyalarini belgilashda hamda hisobga olishda qabul qilingan 
ro‗yxatidir. 
Tovar (ish, xizmat)lar assortimenti
 
– deb esa, mahsulotlarning ma‘lum bir 
belgilariga qarab, ya‘ni, uning turlari, navi, o‗lchami, markasi, artikullariga qarab 
ajratiladigan mahsulotlar xilidir.
Tovarlar nomenklaturasi va assortimentini o‗rganishda o‗rtacha assortiment 
rejasining bajarilishi tahlil etiladi.
5.12-jadval