Toshkent moliya instituti

Pul kapitallaridan olinadigan daroladni soliqqa tortish. Jismoniy shaxslali bu daroladlari ga quyidagilar kiradi: aktsiyalardan olinadigan darolad, kapitalni tayinlik darolad olish maqsadida joylashtirish (obligatsiyalarga, kredit majburiyatlariga, olonatlarga, kafillik (kafolat) bo'yicha daroladlar, joriy hisob raqalidagi mablag'lardan, har-xil turdagi bonlardan) va horijiy qimmatbaho qog'ozlardan.
Pul kapitalidan olinadigan jismoniy shaxslali daroladini Fransiyada soliqqa tortishni o'zini qator xususiyatlari bor. Bu xususiyatlari pul kapitalini turi yoki kapitalda qatnashish jismoniy shaxsga darolad keltiradi.
Jismoniy shaxslar (soliq tolovchilar Fransiyada dividenddan darolad oluvchilar, deklaratsiyada soliq solinadigan darolad hajmini belgilashda, uning hajmi ustiga 50% tolangan dividendlali qo'shadi. Soliq organlari bu holatda jismoniy shaxs tolonidan olingan dividend kolpaniyani sof daroladini 50% ini tashkil qiladi va shundan kelib chiqib kolpaniya davlatga aktsioner jaliyat foydasidan soliq beradi deb hisoblaydi. Soliq solinadigan dividendga o'zining soliq solinadigan daroladi sifatida soliq tolovchi 100% emas, faqat 50% unga berilgan dividendni qo'shadi.
Kolpaniyaga hisoblangan soliq summasidan 50% chiqazib, bu summa soliq to'lovchini haqiqiy olgan dividendiga qo'shiladi. Natijada dividendlardan keladigan foyda hosil boladi va bu ko'rsatkich jismoniy shaxslali soliq solinadigan daroladi hisoblanadi. Ushbu soliq ajratmasi (chiqaziladigan hajm) soliq avuari deb yuritiladi. Bu tartib Fransiyada faoliyat ko'rsatuvchi frantsuz va horijiy mallakat kolpaniyalari tolaydigan dividendlarga qollanadi. Fransiyada yashovchi chet ellik

jismoniy shaxslali daroladini tashkil qiladigan dividendlar chegirma (ajratma) tartibi faqat ikki davlat o‘rtasida. Ikki tolonlala soliq solish to'g'risida konventsiya tuzilgan taqdirdagina qollaniladi.

Soliq chegirmasi Fransiyada dividenddan hosil boladigan jismoniy
shaxslar daroladini soliqqa tortishda soliq engilligi hisoblanadi. Jismoniy shaxslali «tant’em» (aktsioner jaliyatlali boshqaruv xodimlali qo'shimcha mukofotlash) tariqasida olgan daroladlarini, shu mablag‘ni berish vaqtida soliqqa tortiladi. Lekin bu summa ish haqi tarkibiga qo‘shilmasa kelgusida tant’em tariqasida jismoniy shaxs olgan daroladini jismoniy shaxslar daroladini soliqqa tortish umumiy tartibida olib boriladi.
Moliyaviy operatsiyalarda qatnashish natijasida olingan har-xil foydalar jismoniy shaxs daroladi sifatida soliqqa kolpaniyada faqat Fransiyada bolib, foyda oluvchi shaxs Fransiyadan tashqarida yashagan taqdirdagina tortiladi.
Bu holatda Fransiya va jismoniy shaxs yashovchi davlatlar o'rtasida
jismoniy shaxslali daroladini soliqqa tortishda engilliklar berish to‘g‘risida konventsiya tuzilgan bolishi kerak.
Ko'chmas mulkdan olinadigan foydani soliqqa tortish. Jismoniy shaxslali soliqqa tortiladigan daroladlariga ko‘chmas mulkdan olinadigan uch xil turdagi foydalar kiradi:

1. 
   Qurilish jarayonida olinadigan foyda;
   
2. 
   Ko'chmas mulkdan chayqovchilik xususiyatiga ega bolgan foyda olish;
   
3. 
   Imorat qurish uchun yemi sotganda olinadigan ortiqcha foyda.
   

Jismoniy shaxs tolonidan qurilgan, qurilayotgan ob’ektni yoki qurishga huquqni sotish jarayonida olingan sof foyda kelishuv hujjatini ro‘yxatga olish vaqtida oldindan 25% foydasi soliqqa tortiladi.
0 ‘ziga tegishli ko'chmas mulkni (yer va o'rmondan tashqari) jismoniy shaxs sotishdan foyda olsa va bu mulkni eng kalida 5 yil ilgari o'ziga qurgan yoki olgan bo'lsa, jismoniy shaxs daroladga solinadigan soliqqa sanoat va savdo foydalari kabi tortiladi.
Jismoniy shaxs tolonidan qimmat turadigan yemi yoki uni
ekspluatatsiya qilgandan keyin sotish, yoki shu yerda joylashgan ko'chmas mulkni sotish natijasida yuqori foyda olsa, uni jismoniy shaxs daroladi tariqasida soliqqa tortiladi.
Yuqori foyda sotish bahosi bilan, sotuvchini sotib olish bahosi o'rtasidagi farq sifatida aniqlanadi.

3.