Toshkent moliya instituti rasulova d. V., Xotamov I., Asatullaev X. S. Biznesni tadqiq etish usullari

 
 
 
 
7.1-rasm. Bozorni segmentlash turlari
38
. 
Yakuniy segmentlash bozor muhiti sharoitlari va firmaning o’z 
imkoniyatlarini tartibga solib o’tkazishdagi bozor tahlilini yakunlovchi bosqichidir.
Quyidagi rasmda bozorni segmentatsiyalash mezonlari berilgan. Bozor 
segmentatsiyasining tamoyillari quyidagilardir:
- geografik tamoyil;
- psixografik tamoyil;
- demografik tamoyil;
- xulq-atvor tamoyili;
- holat tamoyili. 
 
 
 
38
Qosimova M.S., Yusupov M.A., Ergashxodjayeva SH.D. Marketing.Darslik. – T.: TDIU, 2010. 265 b. 
Бозорни сегментлаш 
Сегментлаш характерига 
боғлиқлигига кўра 
Истеъмолчилар турига кўра 
макросегментлаш 
микросегментлаш 
ичкарида 
чуқур сегментлаш 
аввалдан 
Якуний сегментлаш 
Истеъмол товарлари 
истеъмолчиларини 
сегментлаш 
Ишлаб чиқариш, техник 
товарлар бўйича 
истеъмолчиларни 
сегментлаш 
Иккитурдаги товар 
истеъмолчиларини 
сегментлаш 

---

134 
 
 
 
 
 
 
 
7.2-rasm. Xaridorlarga qarab bozorni segmentatsiyalash mezonlari.
Geografik tamoyil orqali bozorning joylashuvi, aholi soni va zichligi, tijorat 
faoliyatining tuzilishi, mintaqaviy rivojlanish dinamikasi, inflyatsiya darajasi, 
huquqiy cheklashlar hisobga olinadi.Psixografik tamoyil natijasida hayot tarzi, 
shaxsning tipi, jamoat holati kabi hisobga olinib, turmush tarzi shaxsning o’z 
faoliyati, qiziqishlari, kat’iyati va e’tikodlarida o’z aksini topadi. Shaxsning turi 
esa hayotdan mamnun, melanxolik, o’zgalardek ish ko’ruvchi, o’zbilarmon va 
boshqa hislatlarda bo’lishi mumkin. Demografik tamoyillarda oilani soni va sifat 
tarkibi, oilaning hayotiylik davri bosqichi, daromadlilik darajasi, mashg’ulot turi, 
ma’lumoti, millati kabilar inobatga olinadi hamda bozor segmentatsiyasining 
asosiy tamoyillaridan biri hisoblanadi. Xulq-atvor tamoyili orqali xarid qilishga 
yo’l, foydalanuvchi maqomi, iste’mol jadalligi, bog’lanib qolish darajasi, tovar 
haqida ma’lumot berish, tovarga bo’lgan munosabati hisobga olinadi. 
Segmentatsiya jarayonining muhim bosqichi bozorning maqsadli segmentini 
tanlash hisoblanadi. Maqsadli segmentni tanlash muammosi etarli darajada 
murakkab bo’lib, uni hal etish uchun quyidagi ketmaketlikda turishi tavsiya etiladi: 
- segment o’lchami va uning o’zgarish (o’sish, kamayish) tezligini o’rnatish; - 
segmentning jalb etuvchanlik tuzilishini tadqiq etish - o’zlashtirayotgan segment 
maqsadi va tashkilot resurslarini aniqlash. Segment o’lchami uning miqdoriy 
o’lchamlari va birinchi navbatda sig’imi bilan tavsiflanadi. Segment sig’imini 
aniqlash uchun tovarlar hajmi, ushbu segmentda ularni umumiy sotish qiymati, 
bozor joylashgan tumanda yashovchi ushbu tovarning potentsial iste’molchilari 
Географик 
Ижтимоий-иқтисодий 
Ижтимоий-иқтисодий